Publicystyka - ngo.pl

Już od 2024 r. pierwsza grupa firm wskazana w dyrektywie CSRD będzie zobowiązana do gromadzenia, a w 2025 r. upublicznienia danych dotyczących odpowiedzialnego zarządzania kwestiami środowiskowymi, standardów społecznych i ładu korporacyjnego. Obszary sprawozdawcze określone angielskim akronimem ESG (E – Environment, S – Social i G – Governance) będą początkowo dotyczyć największych spółek w Unii Europejskiej, ale w kolejnych latach obejmą także mniejsze unijne przedsiębiorstwa oraz wybrane podmioty spoza Wspólnoty.

Upowszechnienie się raportowania ESG stworzy w związku z tym ogromny potencjał dla organizacji pozarządowych, zwłaszcza lokalnych, które mogą nie tylko rozszerzyć dotychczasową współpracę z biznesem, ale także przybliżać firmy do realizacji obranych celów zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w wymiarze społecznym.

Dotychczas były one realizowane głównie w ramach aktywności CSR, czyli społecznej odpowiedzialności biznesu, warto jednak zaznaczyć, że nie są to terminy tożsame. Przede wszystkim dlatego, że CSR skupia się głównie na otoczeniu zewnętrznym firmy, natomiast ESG uwzględnia szerokie, także wewnętrzne oddziaływanie oraz analizuje zarówno ryzyka, jak szanse dla przedsiębiorstwa i otoczenia.

Inna bardzo wyraźna różnica wynika z profilu działalności samej organizacji, który może być zupełnie inny niż prowadzone działania CSR, np. akcje charytatywne czy filantropia. W przypadku realizacji strategii ESG są to aktywności ściśle powiązane z podstawową działalnością raportującej firmy.

Szczególnego potencjału dla zaangażowania lokalnych NGO upatruje się w obszarze bezpośredniego wpływu przedsiębiorstw na społeczności lokalne, czyli obszaru raportowania ESRS S3 – Dotknięte społeczności, który składa się z 5 mniejszych kategorii. W ramach wymogów stawianych w tej części sprawozdania oczekuje się od firm m.in. przedstawiania polityki dotyczącej społecznego otoczenia firmy, zarządzania istotnymi wpływami na społeczności oraz wynikających z oddziaływania szans i zagrożeń. Ustala się także, czy wpływy obejmują wąskie grupy czy całą społeczność. Lokalna organizacja będąc blisko społeczności może pomóc nie tylko w tworzeniu takich polityk, ale również monitorować i raportować zachodzące w otoczeniu zmiany. Znając lokalne uwarunkowania społeczne jest także w stanie dokładnie zdiagnozować zarówno szanse, jak i zagrożenia oraz pomóc w ich rozwijaniu, a w przypadku zagrożeń mitygowaniu niepożądanych zjawisk.

Jest to tym bardziej istotne i korzystne dla obu stron, kiedy oddziaływanie firmy jest rozproszone terytorialnie, np. na terenie kraju, a organizacja pozarządowa posiada wiele jednostek lub jest zrzeszona w większym organizmie, np. o charakterze federacyjnym, w którym następuje swobodny przepływ informacji i know-how, a sama połączona struktura działa w oparciu o zestaw tych samych wartości i standardów. Takim podmiotem jest Federacja Funduszy Lokalnych w Polsce – jedyny integrator i koordynator działań poszczególnych funduszy lokalnych na szczeblu krajowym. W odniesieniu do realizacji strategii ESG podmiot o takich możliwościach jest w stanie, monitorować i raportować o postępach, wadach lub niepowodzeniu przyjętej przez przedsiębiorstwo i szeroko realizowanej polityki społecznej. W przypadku działań od dużej skali nie można bowiem wnioskować o powodzeniu danej strategii na podstawie pojedynczych i szczątkowych efektów.

Lokalna organizacja pozarządowa może także brać udział w procesie zaangażowana otoczenia społecznego, ponieważ firma raportująca zobowiązana jest ujawnić, czy i w jaki sposób podejmuje współpracę oraz dialog z zainteresowanymi społecznościami lub ich wiarygodnymi przedstawicielami. Rolę takiego wiarygodnego przedstawiciela może pełnić właśnie lokalne NGO, będąc stroną, za pośrednictwem której dochodzi do wymiany informacji lub opinii o istotnych, rzeczywistych lub potencjalnych, pozytywnych i negatywnych oddziaływaniach dotyczących społeczności.

Takie działanie mogliśmy obserwować w czasie kryzysu humanitarnego, który wybuchł po agresji Rosji na Ukrainę. W konsekwencji działań zbrojnych setki tysięcy uchodźców wojennych stało się częścią polskiego społeczeństwa i siłą rzeczy elementem społeczności lokalnych. Interesy osób przebywających w Polsce były bardzo często reprezentowane przez lokalne organizacje pozarządowe, np. w zakresie znalezienia zatrudniania, pozyskania środków na zakwaterowanie, organizację kursów językowych, pomocy medycznej czy zapotrzebowanie w środki czystości i żywności. Kontakty nie tylko przebiegały na szczeblu administracyjnym, ale na również na linii przedsiębiorstwo–organizacja lokalna. Doskonała znajomość przez NGO bieżących potrzeb, możliwości pozyskania środków i dotychczasowa współpraca z konkretnymi przedsiębiorstwami niejednokrotnie przyspieszyły realną i pilną pomoc.

W takich działaniach wyspecjalizowały się fundusz lokalne takie jak: Żywiecka Fundacja Rozwoju, Stowarzyszenie Czajnia, Fundusz Lokalny Masywu Śnieżnika, Nidzicki Fundusz Lokalny, Raciborski Fundusz Lokalny, Ełcki Lokalny Fundusz, Lokalna Fundacja Filantropijna Projekt czy Sokólski Fundusz Lokalny.

NGO może również pełnić funkcję rzecznika lub kanału komunikacyjnego, za pomocą którego lokalne społeczności mogą zgłaszać zbiorowe obawy oraz potrzeby powstałe w konsekwencji wystąpienia negatywnego oddziaływania przedsiębiorstwa na społeczność. Innym obszarem współpracy w ramach wymogów ESG może być także komunikacja przedsiębiorstwa za pośrednictwem NGO skierowana do społeczności lokalnej. Może ona ułatwiać zrozumienie tego, w jaki sposób działania i inicjatywy przedsiębiorstwa zapobiegają negatywnym skutkom społecznym, łagodzą je lub niwelują. Może równie dobrze tłumaczyć pozytywne konsekwencje pewnych działań lub inicjatyw, ale także pośredniczyć w zrozumieniu ryzyka, jakie może towarzyszyć działalności przedsiębiorstwa. 

Ma to szczególne znaczenie, kiedy oddziaływanie na społeczność wynika z bezpośredniej ingerencji w kwestie środowiskowe, np. inwestycje w projekty infrastrukturalne wywierające presję na zasoby naturalne, jak dostęp do wody pitnej, zanieczyszczenie gleby lub wprowadzenie gatunków inwazyjnych. Świetnym przykładem jest tutaj Fundacja Fundusz Lokalny Ziemi Płockiej Młodzi Razem, która we współpracy z firmą Levis prowadzi działania edukacyjne wśród pracowników i mieszkańców w obszarze oszczędzania wody, segregacji odpadów, ochrony środowiska czy zrównoważonej technologii produkcji.

Udział lokalnych organizacji pozarządowych w zakresie współpracy w tworzeniu polityk i strategii w obszarze oddziaływania na środowisko wykracza daleko poza obszar Struktury społecznej raportu ESG i otwiera szereg możliwości w innym, dedykowanym obszarze, czyli E – Environment. Jeśli jednak chodzi o aspekt społeczny warto jeszcze wspomnieć o możliwym udziale organizacji w formułowaniu określonych w czasie i nakierowanych na wyniki celów zarówno w zakresie ograniczenia negatywnego wspływu, ryzyka, jak i spotęgowania pozytywnego oddziaływania przedsiębiorstwa na społeczność lokalną. Rola organizacji może w takim przypadku dotyczyć stymulowania i mierzenia osiągniętych postępów, zarówno o perspektywie krótko-, średnio-, jak i długoterminowej. Organizacja lokalna, mając bezpośredni wgląd w potrzeby społeczności i znając jej bieżącą opinię może nie tylko formułować wnioski, ale także przedstawiać propozycje zmian mogących usprawnić wysiłki przedsiębiorstwa w realizacji założonych celów, a nawet te cele modyfikować.

Artykuł powstał w ramach projektu „Siłą Federacja Funduszy Lokalnych w Polsce są jej członkowie”, realizowanego dzięki Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego Nowe FIO.

Federacja Funduszy Lokalnych w Polsce zrzesza 22 członków oraz 3 organizacje partnerskie, a jej misją jest promocja lokalnej filantropii i wzmacnianie organizacji zrzeszonych. Federacja łączy ludzi i szuka możliwości rozwoju dla działań prospołecznych i biznesowych opartych o wspólne cele i wartości. Organizacje członkowskie należące do FFL wspierają lokalnych liderów, inspirują i kreują zmianę działając w obszarach m.in.: edukacji, przedsiębiorczości, kultury i sztuki, sportu, zdrowia, ekologii. Realizują to poprzez: programy stypendialne, grantowe i edukacyjne oraz wydarzenia aktywizujące społeczności.