Publicystyka - ngo.pl

Na Pradze powstanie pierwsza kamienica międzypokoleniowa w Warszawie. Zabytkowy budynek przy ulicy Stalowej 29 będzie domem dla osób w różnym wieku i o różnym stopniu sprawności. Najwyższe dwa piętra zajmie placówka opiekuńczo-wychowawcza, na parterze powstanie przestrzeń spotkań sąsiedzkich, która będzie służyła nie tylko mieszkankom i mieszkańcom kamienicy, ale całej lokalnej społeczności. Na pozostałych kondygnacjach znajdzie się dwanaście średniej wielkości mieszkań (największe nie będą przekraczały 55 metrów kwadratowych) – w części z nich zamieszkają osoby starsze. Przeznaczenie pozostałych nie zostało do końca zdefiniowane – toczy się dyskusja na ten temat. Ostateczna decyzja należy do stołecznego ratusza i miejskiej spółki TBS Warszawa Południe. Jest już kilka propozycji.

Wspólne planowanie kamienicy

Określenie składu społecznego kamienicy, funkcji parteru oraz podwórka wraz z obecnym na nim piętrowym budynkiem gospodarczym było przedmiotem warsztatów organizowanych przez Fundację Blisko. Warsztaty odbyły się 22 września 2016 roku w Centrum Wielokulturowym, czyli w bliskim sąsiedztwie kamienicy. W pracach nad kształtem budynku wzięło udział 19 osób: 9 kobiet i 10 mężczyzn, 7 osób mieszkających na Pradze, 6 osób pracujących w urzędach m.st. Warszawy przy procesie rewitalizacji lub w miejskich spółkach (TBS Warszawa Południe), 4 osoby starsze, 5 osób z wykształceniem architektonicznym (w różnym wieku, z różnym stażem), 5 osób związanych z organizacją pozarządową działająca w obszarze związanym z tematyką warsztatów.

Razem z Witkiem Hebanowskim, z którym prowadziłam warsztat, chcieliśmy skorzystać z potencjału osób, które albo będą bezpośrednimi beneficjentami i beneficjentkami wypracowanych rozwiązań – jak sąsiedzi i sąsiadki kamienicy, albo są ekspertkami i ekspertami w dziedzinie architektury senioralnej i planowania przestrzeni, albo też posiadają podobny profil społeczny jak przyszli lokatorzy i lokatorki kamienicy przy Stalowej 29.

To nie pierwszy raz, kiedy w budynku miejskim mamy do czynienia z partycypacyjnym planowaniem przestrzeni. W ten sposób projektowano również Centrum Wielokulturowe. Dzięki wspólnej pracy i dyskusji o priorytetach zmieniły się tam (względem pierwotnego projektu) proporcje pomiędzy przestrzenią biurową i przestrzeniami wspólnymi – na korzyść tych drugich. Podobny proces obserwowaliśmy podczas warsztatów dotyczących Stalowej 29. Do wspólnego użytku została wytypowana pralnia z suszarnią, narzędziownia oraz została powiększona przestrzeń wspólna. Pełen zapis prac grup warsztatowych można przeczytać na stronie Fundacji Blisko.

Kamienica jako poszerzona rodzina

Stalowa 29 to innowacyjny projekt nie tylko ze względu na włączenie społeczności lokalnej i ekspertów w proces planowania. To, co ją przede wszystkim różni od innych projektów mieszkaniowych, to silny nacisk na tworzenie społeczności. Stalowa 29 to alternatywa dla domów opieki czy domów starców. Osoby starsze, w tym takie z ograniczoną mobilnością, nie będą oddzielone od reszty społeczeństwa, ale będą mieszkały razem z osobami w różnym wieku. O ich komfort będą dbać specjaliści (zaplanowano w kamienicy gabinet pielęgniarski, będzie też tam system teleopieki), ale jednocześnie będą mieć kontakt z innymi pokoleniami.

Skorzysta na tym również młodzież z ośrodka opiekuńczo-wychowawczego, która będzie dorastać wśród społeczności osób w różnym wieku. Kamienica będzie funkcjonować jak wielopokoleniowa rodzina mieszkająca w dużym domu – będzie miejsce na wspólne spotkania, a jednocześnie mieszkanki i mieszkańcy będą mieli przestrzenie prywatne. Parter zostanie przeznaczony na kawiarnię, dom sąsiedzki albo inny rodzaj przestrzeni półpublicznej. Pozwoli to integrować się nie tylko wewnątrz kamienicy, ale również z lokalną społecznością.

Inaczej niż w kooperatywie

Taki model mieszkania nie jest niczym nowym. W ten sposób działają kooperatywy mieszkaniowe, w których grupa osób wspólnie planuje budynek tak, aby jak najlepiej dopasować go do swoich potrzeb. Duży nacisk kładzie się na wspólne kuchnię, salon, pralnię czy narzędziownię.

Od kooperatywy mieszkaniowej Stalową 29 różni kilka rzeczy: właścicielem budynku jest miejska spółka, a nie grupa osób (spółdzielnia), mieszkania są przypisane do danych cech demograficznych i nie będą mogły zostać wykupione ani przejęte (wnuczek/wnuczka nie odziedziczą mieszkania po babci/dziadku, zaś młodzież z placówki opiekuńczej nie uwłaszczy się w swoich pokojach). Jednocześnie dużo większy nacisk kładziony jest na integrację ze społecznością lokalną – poza otwartym parterem, przestrzenią spotkań będzie również podwórko oraz na nowo zagospodarowany budynek gospodarczy. Ten ostatni ma być współdzielony z Centrum Wspierania Rodzin, które mieści się tuż obok, przy ulicy Środkowej 9 (posesja przylega do działki Stalowa 29).

Nie tylko liczba mieszkań

Stalowa 29 to prototyp – wersja testowa dla innych kamienic opartych na miksie społecznym. To również nowe otwarcie w polityce mieszkaniowej Warszawy, w której liczy się nie tylko ilość (liczba mieszkań), ale przede wszystkim jakość, czyli dobrze zaprojektowany budynek dedykowany zróżnicowanej grupie osób, które mogą stać się zalążkiem lokalnej społeczności.

Masz zdanie na temat pozarządowego życia Warszawy lub innych warszawskich spraw? Czekamy na Wasze komentarze i opinie (maks. 4500 znaków) plus zdjęcie na adres: redakcja@portal.ngo.pl.

Joanna Erbel – socjolożka, założycielka Fundacji Blisko, członkini Kongresu Ruchów Miejskich, członkini Rady ds. Budżetu Partycypacyjnego oraz grupy ds. społecznych przy aktualizacji strategii rozwoju Warszawy – Warszawa2030.

Opr.: Ignacy Dudkiewicz, opinie.ngo.pl (ignacy.dudkiewicz@portal.ngo.pl)

Czym żyje III sektor w Polsce? Jakie problemy mają polskie NGO? Jakie wyzwania przed nim stoją. Przeczytaj debaty, komentarze i opinie. Wypowiedz się! Odwiedź serwis opinie.ngo.pl.

W ten sposób działają kooperatywy mieszkaniowe, w których grupa osób wspólnie planuje budynek tak, aby jak najlepiej dopasować go do swoich potrzeb.