Publicystyka - ngo.pl

Koalicja powstała ze względu na bardzo podobne problemy, z którymi borykają się społeczności lokalne na terenach Śląska – eksploatacja węgla metodą „na zawał” pod miastami, opieszała likwidacja szkód górniczych przez kopalnie, problemy właścicieli domów z egzekwowaniem odszkodowań za szkody górnicze, zagrożenia dla podziemnych zbiorników wody pitnej, infrastruktury miejskiej oraz budynków mieszkalnych, czy wreszcie lekceważenie głosu samorządów i mieszkańców, którzy protestują przeciwko otwieraniu nowych złóż pod ich miastami.

– Lokalne organizacje połączyły siły, by ich głos był bardziej słyszalny, gdyż problemy, o których mówią nikną w natłoku propagandy lobbystów węglowych. Dotychczas stowarzyszenia działały osobno na własną rękę, z różnym skutkiem. Od teraz chcemy się wzajemnie wspierać w naszych działaniach, bo jedziemy na tym samym  wózku – mówi Alicja Zdziechiewicz ze Stowarzyszenia Zielony Imielin. – Przedsiębiorstwa górnicze są silne, bogate, mają swoich rzeczników prasowych, media, polityków, którzy im pomagają. My mamy tylko siebie nawzajem. Musimy się organizować. To początek wielkiej zmiany na Śląsku – dodaje.

W Imielinie, wbrew protestom mieszkańców, samorządu, organizacji społecznych i naukowców, Polska Grupa Górnicza planuje rozpoczęcie płytkiej eksploatacji złoża węgla pod miastem metodą na zawał, która na powierzchni spowoduje znaczące szkody górnicze i zagrozi podziemnym zbiornikom wody pitnej. W Rybniku, na skutek  planowanego wydobycia węgla tą samą metodą, prognozowane deniwelacje terenu mają dochodzić nawet do 16 m, a na powierzchni biegnie m.in. linia kolejowa Racibórz-Katowice i droga wojewódzka 925 łącząca miasto z autostradą A1. Prywatny inwestor planuje też przenieść koryto rzeki Rudy. W Mysłowicach ZG "Sobieski" przystąpił do płytkiej eksploatacji na zawał pod terenem, gdzie około 800 budynków prywatnych (a także wszystkie o przeznaczeniu użytku publicznego, przemysłowe oraz drogi) zbudowano, podobnie jak w Imielinie, bez żadnych zabezpieczeń przed szkodami górniczymi, gdyż eksploatacji miało tu nie być. Takie zapewnienia na piśmie otrzymywali mieszkańcy jeszcze dwa lata temu. Prognozowane zapadliska mają osiągnąć 4 m. O dodatkową koncesję stara się tam również prywatna spółka "Brzezinka".

Michał Mroszczak z akcji społecznej „NIE dla eksploatacji złoża Paruszowiec” w Rybniku podkreśla: – Walcząc z podobnymi zagrożeniami nasze społeczności znajdują się często w innej sytuacji. Jedni walczą z wielkim kapitałem państwowym, inni z prywatnymi przedsiębiorstwami o nieokreślonym potencjale i zamiarach. U jednych postępowanie administracyjne jeszcze się nie zaczęło, u innych trwa już kilka lat. Inne są też warunki lokalne – rynek pracy, wsparcie samorządów, opór lokalnej społeczności czy nawet przewidywane zagrożenia i metody eksploatacji złoża. Te różnice wbrew pozorom mogą nam pomóc. Dzięki nim szerzej widzimy problem i jesteśmy lepiej przygotowani na różne warianty rozwoju sytuacji.

Idea powołania do życia Koalicji “Zielona Transformacja Śląska” pojawiła się w lipcu br., gdy organizacje lokalne spotkały się, aby porozmawiać o aktualnej sytuacji w poszczególnych miastach oraz wymienić się doświadczeniami.

– Szybko stało się dla nas jasne, że pomimo różnej sytuacji ogólnej, łączy nas wiele wspólnych problemów: nikt nie chce słuchać naszego głosu sprzeciwu, nikt nie szanuje naszego życia, naszych domów, naszej przyszłości. Wniosek był oczywisty – muszą nas w końcu usłyszeć, a połączony głos kilku śląskich miast brzmi donośniej – wspomina Grażyna Marzec z akcji społecznej "Ratujmy Imielin" i stowarzyszenia "Nasz Imielin".

Powstanie koalicji przyspieszył bulwersujący poselski projekt tzw. specustawy węglowej (nowelizacja prawa geologicznego i górniczego), który zostanie najprawdopodobniej poddany głosowaniu 15 października na ostatnim posiedzeniu Sejmu. Ustawa ta, przyznając nadzwyczajną wagę decyzjom administracyjnym ministra środowiska, znacznie skróciłaby i uprościła procedurę przyznawania koncesji kopalniom, a jednocześnie odebrałaby samorządom, organizacjom pozarządowym i mieszkańcom prawa głosu w tak ważnej sprawie.  Eksperci biją na alarm, że ustawa ta naruszyłaby konstytucyjną hierarchię aktów prawnych oraz naraziłaby Polskę na postępowanie przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości za łamanie wielu dyrektyw unijnych. 

Koalicja społeczna została zawiązana dla koordynacji działań w zakresie szeroko pojętej ochrony środowiska naturalnego i obszarów życia mieszkańców regionu Śląska przed negatywnymi wpływami eksploatacji podziemnej lub odkrywkowej kopalin. Organizacje ekologiczne przystąpiły do niej w intencji „transformacji od czarnego do zielonego Śląska”. W programie koalicji znalazły się: zielona transformacja Śląska, poprawa jakości życia mieszkańców w regionie, wspieranie działań społeczności lokalnych w zakresie zapobiegania i usuwania szkód górniczych, ochrona zasobów wody pitnej i środowiska naturalnego regionu oraz inicjowanie działań wspierających rewitalizację miejsc zdegradowanych. 

– Problem odchodzenia od węgla, czyli tzw. „zielonej transformacji”, jest cały czas obecny w dyskusji publicznej. I niemal każdy zgadza się, że od węgla odejść trzeba – zauważa Michał Mroszczak. – Powołana koalicja, jako grupa nieprofesjonalna, nie jest w stanie podać gotowych rozwiązań tego problemu, ale pragnie uczestniczyć i pomóc w ich opracowywaniu. Jej członkowie zgadzają się, że transformacja regionów górniczych powinna być jednym z ważniejszych elementów działań władz rządowych i samorządowych. Konieczna jest promocja zdrowych i bezpiecznych źródeł energii, tworzenie nowych miejsc pracy, należy stopniowo wygaszać istniejące kopalnie i nie rozwijać już eksploatacji węgla. Koalicja walcząc o swoje domy i miasta walczy o bezpieczeństwo ogółu społeczeństwa. Rozsądna, sprawiedliwa transformacja ma szansę zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne na długie lata, może też obronić nas przed fatalnymi skutkami emisji pyłów i gazów.

W skład Społecznej Koalicji „Zielona Transformacja Śląska” weszły stowarzyszenia: „Nasza Ziemia”, “Nasze Kosztowy”, „Nasz Imielin”, “Zielony Imielin”, stowarzyszenie na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego Ziemi Pszczyńskiej “Nasze Dziedzictwo”, stowarzyszenie na rzecz zrównoważonego rozwoju Ziemi Pszczyńskiej “Międzyrzecze” oraz akcje społeczne: „Nie dla eksploatacji złoża Paruszowiec” i „Ratujmy Imielin”. Koalicja pozostaje otwarta dla wszystkich organizacji pozarządowych, które chciałyby do niej przystąpić.