Niezależnie od wyników wyborów w poniedziałek powyborczy, i w kolejne dni, dzieci pójdą do szkoły. W niektórych domach będą się odbywały emocjonujące rozmowy o wynikach wyborów i oczekiwaniach, co z tego wyniknie dla zwykłych ludzi. Niezależnie od wyników wyborów będziemy społeczeństwem podzielonym, o czym – jako o głównym problemie po wyborach – mówił w piątkowym poranku radia TOK FM Konstanty Gebert.
Przed nowym parlamentem i nowym rządem, który będzie powołany po wyborach, staną ogromne wyzwania – największe to podział społeczeństwa, a także zmierzenie się z wojną, kryzysem ekonomicznym, migracyjnym, energetycznym, klimatycznym, demograficznym i w innych dziedzinach. Do sprostania tym wielkim wyzwaniom potrzeba spokoju społecznego. I jakiegoś obszaru, w którym moglibyśmy się porozumieć i skupić energię na wspólnym, pozytywnym działaniu.
To jest obszar do działania dla nas, ludzi III sektora. Proponuję, aby tym obszarem łączącym społeczeństwo była edukacja przedszkolna, a więc edukacja najmłodszych obywateli. W edukacji przedszkolnej w ciągu paru lat możemy osiągnąć sukces, działając wspólnie z samorządami. Ta współpraca z samorządami będzie na pewno trudniejsza, z racji kolejnych nadchodzących wyborów – samorządowych.
Przedszkole jest ważniejsze niż uniwersytet
Współpraca organizacji pozarządowych i samorządów w obszarze finansów na edukację była tematem panelu, w którym uczestniczyłam w ramach XXI Samorządowego Forum Kapitału i Finansów w dniach 11 i 12 października w Katowicach. Wszyscy uczestnicy Forum – samorządowcy, biznes i nieliczni przedstawiciele organizacji pozarządowych – zgadzali się co do tego, że w polityce edukacyjnej państwa źle się dzieje.
W moich wypowiedziach mówiłam o potrzebie przygotowania nowej ustawy o organizacji i finansowaniu oświaty wiejskiej, ale także o ustawie budżetowej na 2024 rok. Podkreślałam, że najbardziej spektakularnym przykładem złego finansowania oświaty jest finansowanie edukacji przedszkolnej. Przypomnę, że z budżetu państwa przekazywana jest na każde dziecko w wieku 3-5 lat dotacja w wysokości 1607,35 zł w roku 2023. W roku 2022 było to 1503 zł. Ta dotacja pokrywa około 15% kosztów edukacji przedszkolaków ponoszonych przez gminy, choć są i takie samorządy, jak Warszawa, gdzie jest to ok. 10% kosztów. Jest to drastyczne złamanie Konstytucji RP, w której artykuł 167 mówi wyraźnie iż: "Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań".
Konsekwencją takiego finansowania jest to, że około 1/3 dzieci wiejskich, a więc 120 tysięcy jest pozbawionych edukacji przedszkolnej. Specjaliści od edukacji uważają, iż edukacja przedszkolna jest najważniejszym etapem, dającym podstawę, fundament pod dalszą edukację i możliwości pracy. Inaczej mówiąc – przedszkole jest ważniejsze niż uniwersytet, zwłaszcza dla dzieci z marginalizowanych środowisk. To te dzieci, z najbiedniejszych środowisk, wsi popegeerowskich i wsi w najuboższych gminach pozbawione są edukacji przedszkolnej.
W naszym kraju pozbawianie szans edukacyjnych i życiowych odbywa się na początku życia młodych obywateli. To oni w przyszłości będą żołnierzami w planowanej 300 tysięcznej armii Wojska Polskiego. Ale to, czy będą pilotami myśliwców lub obsługą skomplikowanego sprzętu bojowego, czy zwykłym „mięsem armatnim” jest decydowane już obecnie. Uświadommy to sobie. To od obecnej edukacji przedszkolnej zależy przyszłość bezpieczeństwa naszego kraju. W dzisiejszych czasach wojny wygrywa się przede wszystkim mózgami żołnierzy, a nie ich mięśniami.
Potrzeba większych dotacji na przedszkolaka
Uczestnicy debat dotyczących finansów w oświacie na wspomnianym Samorządowym Forum zgodzili się co do tego, że trzeba wspólnie powalczyć o znaczące zwiększenia dotacji przedszkolnej w projekcie budżetu na 2024 rok. Wspomnę jeszcze, iż w wypowiedziach w różnych panelach przypominano m.in. raporty wypracowane w ramach „Okrągłego Stołu dla edukacji klimatycznej” i ustalenia z Kwadratowego Stołu dla Edukacji, organizowanego przed laty z inicjatywy samorządów.
W imieniu Federacji Inicjatyw Oświatowych i Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich obiecałam, iż w tygodniu powyborczym przygotujemy petycje i propozycje do nowo wybranych posłów wypracowane w ramach Forum „Łączy nas edukacja”, które odbyło się 7 października w Warszawie. Ustaliliśmy wtedy, iż będziemy domagać się zwiększenia dotacji na przedszkolaka do 10 tysięcy złotych w projekcie Ustawy budżetowej. Będziemy też pracowali nad przygotowaniem nowej ustawy o organizacji i finansowaniu oświaty na wsi. Ponieważ Ustawa budżetowa będzie procedowana w Sejmie w ciągu miesiąca od wyborów, to proszę o mobilizację w III sektorze.
Byłoby wspaniale, gdyby ludzie z organizacji pozarządowych w okresie powyborczym zaczęli nawiązywać kontakty robocze z posłami ze swoich okręgów wyborczych. Poznanie wszystkich „swoich” posłów, niezależnie od ich przynależności partyjnej, nawiązanie kontaktu roboczego z dyrektorami i pracownikami biur poselskich, to początek organizowania się do monitorowania pracy posłów.
Ta współpraca będzie nam potrzebna, aby doprowadzić do zwiększenia dotacji przedszkolnej i przygotowania obywatelskiego projektu ustawy o organizacji i finansowaniu oświaty wiejskiej, który powinien być uchwalony przez Sejm jak najszybciej, przed wyborami samorządowymi. My ze strony Federacji Inicjatyw Oświatowych zobowiązujemy się do współpracy z Sejmową Komisją Edukacji, Nauki i Młodzieży. Zaczynamy od zabiegów o zwiększenie dotacji przedszkolnej.
Chcemy też przeprowadzić szkolenie z finansów w oświacie, aby posłowie wiedzieli, jak wygląda obecny, zły system finansowania oświaty. Wiemy, że możemy liczyć na udział w tym przedsięwzięciu Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich. Mamy obiecaną współpracę z Federacją Mazowia i liczymy na współpracę z Ogólnopolską Federacją Organizacji Pozarządowych. My, obywatele i obywatelki, zwiększymy dotację przedszkolną, jeśli się dobrze zorganizujemy i będziemy monitorować i wspierać prace posłów w całej Polsce.
Alina Kozińska-Bałdyga – działaczka społeczna łącząca wiedzę archeologiczną, organizacji i zarządzania, nauk społecznych zdobytą w czasie studiów na Uniwersytecie Warszawskim i w Szkole Nauk Społecznych IFIS PAN oraz doświadczenie uczenia w liceach ogólnokształcących i Kolegium Nauczycielskim we wdrażaniu zmian w oświacie. Promotorka szkoły prowadzonej przez stowarzyszenie rozwoju wsi i modelu szkoły/przedszkola jako wielofunkcyjnego ośrodka rozwoju wsi. Prezeska Federacji Inicjatyw Oświatowych, organizacji tworzącej obywatelską politykę edukacyjną opartą na współpracy organizacji pozarządowych i samorządów. Członkini Związku Dziewcząt i Kobiet Chrześcijańskich Polska YWCA oraz Przewodnicząca Rady Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej ATRIUM.
Ten artykuł ukazał się w cyklu „Wybory 2023. Co dalej?”.
Zobacz inne materiały →
