Publicystyka - ngo.pl

Poproszono mnie o komentarz do nowych wzorów – nowych wzorów ofert (zobacz: Konsultacje projektu…). Żeby ochłonąć, uspokoić emocje w związku z konsultacjami „drobnych poprawek”, sięgnęłam do Raportu GUS z 2018 roku, który opisuje Rolę sektora non-profit w dostarczaniu usług społecznych w latach 2014-2016. Może w faktach, liczbach, skali wyzwań odnajdziemy sedno zlecania zadań i rolę sektora w dostarczaniu usług społecznych obywatelom.

Ponad 1/5 placówek świadczących w 2016 r. usługi społeczne we wskazanych dziedzinach (pomoc społeczna i opieka nad dzieckiem, integracja społeczno-zawodowa, ochrona zdrowia, edukacja, kultura i sport) prowadzona była przez podmioty sektora non-profit (24,2 tys.). Pomiędzy 2014 r. a 2016 r. liczba takich placówek zwiększyła się o 5,1%, a ich udział w strukturze według sektorów o 0,7 p. proc. (z 20,8% do 21,5%). Szczególnie dużą aktywność zaobserwowano w obszarze ochrony zdrowia, gdzie liczba placówek sektora non-profit zwiększyła się o blisko 20%. W pozostałych dziedzinach liczebność placówek prowadzonych przez podmioty non-profit utrzymała się na tym samym poziomie bądź nieznacznie wzrosła w stosunku do 2014 r.

Istotny udział podmiotów non-profit w świadczonych usługach zaobserwowano również w dziedzinach - pomoc społeczna i opieka nad dzieckiem (27,6%) oraz edukacja (10,6%). Placówki świadczące tego rodzaju usługi stanowiły odpowiednio 9,6% oraz 23,6% jednostek prowadzonych przez organizacje non-profit. W ramach placówek świadczących usługi pomocy społecznej i opieki nad dzieckiem widoczne było duże zróżnicowane udziału sektora non-profit ze względu na typ placówki – najwyższym odznaczały się placówki wsparcia dziennego (47,2%), a najniższym – żłobki i kluby dziecięce (5,5%).

Organizacje świadczące usługi społeczne miały w 2016 r. łącznie 12,2 mln odbiorców, którzy przynajmniej 2 razy w roku skorzystali z ich działalności, w tym 7,6 mln osób korzystało wyłącznie z oferty podmiotów dostarczających niezinstytucjonalizowane usługi społeczne, a 4,6 mln z oferty organizacji prowadzących zinstytucjonalizowane placówki. Największa część odbiorców korzystała z działalności organizacji zajmujących się sportem (32,4%), a następnie kulturą (19,0%) i edukacją (18,8%).

Organizacje świadczące usługi społeczne w 2016 r. zadeklarowały, że skorzystały z pracy społecznej 1,4 mln osób, a na koniec roku zatrudniały 143,3 tys. pracowników etatowych oraz 313,6 tys. osób świadczących pracę w oparciu o umowy cywilnoprawne.

Organizacje, które świadczyły usługi społeczne osiągnęły w 2016 r. łącznie 13,8 mld zł przychodów, w tym 9,7 mld zł przypadło na organizacje prowadzące usługi zinstytucjonalizowane, a 4,1 mld zł – wyłącznie niezinstytucjonalizowane. Średnie roczne przychody przypadające na jedną organizację kształtowały się na poziomie 852,5 tys. zł dla ogółu organizacji świadczących usługi społeczne, ale połowa z nich osiągnęła nie więcej niż 101,8 tys. zł.

Nieco ponad połowa środków uzyskana przez organizacje non-profit świadczące usługi społeczne w 2016 r. pochodziła ze źródeł publicznych, w tym uzyskanych w ramach konkursów i innych nierynkowych trybów od administracji samorządowej (23,5%) lub rządowej (16,5%) albo w ramach przetargów lub kontraktów z NFZ (5,5%). Środki publiczne stanowiły większą część przychodów organizacji oferujących usługi zinstytucjonalizowane (55,4%) niż niezinstytucjonalizowane (40,3%).

W dyskusji o kryzysie usług społecznych w Polce, powyższe fakty zderzone z propozycją konsultowanych w tej chwili nowych wzorów ofert, sprawozdania i umowy, brzmią jak ponury żart.

Teraz najważniejszy jest spokój w kontraktowaniu usług na 2020 rok i skupienie się na wyzwaniu dostarczenia ich obywatelom. Rządowi rekomenduję uruchomienie wsparcia procesu wdrożeniowego obecnego rozporządzenia i poczucia bezpieczeństwa dla zleceniodawców, jak i realizatorów zadań publicznych.

Karolina Cyran Juraszek – związana z sektorem organizacji pozarządowych od ponad 20 lat, działa w zespole Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.