Raport „Polska Szkoła Pomagania. Przyjęcie osób uchodźczych z Ukrainy w Polsce w 2022 roku”
Raport pokazuje ogromną mobilizację dużej części polskiego społeczeństwa zaangażowanego w pomoc osobom uciekającym przed wojną w Ukrainie. Pokazuje, z czego możemy czuć się dumni i dumne jako Polki i Polacy. W raporcie piszemy o tym, jak po miesiącach działań oddolnych społeczeństwo obywatelskie wytraciło siły i zasoby niezbędne do utrzymania infrastruktury pomocowej i nie zostało w tym zakresie zastąpione przez władze centralne czy samorządowe.
Logotyp Konsorcjum Migracyjnego na tle zdjęcia osób uchodźczych z Ukrainy przed pociągiem
Autor/źródło: Karolina MichałowskaCelem raportu „Polska Szkoła Pomagania” jest pokazanie, jakie działania recepcyjne oraz integracyjne wobec osób uciekających z Ukrainy były podejmowane w polskich miastach, czy też szerzej w polskich społecznościach na poziomie lokalnym, po 24 lutego 2022 roku, wskazanie skali i ograniczeń tych działań, a także tego, jak specyfika i wielkość badanych miast wpływała na te aktywności.
W raporcie piszemy między innymi o tym, jak po miesiącach działań oddolnych społeczeństwo obywatelskie wytraciło siły i zasoby niezbędne do utrzymania infrastruktury pomocowej i nie zostało w tym zakresie zastąpione przez władze centralne czy samorządowe.
„Początkowo był duży entuzjazm (…) Trudno jednak oczekiwać od zwykłego mieszkańca jakichś długofalowych działań pomocowych, bo to jest w ramach (…) rządu i samorządu” – mówiła naszym badaczom i badaczkom mieszkanka dużego miasta.
Godzien podziwu zryw polskiej solidarności z osobami uciekającymi z Ukrainy musi przerodzić się w polską szkołę pomagania w oparciu o zdobywanie wiedzy o potrzebach osób uchodźczych, wymianę doświadczeń i umiejętności oraz międzysektorowe zaufanie i długoterminowe planowanie działań.
Przedmiotem analiz są dwa kluczowe momenty udzielania pomocy osobom uciekającym przed wojskami oraz bombardowaniami rosyjskimi. Autorzy i autorki raportu przyglądają się temu, w jaki sposób te osoby zostały przyjęte w pierwszych tygodniach po ucieczce – co nazywają recepcją – oraz jak przebiegał następnie proces ich integracji, oznaczający wsparcie w układaniu sobie życia (choćby tymczasowego) w Polsce.
„Wyzwaniem dla nas jest to, jak pomagać mądrze oraz wtedy, gdy nie działamy już pod wpływem pierwszego impulsu. Żeby ludzie czuli się w Polsce częścią, a nie statystyką” – mówił naszym badaczom i badaczkom przedstawiciel jednej z dużych firm, która zaangażowała się w działania na rzecz osób uchodźczych z Ukrainy.
Obecna migracja uchodźcza z Ukrainy jest silnie sfeminizowana – do Polski przyjeżdżają głównie kobiety z dziećmi oraz osoby starsze. By podkreślić ten proces raport na poziomie języka używa głównie feminatywów. Pojęcie „uchodźczynie” obejmuje jednak w intencji autorów i autorek wszystkie osoby uciekające przed wojną, nie tylko kobiety.
Rekomendacje
W raporcie, oprócz zidentyfikowanych problemów, znalazły się także skierowane do władz rekomendacje:
● Rząd powinien wycofać się z obowiązku partycypowania uchodźczyń w kosztach utrzymania w miejscach zbiorowego zakwaterowania.
● Konieczne jest przygotowanie i wprowadzenie spójnych lokalnych polityk integracyjnych na poziomie samorządów różnego szczebla. Priorytetem są działania długoterminowe.
● Należy czym prędzej zaplanować i przeprowadzić poprawę dostępu osób uchodźczych do usług: jakościowej opieki medycznej i społecznej, edukacji i rynku pracy, oferty lokalowej i wsparcia w integracji.
● Niezbędne jest usprawnienie współpracy międzysektorowej w działaniach pomocowych oraz integracyjnych, uspójnienie kanałów komunikacji oraz wymiana wiedzy i dobrych praktyk. Współpraca ta musi być oparta na zaufaniu, uproszczonych procedurach oraz włączaniu osób migranckich w procesy decyzyjne.
● Konieczne jest wsparcie organizacji społecznych i ich działań skierowanych na pomoc i integrację uchodźczyń. Powinno ono przebiegać na różnych poziomach, w tym finansowym, i powinny go zaoferować instytucje publiczne oraz organizacje międzynarodowe.
● Należy zintensyfikować plany i prace rządu nad przeprowadzeniem relokacji wewnętrznych, które powinny się opierać na współpracy z samorządami oraz dobrowolności przeprowadzki ze strony uchodźczyń.
● Osobom pracującym z uchodźczyniami koniecznie należy zapewnić wsparcie merytoryczne oraz przede wszystkim psychologiczne. Jest to szczególnie ważne dla osób z doświadczeniem migracji, w tym tych które uciekły przed wojną w Ukrainie. Wsparcie w postaci pomocy psychologicznej oraz związanej z przeciwdziałaniem wypaleniu zawodowemu powinno być zaoferowane także każdej innej osobie pracującej bezpośrednio z uchodźczyniami, w tym również osobom pracującym w instytucjach publicznych.
„Ogromna skala migracji osób uciekających przed wojną, to wydarzenie bezprecedensowe. Na różnych poziomach odcisnęło ono ślad na polskim społeczeństwie. Jednak solidarność z broniącym się narodem ukraińskim była wielką siłą napędową pomocy dla osób uchodźczych. Wiele z tego okresu możemy się nauczyć. Ważne by teraz skorzystać z dobrych praktyk i popełnionych błędów, ponieważ przed nami ważny moment na wprowadzenie kolejnych, długofalowych działań”
– prof. Witold Klaus, Konsorcjum Migracyjne.
O autorach:
Raport jest efektem połączonych wysiłków koalicji 9 organizacji społecznych działających od lat na rzecz integracji osób migranckich i uchodźczych, zrzeszonych w Konsorcjum Migracyjnym oraz wiodących polskich jednostek naukowych badających migracje: Ośrodka Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego oraz Centrum Badań Migracyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Konsorcjum organizacji społecznych działających na rzecz migrantów i uchodźców to 9 organizacji społecznych wyznających wspólne wartości i połączonych wizją tego, jak powinna wyglądać Polska i Europa, którą współtworzą migranci i migrantki. Skład konsorcjum tworzą: Amnesty International Polska, Fundacja Nasz Wybór, Fundacja Polska Gościnność, Fundacja Polskie Forum Migracyjne, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Migrant Info Point, Stowarzyszenie Homo Faber, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Stowarzyszenie NOMADA.
Źródło: Konsorcjum Migracyjne
