Publicystyka - ngo.pl

Podstawowe wynika Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności w trzecim, wakacyjnym  kwartale 2010 r. wykazały, że stopa bezrobocia spadła z 9,5% do 9,1%, czyli o 0,4 punktu procentowego względem poprzedniego kwartału i aż o 1,5 punktu procentowego względem trudnego początku roku, kiedy to bezrobocie silnie się zaznaczało, a liczba wakatów była niewystarczająca, by bezrobotni znajdowali trwałe zatrudnienie. W tym samym okresie został zaobserwowany również trend spadkowy dla stopy bezrobocia rejestrowanego: z 13,2% w lutym do 11,5% we wrześniu.

Mimo że cieszyć może stopniowy spadek liczby osób bezrobotnych i stopy bezrobocia, niezmiernie istotna jest analiza danych po usunięciu czynników sezonowych, które w okresie letnim mają bardzo duży wpływ na obraz sytuacji na rynku pracy. Gdyby nie wakacyjne ożywienie, głównie związane z krótkoterminowymi pracami sezonowymi, bezrobocie wzrosłoby z 9,5% w I kwartale 2010 r. do wartości 9,9% w III kwartale.  Widać również, że przy stabilizacji odsezonowanej stopy bezrobocia rejestrowanego (na poziomie od 12,2% w styczniu br. do 12,0% we wrześniu i przy wahaniach rzędu +/- 0,2 punktu procentowego) lekko wzrastała odsezonowana stopa bezrobocia według danych BAEL. Odwrotna sytuacja i na znacznie większą skalę – skokowy wzrost rozdźwięku pomiędzy wskazaniami bezrobocia rejestrowanego a bezrobocia wg BAEL – wydarzyła się od 2005 r., gdy znacznie wzrastało bezrobocie rejestrowane. Przyczyną nie był wzrost zatrudnienia w tzw. szarej strefie, lecz raczej tzw. efekt zniechęcenia i zmiana statusu bezrobotnych na biernych zawodowo, wychwytywana w Badaniu Aktywności Ekonomicznej Ludności.

Dane BAEL za trzeci kwartał podkreślają korzystny systematyczny spadek liczby osób biernych zawodowo, obserwowany od IV kwartału 2009 r., kiedy to zaobserwowano maksimum w liczbie 14149 tys. osób. W III kwartale 2010 r. liczba biernych zawodowo wyniosła 13898 tys. osób (spadek od końca 2009 r. o 1,8%), a w II kwartale 2010 r. było to 14032 tysięcy. W niewielkim stopniu może to wpływać na wzrost stopy bezrobocia wg BAEL – przy założeniu, że duży udział osób należących uprzednio do biernych zawodowo zasilił grupę bezrobotnych, aktywnie poszukujących pracy. Należy pamiętać także o strukturze biernych zawodowo, do których należą osoby uczące się i niepracujące, jak również osoby przebywające na rencie lub emeryturze. Mógł nastąpić sezonowy przepływ z grupy nieaktywnych zawodowo do grupy pracujących ze względu na dostępność pracy tymczasowej w lecie. Odnosi się to także do osób nieposzukujących pracy przed sezonem wakacyjnym a pracujących w wakacje – w tym do osób uczących się w roku akademickim i przerywających lub kończących naukę na rzecz pracy w trzecim kwartale 2010 r.

Widać również stopniowy wzrost liczby osób pracujących, który choć nieznaczny (o 1,3% z 15994 tys. w II kwartale do 16199 tys. w III kwartale br.), potwierdzony jest także po usunięciu wpływu dynamiki sezonowej. Co ciekawe, pomimo wzrostu liczby pracujących, nie rośnie już udział pracodawców i osób samozatrudnionych w próbie – zachowuje on stosunkowo stały poziom zarówno względem poprzedniego kwartału oraz względem analogicznego okresu poprzedniego roku (ok. 18,7%, różnice rzędu 0,1 pkt. procentowego).  Inny obraz rysował się w czasie, gdy kryzys był bardzo odczuwalny (I–II kwartał 2009 r.), kiedy to udział samozatrudnionych wśród pracujących wzrastał, a równolegle z nim rosła także grupa osób biernych zawodowo, którzy wypadli z rynku pracy.

	III kw. 2009	I kw. 2010	II kw. 2010	III kw. 2010
Stopa bezrobocia	8,1%	10,6%	9,5%	9,1%
Stopa bezrobocia – odsezonowana	8,5%	9,5%	9,6%	9,9%
Liczba osób pracujących w tys. (w tym pracodawcy i samozatrudnieni)	16 026  (2 982)	15 574  (2 994)	15 994  (3 005)	16 199  (3 036)
Liczba osób pracujących w tys. – odsezonowana	15 859	15 857	15 973	15 986
Liczba osób bezrobotnych w tys.	1 404	1 839	1 682	1 627
Liczba osób biernych zawodowo w tys.	14 049	14 108	14 032	13 898
Współczynnik aktywności zawodowej %	55,4%	55,2%	55,7%	56,2%

Jak widać w powyższym zestawieniu, w konsekwencji wzrostu liczby bezrobotnych i liczby pracujących wzrósł współczynnik aktywności zawodowej. W II kwartale br. wynosił on 55,7%, gdy w III kwartale już 56,2%. Zbiorowość aktywnych zawodowo, która w II kwartale 2010 r. liczyła 17,7 mln osób (16 mln pracujących i 1,7 mln bezrobotnych) wzrosła zaś do 17,8 mln osób. W stosunku do poprzedniego kwartału swój udział w populacji aktywnych zawodowo zwiększyli pracujący (o 205 tys do 16199 tys.), a zmniejszyli bezrobotni (o 55 tys. osób do 1627 tys.).

Ciekawe jest to, że zgodnie z BAEL istotnie zmieniają się nastroje i tryb pracy wśród populacji pracujących:

• coraz więcej czasu w tygodniu poświęcamy pracy – względem II kwartału br. widać wzrost o średnio 1,6h do aż 41,9h
• przy czym najdłużej w tygodniu pracują pracodawcy i samozatrudnieni – aż 45,5h tj. o 2,2h więcej niż w poprzednim kwartale
• dodatkowo – wygląda na to, że wzrastająca ilość godzin pracy w tygodniu w III kwartale br. względem kwartału II, to efekt poniekąd sezonowy – w analogicznym okresie ubiegłego roku obserwowano podobną tendencję
• na stosunkowo stałym poziomie ok 4% kształtuje się odsetek pracujących rozglądających się za inną pracą – 665 tys. osób w III kwartale, a z 663 tys. w II kwartale 2010 r. pracujących deklarowało poszukiwania nowej pracy
• coraz częstszym powodem poszukiwania nowej pracy są warunki finansowe
• na w miarę stabilnym poziomie utrzymuje się także obawa o utratę pracy wyrażana przez 32 tys. osób; w poprzednim kwartale było to 33 tys. osób, a w analogicznym okresie ubiegłego roku 37 tys. Spadek obawy o utratę pracy od III kwartału ub. roku, choć jeszcze niezbyt znaczny, może świadczyć o wzroście optymizmu wśród pracowników, co potwierdzały także niezależne badania agencji pracy.

Jeśli trendy opisywane w wynikach BAEL za III kwartał 2010 r. umocnią się po uwzględnieniu danych za ostatni kwartał tego roku, to będzie można mówić o istotnym wzroście optymizmu na polskim rynku pracy. Nie mniej jednak do tego czasu pozostaje nam weryfikować większość serii danych poprzez usuwanie czynników sezonowych i wnikliwe analizy.