W ich spektaklach teatr to nie tylko sztuka, ale też miejsce spotkania dla tych, którzy są w Polsce na dłużej i dla tych, którzy tylko na chwilę. Strefa WolnoSłowa i jej projekt Azyl Warszawa to laureat S3KTORA 2012 w dziedzinie projektów interdyscyplinarnych.
fot. Łukasz Kupka
Nagrodzony Projekt Azyl Warszawa trwał od czerwca do sierpnia 2012 roku. Podczas bezpłatnych wielokulturowych warsztatów teatralnych imigranci i uchodźcy mieszkający w Polsce spotykali się z Polakami. Razem pracowali nad finałem: spektaklem opowiadającym o ich życiu.
W efekcie warsztatowej pracy powstał spektakl, pt. „Przywiozę tu swoje podwórko”, który można było obejrzeć na ulicach warszawskiego Targówka. Zagrało w nim 40 osób, m.in. z Ukrainy, Białorusi, Kuby i Armenii, grali też seniorzy z dzielnicy Targówek i uchodźcy z Ośrodka dla Uchodźców w tej samej dzielnicy. Spektakl bazował na książce „Niewidzialne Miasta” Italo Calvino i stał się pretekstem do opowiedzenia własnych historii przez cudzoziemców mieszkających na stałe w Polsce, ale też tych, którzy są tu tylko przejazdem. Dlatego też jest on nie do odtworzenia, zobaczyć można było go tylko raz.
Przedstawienie rozgrywało się na pętli autobusowej, między blokami i na dachu specjalnie wynajętego autobusu. Publiczność przemieszczała się razem z nim. Mimo że punktem wyjścia była książka, faktyczny tekst scenariusza powstał na bazie improwizacji jakie miały miejsce na warsztatach. Łączył on fikcje i prawdziwe wydarzenia z życia aktorów. „Spektakl stał się refleksją na temat migracji i poszukiwania swojego miejsca w świecie. Kluczowe były tematy miasta i pamięci. Pokazaliśmy, jak poszczególne historie i wspomnienia wpływają na kształt miasta i jak tworzą jego obraz, a także jak każdy “przyjezdny” przyczynia się do tworzenia wspólnej przestrzeni miejskiej” – piszą autorzy na stronie Strefy WolnoSłowej.
Druga część projektu Azyl Warszawa to także spektakl. Także pokazywany na Targówku. „Rozgubieni” to oparte na faktach historie trzech zaginionych osób. Polki, która pojechała za granicę do pracy, ukraińskiego dziennikarza z Charkowa, który pisał o korupcji i polityce oraz o argentyńskiej matce, która od 20 lat nieustannie poszukuje córki. Do autentycznych losów dodano teksty powstałe w wyniku improwizacji inspirowanych mitem o Demeter i Korze, motywem poszukiwań, odradzania się i poezją. Przedstawienie miało odpowiedzieć na pytania: dlaczego giną? co czują ich rodziny? co zostaje po nich w miejscach zamieszkania? co myślą ci, którzy zostali?. Publiczność wraz z aktorami przemierzała blokowiska i podwórka, jakby biorąc udział w poszukiwaniach.
Strefa WolnoSłowa, to fundacja założona przez młodych absolwentów warszawskiej Wiedzy o Teatrze – Alicję Borkowską i Tomasza Gromadka – rocznik 1985. Pomysł na działania teatralne z imigrantami Alicja Borkowska przywiozła z Bolonii. Tam takie rzeczy realizuje Teatro dell’Argine,z którym Borkowska związana była przez kilka lat. Koordynowała projekty wielokulturowe teatru, prowadziła warsztaty teatralne dla imigrantów i uchodźców, asystowała reżyserom TdA przy spektaklach.
– Pomyślałam, że w Polsce nikt nie podejmuje działań z cudzoziemcami na taką skalę. Tworząc fundację, chciałam zobaczyć, czy to zadziała – wspomina Alicja Borkowska. I zadziałało. Inicjatywy Strefy WolnoSłowej spotykają się z dużym zainteresowaniem wśród Polaków i cudzoziemców. Opracowali już swoje metody teatralnej pracy z amatorami w grupie wielonarodowej i wielokulturowej. Chętnych do opowiedzenia swoich doświadczeń poprzez teatr nie brakuje. Powstaje też nowa płaszczyzna spotkania, inna niż kurs językowy czy praca.
Schemat działań jest zawsze podobny – na początku odbywają się zajęcia integracyjne, później grupa pracuje nad spektaklem metodą improwizacji, włączając w to swoje osobiste historie i przeżycia. Tomasz Gromadka pisze scenariusz spektaklu, Alicja Borkowska go reżyseruje.
Strefa WolnoSłowa działa bardzo prężnie. Choć powstała w lutym 2012 roku, ma na swoim koncie już sześć spektakli i ciągle planuje następne. W 2013 roku fundacja zrealizowała już kilka projektów, m.in. „Po sąsiedzku” – czerwcowe warsztaty dla mieszkańców Ochoty, na których cudzoziemcy czytali bajki i legendy ze swoich krajów. „Opowiedz mi o swojej podróży” to z kolei warsztaty teatralne, jakie odbyły się w Muzeum Etnograficznym w Warszawie zorganizowane we współpracy z artystami związanymi z Helsinki Art Museum. Tak wiele kontaktów i pomysłów Strefa zawdzięcza także temu, że jest członkiem European Alternatives – sieci organizacji międzynarodowych działających w 20 europejskich miastach na rzecz demokracji, praw człowieka i kultury ponad podziałami narodowymi.
Najmłodszym dzieckiem fundacji jest projekt prowadzony wspólnie z Teatro dell’Argine „Miejskie getta dziś”. Ruszy 1 września i potrwa do 28 lutego 2015 roku. Ma stworzyć przestrzeń do debaty na temat dzisiejszych miejskich gett w Warszawie, Paryżu, Berlinie, Mediolanie, Bolonii, Helsinkach i Zurychu. W projekcie bierze udział 21 partnerów z całej Europy. Są to organizacje artystyczne i kulturalne, uniwersytety i instytuty akademickie, które chcą zaangażować imigrantów i lokalne społeczności do udziału we wspólnych działaniach artystycznych. Na początku stworzona zostanie swojego rodzaju mapa w każdym z miast obrazująca miejsca, które charakteryzuje odizolowanie i wyodrębnienie ze społeczności miejskiej. Później odbędą się warsztaty muzyczne, teatralne , wideo oraz plastyczne z udziałem cudzoziemców i lokalnej społeczności. Dotyczyć będą one problemów, z jakimi borykają się migranci zamieszkujący dane miasto. Projekt zakończy się w Warszawie w grudniu 2014 roku instalacją zbierającą doświadczenia ze wszystkich miast.
Na zdjęciu finałowe przedstawienie projektu Azyl Warszawa "Przywiozę tu swoje podwórko" (fot. Łukasz Kupka).
Źródło: inf. własna (ngo.pl)
