Publicystyka - ngo.pl

Sylwia Chutnik: Nie będą to warsztaty, szkolenia, grupa wsparcia, ani tai-chi, tylko badanie, które chcemy przeprowadzić wspólnie z warszawiankami. Mówi się, że gospodynie "siedzą w domu". Chcemy zbadać, co to tak naprawdę znaczy i ile czynności musisz wykonać, żeby siedzieć w domu. W pierwszej fazie projektu, która już trwa pod hasłem "Lista czynności domowych", prosimy kobiety, aby przysyłały nam (na adres: sylwia@fundacjamama.pl) jak najbardziej szczegółową listę rzeczy, które muszą zrobić w swoim gospodarstwie. Potem startuje Koło Gospodyń Miejskich, czyli cykl dziesięciu spotkań (od 21 października), na których będziemy te listy omawiały i wyciągały wnioski. Dwie godziny, raz w tygodniu. Można przyjść z dzieckiem.

Z czego składa się typowa lista czynności domowych?

• Przede wszystkim się nie kończy. Odkryłyśmy, że typowe czynności: pranie, odkurzanie, to hasła, które pociągają za sobą kolejne podczynności. Np. żeby zrobić pranie, musisz posegregować brudne ubrania, włożyć do pralki, wsypać proszek, wlać płyn zmiękczający, a wcześniej pamiętać, żeby to wszystko kupić. Potem nastawić pralkę, wyjąć pranie, powiesić, a na koniec wyprasować wszystko i włożyć do szafy. Nagle z jednej czynności robi się dziesięć, mimo że masz pralkę. Faceci mówią często: masz pralkę, odkurzacz, o co ci chodzi? Tak jakby pralka wszystko robiła za kobiety. Liczba czynności zmienia się w jakąś niepoliczalną masę, nad którą wolimy się nawet nie zastanawiać.

Można się zdołować.

• Tak, ale nie chodzi o to, żeby powstała lista nieustającej frustracji, "o Jezus Maria to ja tyle robię?". Chcemy raczej uzmysłowić, jak bardzo praca domowa jest deprecjonowana i jak silna jest stygmatyzacja "kury domowej". Oczywiście, jeśli kobieta zrobi coming out, że jest dumna z bycia kurą, to okej. Ale żeby już nikt nigdy nie odważył się powiedzieć, że kobiety "siedzą w domu". I że nie robią nic dla społeczeństwa. Bo pracując na rzecz swojej rodziny, dzieci, tak naprawdę pracujemy na rzecz społeczeństwa, narodu naszego (śmiech). Bo dbamy, żeby nasze dzieci były zdrowe, ubrane i miały obcięte 20 paznokci. Chcemy zdjąć z pracy domowej ciężar tego, że jest beznadziejna.

Ale ona jest beznadziejna.

• Tak, bo robisz cały dzień porządek, a po chwili znowu jest bałagan. Ale jest potrzebna. Nie ma innej opcji: ktoś musi umyć kibel w waszym domu. Najczęściej spada to na kobietę. Dlatego z drugiej strony postaramy się w KGM wypracować metody, jak nie kłócić się z partnerem o to, kto ma odkurzyć. Czy jest jakiś sposób, żeby rzeczywiście równo dzielić obowiązki. Bo w tej chwili o partnerskim związku mówimy wtedy, kiedy nasz partner wyrzuci śmieci po tym, jak mu o tym pięć razy przypomnimy. Wtedy wszyscy biją brawo. To jakiś koszmar. Również dla tych facetów, których traktuje się po prostu jak dzieci specjalnej troski.

A dlaczego tak jest?

• To bierze się z zetpetów, zajęć praktyczno-technicznych. Oni wiedzą, jak zrobić karmnik, ale nie wiedzą, jak działa pralka. I często jest tak, że matka, która robi wszystko za swojego syna, przerzuca go potem kobiecie, która robi to samo jako żona. Ale kobiety nie mają dodatkowego chromosomu, który jest odpowiedzialny za sprzątanie. I nie jest tak, że mężczyzna nie może zrobić prania, bo mu na to nie pozwala biologia. Może. Koniec kropka.

Czym Gospodyni Miejska różni się od Wiejskiej?

- Ma większy dostęp do atrakcji, miejsc przyjaznych dzieciom i nawet jeśli komunikacja miejska pozostawia w Warszawie wiele do życzenia, to i tak jest lepsza niż PKS. Mamy miejskie mają inne problemy. Jak fajnie spędzić czas z dzieckiem, prowadzić dom i nie dać się wciągnąć w ten miejski wir, przyspieszone życie, które się prowadzi w Warszawie. Tym też będziemy się zajmować. Na początku wylejemy pewnie swoje żale, ale chcemy, by te spotkania zakończyły się wspólnie wypracowanym stanowiskiem: czego chcemy, na czym nam najbardziej zależy, co powinno się zmienić: w polskiej konstytucji, w zachowaniu mojego partnera, dzieci czy mnie samej. Czy powinnyśmy walczyć o zmianę prawa czy świadomości. A na koniec będziemy haftować makatki (śmiech).

Jak można zmienić prawo?

• Najpierw należy postawić pytanie, ile tak naprawdę kosztuje praca kobiet. Istnieją badania, które pozwalają wycenić każdą z czynności domowych, ponieważ ma ona swoją rynkową cenę. Badania przeprowadzono w ramach trzyletniej kampanii "Zrobione-Zapłacone" na zlecenie fundacji Zadbać o Świat, a wynikało z nich np., że średnia wartość miesięcznej kobiecej pracy domowej wynosi w Polsce tyle, ile średnia pensja krajowa.

Czyli państwo powinno płacić za pracę domową?

• Fundacja MaMa raczej nie jest za tym, ale to ważne pytanie, bo wprowadza zmywanie naczyń na tory ekonomiczne. Uzmysławiasz sobie, że nie siedzisz wcale w domu, tylko też pracujesz. Że kiedy robisz pranie, napędzasz PKB naszego kraju. Na pewno chciałybyśmy, aby kobiety pracujące w domu miały możliwość emerytury i ubezpieczenia zdrowotnego.

A skąd w ogóle pomysł, aby poruszyć problem pracy domowej?

• Same w fundacji stwierdziłyśmy nagle, że mamy problemy, np. z podziałem obowiązków z partnerami. Sprzątanie stało się tematem! Zawsze się ten wątek przemilcza, bo jest taki banalny. A za nim stoi bryła frustracji. Wystarczy dotknąć i się wylewa. "Wysokie Obcasy" opublikowały ostatnio reportaż na ten temat pt. "Matki, żony, frustratki", który poruszył lawinę kobiecych reakcji. Nagle się okazało, że tak się dzieje w naszych domach i to jest gigantyczne pole do frustracji. Kobiety zaczęły mówić: "Jeszcze raz zrobię zupę i kogoś zamorduję".

Mogłoby się wydawać, że sytuacja kobiet, które pracują zawodowo, jest inna.

- Odkryłyśmy, że niezależnie, czy pracujesz, czy nie, lista czynności domowych jest ta sama. Oczywiście krótsza, jeśli cię stać na zatrudnienie pani, która sprząta, a dłuższa, jeśli jesteś osobą, która sama wypieka sobie chleb. Mamy nadzieję, że te panie, które mają 50 etatów: zawodowy, pani domu, matki, żony, kochanki i w ogóle superwoman, i które nie nadążają za tym, czego się od nich wymaga, trochę odpuszczą. Jedno z naszych spotkań pt. "Czy naprawdę muszę upiec mazurka na święta?" będzie poświęcone kobietom, które kupują i które gotują. Żeby z tej naszej listy wykreślić te czynności, których nie muszę robić albo mogę je przerzucić na domowników. Jest taka stara śpiewka, że to kobiety muszą wszystko ogarnąć. Ma ona dużo wspólnego z Matką Polką, czyli XIX-wiecznym mitem kobiety strażniczki domowego ogniska. Ale wiąże się to też z nowym mitem - Supermamy. I kiedy te dwa mity się ze sobą spotykają, to powstaje mieszanka wybuchowa.Na czym polega mit Supermamy?

- W Polsce pojawił się, kiedy kobieta dostała dużo pism kolorowych, czyli dostęp do informacji, a także możliwość pójścia na siłownię i do kosmetyczki. Otrzymała to w pakiecie bycia wiecznie atrakcyjną Supermamą. Zmieniło się też myślenie o wychowywaniu dzieci. Za chwilę rodzicom, którzy nie zapisują dziecka na zajęcia pozalekcyjne, będą odbierane prawa rodzicielskie. Zmienił się standard rodzicielstwa i to oczywiście niesie za sobą fajne rzeczy: świadomość, wspólne spędzanie czasu. Nie mam nic przeciwko zajęciom pozalekcyjnym, mój syn chodzi (śmiech). Problem polega na tym, że jedna osoba pod tytułem "mama" musi być superekstra bez zmarszczek, chodzić na siłownię i feng shui, jej dziecko musi nauczyć się niemieckiego oraz gry na skrzypcach w wieku trzech lat i chodzić na uniwersytet dziecięcy, dom musi lśnić, bo Perfekcyjna Pani Domu grozi nam z telewizora paluchem, a jeśli do tego wszystkiego pracujesz, to musisz być zajebista zawodowo. I jeszcze się samorealizować oraz mieć czas na tantryczny seks z partnerem. Masz do wyboru podomkę albo dziesięć etatów.

- Tak, bo tu jest największy dostęp do wszelakich dóbr. Ale Supermamą trzeba być zawsze i wszędzie, bo zawsze istnieje jakiś organ kontroli, który cię oceni: mama, teściowa albo pani w parku. Zawsze jesteś niepewna swojej roli. I dochodzi do sytuacji jak z filmu "American Beauty", kiedy wchodzimy do cudownie wysprzątanego mieszkania, jak z Photoshopa, a pani domu mówi: "O Jezu, przepraszam za bałagan".

Czym jeszcze zajmuje się fundacja MaMa? Niedawno zakończyłyście kampanię alimentacyjną „Chłopaki nie płacą”

• Tak. Polegała na nakręceniu teledysku z grupą Mass Kotki, które śpiewały "kombinował jak najęty, płaci niskie alimenty". W Polsce jest niesamowita tolerancja dla osób, które nie płacą alimentów. 19 i 20 października organizujemy dwudniowe bezpłatne warsztaty "Życie i praca", na które zapraszamy zameldowane w Śródmieściu mamy dzieci do trzeciego roku życia i panie w wieku 50 plus. Zauważyłyśmy, że na rynku pracy największe problemy mają młode mamy i kobiety w tzw. wieku przedemerytalnym. Wiadomo: jedna ma dziecko, które będzie płakać, a druga jest za stara. Więc chcemy, żeby te kobiety się spotkały i wymieniły doświadczeniem i energią.

Już po raz czwarty przeprowadziłyście kampanię „Mamma mia, tu wózkiem nie wjadę”. Czy coś się zmieniło w Warszawie od czasu pierwszej edycji?

• Tak, część z 500 nieprzyjaznych wózkom punktów w Śródmieściu: krzywe chodniki, brak podjazdu, które znalazły się w naszym raporcie z zeszłego roku, została zmieniona. Warszawscy rodzice czekają na tę akcję, bo wtedy porusza się ich problemy. Fajnie, że sami zaczęli zwracać na nie uwagę. Już nie mówią: "No trudno, muszę wnosić wózek, bo tak jest", tylko się wkurzają. Za rok, w 2010, wytoczymy najcięższe działa i pójdziemy na prawdziwą wojnę z PKP. Żeby rozwalić ten koszmar pociągów podmiejskich i dworców niedostępnych dla wózków dziecięcych i inwalidzkich.

A Koło Gospodyń Miejskich planuje jakiś strajk?

• Strajk jest super. Robiłyśmy już strajk matek w Warszawie. Tego dnia trzeba było leżeć i nic nie robić. Ale raczej wolałybyśmy, żeby nie musiało dochodzić do "walnięcia garami". Chodzi o sposób na ułożenie wszystkiego tak, abyśmy nie czuły się sfrustrowane nadmiarem rzeczy, które musimy wykonywać w swoim życiu, życiu swojego domu, męża, świata. Dość siłaczek!

Warszawianki zainteresowane udziałem w projekcie Koło Gospodyń Miejskich powinny zadeklarować to w e-mailu (ania@fundacjamama.pl). Liczba miejsc ograniczona, decyduje kolejność zgłoszeń.