Publicystyka - ngo.pl

Ustawa o pomocy społecznej opisuje wiele form wsparcia, które realizowane są przez samorządowe instytucje pomocowe wspólnie z organizacjami pozarządowymi, w tym również w formie zlecania zadań. Jednym ze sztandarowych przykładów udziału organizacji pozarządowych w niesieniu pomocy różnym grupom potrzebujących są działania dotyczące bezdomności, opisane w ustawie głównie w artykułach 48 do 49 (w tym w nowych art. 48a i 48b, które zaczną obowiązywać we wrześniu 2016 r., zobacz: Bezdomni lepiej zaopiekowani? Standardy dla schronisk i noclegowni).

Rodzinne domy pomocy i mieszkania chronione

Innym miejscem w ustawie o pomocy społecznej, gdzie pojawiają się organizacje pozarządowe, jest artykuł 52 oraz 53. To artykuły opisujące dwa typy placówek. Art. 52 dotyczy rodzinnych domów pomocy, natomiast art. 53 mieszkań chronionych.

Oba artykuły wskazują, kto może wymienione placówki tworzyć. I tak rodzinne domy pomocy mogą tworzyć osoby fizyczne oraz organizacje pożytku publicznego. Mieszkania chronione mogą być prowadzone przez każdą jednostkę organizacyjną pomocy społecznej lub organizację pożytku publicznego.

W obu przypadkach, organizacja pozarządowa, która chciałaby zaangażować się w omawiane formy wsparcia, musi więc posiadać status pożytku publicznego.

Nie tylko organizacje pożytku

"Celem projektu ustawy jest umożliwienie prowadzenia przez organizacje pozarządowe nieposiadające statusu organizacji pożytku publicznego rodzinnych domów pomocy oraz mieszkań chronionych".
(fragment uzasadnienia do projektu ustawy)

Projektodawcy ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej chcieliby zlikwidować obecne ograniczenie, które zabrania organizacji bez statusu pożytku prowadzenia mieszkania chronionego czy rodzinnego domu pomocy.

Kształt zaproponowanej zmiany

• obecne brzmienie artykułu 52 ustęp 2
  Rodzinny dom pomocy stanowi formę usług opiekuńczych i bytowych świadczonych całodobowo przez osobę fizyczną lub organizację pożytku publicznego dla nie mniej niż trzech i nie więcej niż ośmiu zamieszkujących wspólnie osób wymagających z powodu wieku lub niepełnosprawności wsparcia w tej formie.

• proponowane brzmienie artykułu 52 ustęp 2
  Rodzinny dom pomocy stanowi formę usług opiekuńczych i bytowych świadczonych całodobowo przez osobę fizyczną lub organizację pozarządową, o której mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (podkreśl. red.), dla nie mniej niż trzech i nie więcej niż ośmiu zamieszkujących wspólnie osób wymagających z powodu wieku lub niepełnosprawność i wsparcia w tej formie.

  ---

• obecne brzmienie artykułu 53 ustęp 3
  Mieszkanie chronione może być prowadzone przez każdą jednostkę organizacyjną pomocy społecznej lub organizację pożytku publicznego.
   
• proponowane brzmienie artykułu 53 ustęp 3
  Mieszkanie chronione może być prowadzone przez każdą jednostkę organizacyjną pomocy społecznej lub organizację pozarządową, o której mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (podkreśl. red.)

Pożytek to lepsze organizacje?

Wyróżniający organizacje pożytku publicznego przepis artykułu 52 i 53 to pozostałość po starym przekonaniu o wyjątkowości organizacji pożytku i celowości stwarzania im lepszych warunków niż pozostałym. Owszem, ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wypromowała nową kategorię organizacji pozarządowych, dając im określone uprawnienia i nakładając dodatkowe obowiązki. Twórcom ustawy nie chodziło jednak o pogorszenie sytuacji pozostałych organizacji.

W żadnej wersji ustawy nie ograniczano zlecania zadań publicznych przez samorządy, czy dopuszczalności innych form współpracy organizacji z administracją, kierując je tylko do NGO ze statusem pożytku. Wręcz przeciwnie! Ustawa o pożytku miała promować pomocniczość – rozumianą, w uproszczeniu, jako dzielenie się przez administrację zadaniami – i jej celem było umożliwienie realizacji jak największej ilości zadań przez jak najszersze grono organizacji pozarządowych.

Jednak projektodawcy innych regulacji, niezbyt zorientowani w tematyce sektorowej, dość długo byli przekonani (niektórzy przekonani są do dziś), że nobilitacja OPP w Polskim systemie prawnym tworzy grupę znacząco wyróżnijącą się spośród innych organizacji, jeśli chodzi o standardy, wiarygodność i rzetelność. Dlatego przy okazji różnych nowelizacji zaczęto ograniczać zadania czy przywileje właśnie do grupy OPP. W projektach, w miejsce wcześniej stosowanych "organizacji społecznych", "stowarzyszeń i fundacji" czy "organizacji pozarządowych", zaczęły pojawiać się "organizacje pożytku". Postrzegano organizacje pożytku jako lepsze i gwarantujące prawidłową realizacje danych zadań – jednocześnie inne organizacje miały być do tego niezdolne. Raczej nie prowadzono głębszych analiz, czy rzeczywiście tylko OPP mogą zajmować się jakąś sprawą, a inne organizacje absolutnie nie.

Tak właśnie było z organizacjami pożytku publicznego w artykułach 52 i 53 ustawy o pomocy społecznej. Posłowie proponują to zmienić.   


Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej, TEKST projektu na stronach sejmowych

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.