Publicystyka - ngo.pl

Nowe terminy i nowe standardy zawarte są w projekcie ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej, który poznaliśmy w sierpniu. Projekt proponuje też nowy typ placówki pomagającej bezdomnym: schronisko z usługami opiekuńczymi. Ustawę o zmianie ustawy o pomocy społecznej przygotowało Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Trwają właśnie konsultacje i opiniowanie dokumentu.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej, proces legislacyjny w serwisie legislacja.rcl.gov.pl

„Projektowane zmiany mają na celu uporządkowanie i doprecyzowanie obowiązujących przepisów o pomocy społecznej dotyczących placówek udzielających tymczasowego schronienia osobom bezdomnym, w szczególności zaś wprowadzenie dodatkowego typu placówki: schroniska dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi”.
(fragment z uzasadnienia)

Przypomnijmy, że zasady pomocy dla osób bezdomnych zmieniono w 2015 r. Wtedy to w ustawie o pomocy społecznej określono na nowo typy placówek, które mają pomagać tym osobom. Jednocześnie zarysowano standardy ich prowadzenia. Szczegółowe standardy miało określić rozporządzenie.

trzy typy placówek w ustawie o pomocy społecznej

(art. 48a ust. 2)
Schronisko dla osób bezdomnych zapewnia osobom bezdomnym, które podpisały kontrakt socjalny, całodobowe, tymczasowe schronienie oraz usługi ukierunkowane na wzmacnianie aktywności społecznej, wyjście z bezdomności i uzyskanie samodzielności życiowej.

(art. 48a ust. 3)

Noclegownia zapewnia schronienie osobom bezdomnym, świadcząc tymczasową pomoc w postaci miejsca noclegowego, w ramach której umożliwia spędzenie nocy w warunkach gwarantujących ochronę życia i zdrowia.

(art. 48a ust. 4)

Tymczasowe schronienie może być udzielone również w formie ogrzewalni, która umożliwia interwencyjny, bezpieczny pobyt w ogrzewanych pomieszczeniach wyposażonych co najmniej w miejsca siedzące.

więcej na ten temat pisaliśmy w informacji: Bezdomni lepiej zaopiekowani? Standardy dla schronisk i noclegowni

Przepisy wchodziły w życie stopniowo. Prowadzący placówki mieli teoretycznie czas na dostosowanie się do nich (nawet 36 miesięcy). Jak wiadomo większość placówek prowadzą w Polsce organizacje pozarządowe. I chociaż zmiany z 2015 r. były z nimi konsultowane, to jednak przyjęte przepisy wzbudziły mieszane reakcje środowiska (zobacz: Bezdomność. Równamy w dół…). Długo trwało też przygotowywanie rozporządzenia (zobacz: Noclegownie i ogrzewalnie wciąż bez rozporządzenia o standardach). Ostatecznie opublikowano je w maju 2017 r. (obowiązuje od 31 maja 2017).

Poprzednia zmiana ustawy o pomocy społecznej (wspomniana wyżej nowelizacja z 2015 r.) „zamknęła otwarty katalog form udzielania schronienia przez gminy poprzez  pozostawienie 3 form placówek udzielających tymczasowego schronienia (…). Placówki te przeznaczone są dla osób zdolnych do samoobsługi, których stan zdrowia nie zagraża zdrowiu i życiu innych osób przebywających w placówce.

Przepisy okazały się zbyt sztywne, utrudniały pomoc bezdomnym, którzy nierzadko nie są w pełni „samoobsługowi” i wymagają większego wsparcia. Dlatego proponuje się stworzenie schroniska dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi (nowe ustępy 2a-2f w art. 48a ustawy o pomocy społecznej).

proponowany ustęp 2b. w art. 48a ustawy o pomocy społecznej
Schronisko dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi zapewnia osobom bezdomnym, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej pomocy i opieki innych osób w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych, ale nie wymagają usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki, zakład opiekuńczo-leczniczy lub zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, o których mowa w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, tymczasowe schronienie wraz z usługami opiekuńczymi oraz usługami ukierunkowanymi na wzmacnianie aktywności społecznej, w miarę możliwości wyjście z bezdomności i uzyskanie samodzielności życiowej.

Nowy typ placówki ma być elastyczny. Jeśli będzie potrzeba i miejsce, może przyjąć osobę bezdomną, która nie wymaga usług opiekuńczych. Tu przeczekają też bezdomni, którym należy się miejsce w domu opieki społecznej.

Ustawową regułą jest, że osoba bezdomna znajduje miejsce w schronisku po podpisaniu kontraktu socjalnego. Ta reguła bardzo utrudnia pomaganie w sytuacjach wyjątkowych – a te wcale nie są rzadkie. Trudności niekoniecznie muszą dotyczyć zobowiązania i wysiłku obu stron, jakim jest zawarcie kontraktu. Nawet w uzasadnieniu wskazuje się, że chodzi o odwiecznym problemem bezdomności, polegającym na ustaleniu do jakiej gminy „należy” bezdomny (a więc kto za niego zapłaci). Niezawarcie kontraktu pozwala szybko pomoc osobie bezdomnej, i choć nie rozstrzyga, kto finansuje usługi, to przynajmniej redukuje ich koszty (z założenia większe przy kontrakcie).  

proponowany ustęp 2a. w art. 48a ustawy o pomocy społecznej
Przyznanie tymczasowego schronienia osobie bezdomnej w schronisku dla osób bezdomnych przez gminę miejsca jej pobytu, na podstawie art. 101 ust. 3, nie wymaga podpisania przez osobę bezdomną kontraktu socjalnego.

Wraz z nowym typem placówki pojawi się też konieczność kolejnego doprecyzowania standardów zawartych w rozporządzeniu. W samej treści nowelizacji i w uzasadnieniu nie ma uściślenia, że rozporządzenie zmieni się, ale ta zmiana będzie skoncentrowana wyłącznie na nowym typie placówki.

art. 2 projektowanej ustawy
Podmioty prowadzące w dniu wejścia w życie ustawy ogrzewalnie, noclegownie lub schroniska dla osób bezdomnych, niespełniające standardów, o których mowa w art. 48a ust. 14 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, są 5 obowiązane dostosować do tych standardów ogrzewalnie, noclegownie lub schroniska dla osób bezdomnych, w terminie do 31 grudnia 2020 roku.

Po przyjęciu przez Sejm zaproponowanych zmian minister będzie więc musiał wydać kolejne rozporządzenie z nowymi standardami. Do tych standardów trzeba będzie dostosować się do 31 grudnia 2020 r. Czy zmienią się również standardy, które opublikowano w maju 2017 r.? Część placówek standardy te musi spełniać dopiero od połowy 2018 r. Czy jeśli do tego czasu pojawią się nowe standardy (nowe rozporządzenie), termin zostanie przesunięty do 2020 r.? I dla jakiej grupy?

Więcej na ten temat moglibyśmy się dowiedzieć z projektu kolejnego rozporządzenia – ale tego nie ma (choć rządowy projekt zmiany ustawy, który zapowiada nowelizację rozporządzenia, powinien zawierać też jego projekt). Musimy więc jeszcze poczekać.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej, proces legislacyjny w serwisie legislacja.rcl.gov.pl

Projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej (TEKST, wersja z 4 sierpnia 2017 r.)

zobacz też: o pomocy bezdomnym (opinie w portalu ngo.pl)

• Urzędzie! Osobie bezdomnej nie da się pomóc w cztery miesiące!
• Bezdomność. Ministerstwo robi rewolucję „last minute”
• Warszawski system wsparcia osób bezdomnych trzeszczy na mrozie

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.