Publicystyka - ngo.pl

Panel obywatelski jest rozpoznawalną i uznaną w innych krajach skuteczną metodą wypracowania umowy społecznej. W Polsce, w sytuacji mocno spolaryzowanych nastrojów politycznych i społecznych, trzeba nauczyć się rozmawiać innym językiem - a taką możliwość stwarza ta metoda. Przed nami pierwszy temat: rosnące koszty energii i problem ubóstwa energetycznego.

Temat zimna, wysokich rachunków i ich konsekwencji społecznych, staje się coraz bardziej gorący - szczególnie obserwując lawinowo rosnące koszty energii. Powodują one pogorszenie sytuacji osób od lat zmagających się z ubóstwem energetycznym, jak również pogłębienie kryzysu grup dotychczas będących na granicy ubóstwa, które dotkliwie odczują skutki coraz wyższych opłat za ogrzewanie. Czeka je bardzo ciężka zima. Niezbędna jest wspólna rozmowa o tym, co po niej - jakie systemowe działania należy wprowadzić, aby przeciwdziałać problemowi ubóstwa energetycznego w Polsce.

Szacowana na podstawie danych GUS z 2020 roku skala problemu ubóstwa energetycznego dotyczy ok. 1,3 mln gospodarstw domowych (ok. 10%). Choć nikt nie jest w stanie na dziś określić odpowiedzialnie dokładnej wielkości zjawiska, wszyscy czują, że jego poziom w tym roku znacząco wzrośnie. Pośrednie konsekwencje tego problemu – zła jakość powietrza czy obciążenie systemu ochrony zdrowia – dotyczą jednak zdecydowanie szerszej grupy osób w Polsce.

Za każdą liczbą kryją się prawdziwi ludzie. Dziewczynka z zapałkami żyje w Polsce, tu i teraz - mówiła podczas inauguracji projektu Joanna Sadzik (Szlachetna Paczka). 

Wg opublikowanego w sierpniu raportu More in Common (badania na próbie reprezentatywnej prowadzone w lipcu 2022 r.) już 50% badanych spodziewa się, że będzie musiało w najbliższych miesiącach ograniczyć ogrzewanie domu i mieszkania. 30% mobilizuje obecnie oszczędności, żeby móc zapłacić za energię. 43% mieszkańców wsi gromadzi zapasy opału. Prawie 75% badanych popiera pomysł zamrożenia cen energii (gazu, węgla, benzyny). Jak wynika z badania CBOS z września 2022 roku, zdecydowana większość (75%) ogrzewających mieszkania lub domy przy użyciu węgla ma tylko niewielkie zapasy tego surowca na nadchodzący sezon grzewczy, a 40% badanych nie ma ich w ogóle.

Projekt Narada obywatelska o kosztach energii, realizowany przez Fundację Stocznia, odpowiada na potrzebę przeprowadzenia rozmowy o trudnym temacie i to w atmosferze mocno spolaryzowanych nastrojów politycznych i społecznych. Po naradach odbywających się w społecznościach lokalnych, które zgromadziły ponad 700 osób (raport), przyszedł czas na pierwszy ogólnopolski panel obywatelski. Wydarzenie zakłada włączenie w proces samych obywateli i obywatelek (ich wylosowanej grupy), gotowych poświęcić 5 dni na dogłębne poznanie zagadnienia, dialog i wyrobienie sobie opinii, aby finalnie oddać głos i wydać “werdykt”.  Właśnie on, w formie rekomendacji Polek i Polaków, będzie przekazany tym, którzy wpływają lub będą wpływać na kształt polityk publicznych. – Włączając ludzi do rozmowy, przekazujemy im część odpowiedzialności. To jest kluczowe – twierdzi Joanna Furmaga (Polska Zielona Sieć). 

Proponowana formuła panelu obywatelskiego używana jest od lat z powodzeniem w innych krajach (m.in. Wielkiej Brytanii, USA, Kanadzie, Francji, Irlandii). W Polsce podobne narady dotychczas stosowane były na poziomie miast, ale nigdy ogólnokrajowym i nigdy w stanie tak wysokich społecznych emocji. Więcej o metodzie można dowiedzieć się na stronie.

Obecnie kończy się proces rekrutacji do panelu, realizowany na wylosowanej grupie Polek i Polaków przez profesjonalną agencję badawczą. W pierwszy ogólnopolski panel obywatelski zaangażowanych będzie 110 osób wylosowanych z terenu całej Polski (zobacz skąd są paneliści i panelistki). Wybrani obywatele i obywatelki, wspierani przez ekspertów i ekspertki, poznają dogłębnie problem ubóstwa energetycznego (22 i 23 października 2022 r. na żywo w Warszawie), będą na jego temat dyskutować (5 i 6 listopada 2022 r. na żywo w Warszawie), by finalnie wydać “werdykt” (głosowanie podczas spotkania on-line 16 listopada 2022 r.). 

Raport z rezultatów pierwszego w Polsce tego typu głosowania zaprezentowany zostanie prawdopodobnie 6 grudnia 2022 r. w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. Pierwsze i ostatnie spotkanie będzie można śledzić on-line na profilu FB Fundacji i kanale YouTube. Panel opisany został szerzej na stronie.

Zespół Fundacji Stocznia posiada bogate doświadczenie w obszarze partycypacji i konsultacji społecznych, jednak taki projekt wymaga solidnego wsparcia merytorycznego. Fundacja zaprosiła do udziału partnerów - specjalistów i specjalistki z kilkunastu organizacji tworzących Radę ekspertów,  którzy dzielą się swoją ogromną wiedzą w zakresie zarówno ubóstwa, jak i szeroko pojętych klimatu i energetyki. To oni pomogą panelistom i panelistkom w zdobyciu niezbędnej wiedzy do rozmowy. Partnerem głównym projektu jest Centrum Nauki Kopernik. Tutaj można zapoznać się z pełną listą ekspertów i ekspertek. Projekt wspierany jest przez European Climate Foundation.