Dlaczego osoby niepełnosprawne nie szukają zatrudnienia, chociaż byłyby w stanie wykonywać wybrane prace, a dodatkowe dochody na pewno polepszyłyby ich sytuację? - Dlatego, że boją się utracić świadczenie. Dlaczego dorosłe osoby upośledzone intelektualnie w stopniu lekkim nie mogą znaleźć zatrudnienia? - Ponieważ nie mają odpowiedniego orzeczenia… Na osoby niepełnosprawne myślące o pracy czeka w Polsce wiele pułapek. Dwie z nich opisuje Łukasz Guza w Gazecie Prawnej.
Niepełnosprawni boją się nie tylko podejmować zatrudnienie, ale
nawet poszukiwać pracy. Nie korzystają z pośrednictwa oferowanego
przez urzędy pracy. Nie chcą rejestrować się jako osoby poszukujące
pracy, chociaż to wcale nie pozbawiałoby ich świadczeń rentowych.
Niepełnosprawni nie korzystają z oferowanych im szkoleń i
możliwości dokształcania. Wszystko to w momencie, kiedy w Polsce
pojawiają się dodatkowe fundusze na aktywizację zawodową osób
dyskryminowanych na rynku pracy (w tym również właśnie
niepełnosprawnych).
Dziś osoby uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy
nie tracą tego uprawnienia w momencie podjęcia zatrudnienia.
Dodatkowe dochody z pracy formalnie powodują jedynie czasowe
zmniejszenie lub zawieszenie świadczeń. Niekiedy – jeśli zarobione
pieniądze są odpowiednio małe – w ogóle nie mają wpływu na wypłatę
renty. Niepełnosprawni mogą się jednak obawiać, że wykonywanie
przez nich pracy "zaalarmuje" instytucję przyznającą prawo do
renty, czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych, która zechce
sprawdzić, czy dana osoba nadal jest niezdolna do pracy. Taką
atmosferę na pewno pogłębiają poważne debaty i towarzyszące im
medialne spekulacje o potrzebie weryfikacji rencistów. A renta
oznacza dla wielu niepełnosprawnych pewne źródło dochodu, i nawet
jeśli jest niewielka, często bardziej ją cenią niż możliwe, ale
niepewne dochody z pracy.
Ten mechanizm nie działa jednak we wszystkich przypadkach. Dla
niektórych jedyna możliwość znalezienia zatrudnienia to uzyskanie
orzeczenia… o niezdolności do pracy. Dzieje się tak w przypadku
osób lekko upośledzonych umysłowo. Otwarty rynek pracy nie ma dla
nich wielu propozycji. Aby móc ich zatrudnić w zakładach pracy
chronionej i otrzymać dofinansowanie trzeba najpierw przyznać im
orzeczenie o niepełnosprawności. Jednak dorosłe osoby lekko
upośledzone intelektualnie takiego orzeczenia nie otrzymują. Nie
mają więc pracy, nie mają renty i nie mogą korzystać z pomocy w
zatrudnieniu oferowanej osobom niepełnosprawnym.
Źródło: Gazeta Prawna 228, 238/2005