Merseyside – hrabstwo w północno-zachodniej Anglii – podniosło się z kryzysu społecznego i gospodarczego dzięki mądremu wykorzystaniu funduszy strukturalnych. Kluczem do sukcesu okazały się sektorowe i ponadsektorowe partnerstwa.
Hrabstwo Merseyside w północno-zachodniej Anglii. Sto pięćdziesiąt lat temu był to region z prężnie rozwijającym się przemysłem portowym, ale w XX wieku zaczął stopniowo chylić się ku upadkowi. Zamknięto całe południowe i część północnych doków, znacznie zmalała liczba miejsc pracy, a każdego roku 1-2% mieszkańców wyprowadzało się w inne rejony Anglii. W miastach pozostali ludzie starsi czy mniej zaradni życiowo.
Doraźne sukcesy
Próbowano każdego rodzaju wsparcia rządowego, ale z marnym skutkiem – dofinansowanie, mimo że czasami znaczne, było krótkoterminowe (2-, 3-letnie) i najczęściej doraźne, a zatem nie odpowiadało na realne potrzeby mieszkańców. Nie przywiązywano też wagi do oceny efektów pomocy – chwalono się szybkimi sukcesami, wydanymi kwotami czy też liczbą nowo utworzonych miejsc pracy, ale nikt nie pokusił się o odpowiedź na pytanie: co i dlaczego przyniosło oczekiwany rezultat. Na niektórych obszarach hrabstwa bezrobocie dotknęło ponad połowy mieszkańców – nierzadko bez pracy pozostawały całe trzypokoleniowe rodziny, które nie miały skąd czerpać wzorów zachowania, by wyrwać się z – trwającego od co najmniej trzydziestu lat – ubóstwa.
Pathways w partnerstwie
W latach 1994-1999 hrabstwo Merseyside zostało objęte Celem 1 w programach Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Władze lokalne i organizacje pozarządowe wspólnie pracowały nad dokumentem programowym. Pierwsza wersja nie była zbyt udana – dokument nie mówił o konkretnych grupach mieszkańców (np. o kobietach), ale o jednostkach administracyjnych. W czasie konsultacji ponad połowę uwag zgłosiły organizacje pozarządowe, więc to one zaczęły przygotowywać kolejną wersję. Zasługą organizacji było stworzenie i przeprowadzenie projektu Pathways (z ang. ścieżki), który przewidywał, że jedna szósta środków finansowych zostanie wydana na obszary najsłabiej rozwinięte i najmocniej dotknięte problemami. Projekt miał być realizowany w porozumieniu z lokalnymi społecznościami i po sporządzeniu analizy problemów i możliwych rozwiązań.
Dzięki środkom z funduszy strukturalnych przygotowano sześcioletni program finansowania, zachęcano do partnerstwa na poziomie lokalnym, umożliwiono ocenę rezultatów, ze szczególnym uwzględnianiem tego, co sami mieszkańcy chcieli zrobić – i Merseyside zaczęło powoli podnosić się z upadku, a niekorzystny trend w gospodarce odwrócił się.
Model za 2 mln funtów
Do programu Pathways zakwalifikowało się około trzydziestu obszarów, które zamieszkiwało od 500 do 30 tysięcy mieszkańców. Na początek przeznaczono 2 mln funtów (10 mln złotych) na stworzenie modelu partnerstwa lokalnego, zidentyfikowanie i opisanie problemów, zaproponowanie rozwiązań i zlecenie albo przygotowanie projektów, mających wprowadzić je w życie. Na każdym obszarze w partnerstwo lokalne musieli się zaangażować mieszkańcy, ale poza tym tworzyły je różne instytucje, istotne dla danego regionu. W niektórych był to fundusz rządowy, w innych firma – największy pracodawca w regionie (szpital, producent samochodów, nieduże lotnisko), który wcale nie musiał utrzymywać ścisłych związków z lokalną społecznością.
Aby dobrze wydać pieniądze
Bywały też trudne momenty, np. wiele długich i uciążliwych spotkań. Niektórzy urzędnicy twierdzili, że konieczność konsultowania się z mieszkańcami spowalnia cały proces, inni odpowiadali, że jeśli nie poznają ich zdania, pieniądze znów zostaną wydane w nieprzemyślany sposób. Mimo początkowych problemów, wśród organizacji, instytucji i ludzi zaangażowanych w projekt rosła wiara, że postępują właściwie, a partnerstwa lokalne działają jak należy. Uzgodniono, że reprezentanci obszarów uczestniczących w Pathways będą zasiadać w Structural Funds Programme Monitoring Committee (Komitecie Monitorującym). Wspólnie opracowywano rozwiązania problemów. Sąsiadujące organizacje pozarządowe, które do tej pory ze sobą rywalizowały, nauczyły się współpracować przy tworzeniu strategii działania. Pięcioro przedstawicieli władz lokalnych również zaczęło działać wspólnie, a pięć izb handlowych połączyło się w jedną.
Projekt Pathways zrealizowano ponownie w ramach programu 2000-2006, również ze specjalnie wydzielonymi funduszami. Rozszerzono go na obszar całej Anglii (pod nazwą Local Strategic Partnerships), a ulotki informacyjne przygotowała administracja centralna.
Kryzys zażegnany
Tymczasem Merseyside zmieniło się nie do poznania. Co prawda jest jeszcze wiele do zrobienia, a najbardziej zaniedbane obszary ciągle borykają się z problemami, ale proces upadku udało się zatrzymać. Do sukcesów można zaliczyć także to, że obecny kryzys nie dotknął hrabstwa w takim stopniu jak pozostałych części Wielkiej Brytanii. Udało się również powstrzymać odpływ mieszkańców (dotychczas na poziomie 1-2% rocznie), a nawet przyciągnąć ludzi z powrotem.
Projekt Pathways pokazuje, jak organizacje pozarządowe, działając razem i otrzymując długoterminowe wsparcie ze strony funduszy strukturalnych, mogą wypracować rozwiązania lokalnych problemów i wprowadzić je w życie.
Źródło: inf. własna
