Publicystyka - ngo.pl

W powszechnej opinii Polaków Mazowsze nie jest atrakcyjne turystycznie. Poza Warszawą i jej zabytkami mazowiecki krajobraz to przede wszystkim płaczące wierzby, Żelazowa Wola i Zalew Zegrzyński w upalne dni. Kiedy na początku 2011 r. Anna Somorowska przybyła do stolicy z zamiarem turystycznego ożywienia tego – zdawałoby się – mało urozmaiconego regionu, nikt nie wierzył w sukces jej przedsięwzięcia.

Galeria zdjęć Inw(eS)torzy Społeczni 2013 >

Galeria zdjęć Inw(eS)torzy Społeczni 2012 >

Galeria zdjęć Inw(eS)torzy Społeczni 2011 >

Z pewnością mało kto kojarzy mazowieckie Łurzyce (lub: Łurzyc) – historyczny podwarszawski mikroregion etnograficzny rozciągający się po obydwu brzegach Wisły, pomiędzy dawnymi ujściami Pilicy i Wilgi a mokotowskimi Siekierkami i prawobrzeżną Saską Kępą. Aż do lat pięćdziesiątych XX wieku istniał tu swoisty mikroregion kulturowy z odrębnymi zwyczajami, strojami i nadrzeczną gospodarką. Na Łurzycu położona jest większa część okolic Konstancina i gminy Konstancin-Jeziorna, do Kępy Okrzewskiej aż po Dębówkę i Kawęczyn, zaś zachodnia granica Łurzyc przebiega w pobliżu skarpy wiślanej[1]. Mazowiecka Regionalna Organizacja Turystyczna próbuje ożywić ten zapoznany[2] region etnograficzny i przywrócić mu należne miejsce w kulturowym krajobrazie Polski.

Pierwszym krokiem był projekt „Odkryj Wisłę”, wydobywający potencjał kulturalny i historyczny Łurzyca, łączący turystykę aktywną i kulturową. A zatem: wyruszamy w rejs pychówką – to charakterystyczne płaskodenne łodzie o niskich burtach, z prostokątnym płóciennym żaglem, dziś wyposażone ponadto w silnik. Rejs jest doskonałym pretekstem do ukazania dziedzictwa Łurzyca: można skosztować kociołka zupy rybnej lub fasolowej, lokalnych serów i miodów, poznać odrobinę reaktywowanego folkloru dzięki zespołowi Łużyczanek[3]. Pychówki rekonstruują i popularyzują założyciele Fundacji „Szerokie wody”. Podczas rejsu można też rozbić biwak na jednej z łach wiślanych, powędkować albo posmakować upieczonej na ruszcie ryby od zaprzyjaźnionego rybaka. Bardziej wybredni mogą przenocować w hostelach – oferta jest dopasowana do potrzeb poszczególnych turystów; pakiety zawierają ofertę od dwóch godzin do dwóch dni i sprzedawane są w cztero- i pięciogwiazdkowych hotelach na terenie Warszawy.

Pomysł jest genialny w swej prostocie. Na Mazowszu aż roi się od pasjonatów, którzy na własną rękę odtwarzają część lokalnego dziedzictwa. To przecież składnica legend, które zna każde dziecko, a ponadto obszar interesujący archeologicznie i bogaty w miejscowe atrakcje: kuchnię, rzemiosło, folklor. Warszawa jest natomiast miastem głodnym atrakcji[4] – tych pozamiejskich, ale jednocześnie pozostających na wyciągnięcie ręki. Tu mieszkają ludzie zamożni, tu są biura wielkich międzynarodowych korporacji, ambasady, tu zjeżdżają się biznesmeni z całego świata na spotkania handlowe. W cenie są oferty weekendowe, blisko, bez straty czasu na dojazd. Można do Zakopanego, ale można i do Zakroczymia.

Wystarczy tylko odpowiednio skomponować istniejące już produkty i usługi, odpowiednio je opakować, skontaktować sprzedawców z kupującymi i już przepis na sukces gotowy. Właśnie w takich działaniach MROT upatrzył szansę na wykreowanie Mody na Mazowsze – to nazwa tworzonej właśnie marki parasolowej dla ofert łączących produkty i usługi. Proste? Tak, ale… przygotowanie tak pomyślanego produktu zajmuje trzy lata. To współpraca z historykami, etnografami, inwentaryzacja istniejących zasobów, uzupełnienie oferty o logistykę: nocleg, transport, wyżywienie. Tę układankę trzeba jeszcze uzupełnić emocją, przeżyciem – a zatem stworzyć fabułę, w której odnajdzie się odbiorca. Do rejsu pychówką można dołączyć lepienie pierogów albo garnków. Tak, aby uczestnik wyjechał z utkaną z przeżyć własną, mazowiecką legendą. Ten obszar działania to konik Iwony Majewskiej, wicedyrektor biura MROT.

Obecnie MROT oferuje 16 tak zwanych produktów sieciowych. Dla przykładu Szlak folkloru i smaków Mazowsza, w ramach którego realizowana jest Mazowiecka Micha Szlachecka, to trzydniowa oferta obejmująca między innymi; degustację mazowieckich potraw regionalnych w tradycyjnej scenerii, jakiej gościnnie użycza Dwór Mościbrody (we dworze do wyboru: bilard, masaż, jazda konna, wypożyczalnia sprzętu wodnego i rowerów, szachy lub po prostu piękna spacerowa okolica); poranny nordic walking; zwiedzanie gorzelni w Krzesku; kolejną degustację potraw regionalnych – tym razem w okolicach Siedlec; wizytę w sklepie ze zdrową żywnością połączoną z pogadanką na temat zdrowego żywienia; biesiadę rycersko-szlachecką w strojach z epoki w Skibniewie (jest tu też ruska bania i mini SPA); warsztaty kulinarne „Szlacheckie rogaliki” z degustacją tychże; na koniec zwiedzanie zabytków Węgrowa.

Anna Somorowska, dyrektor biura MROT, widzi ogromny potencjał, jaki tkwi w kulinariach – dziś jest to temat bardzo w turystyce pożądany. Przytoczmy nazwy innych propozycji: Legendy i baśnie Mazowsza: Kraina Mistrza Twardowskiego – weekend z ceramiką; Śladami nadbużańskich tajemnic: Szlakiem nadbużańskich artystów ludowych; Mazowsze na filmowo; Opowieści z Narwi, Industrialne Mazowsze; Wielki Gościniec Litewski.

Każda z propozycji ma wersję letnią i zimową.

Dziś oferta Mazowieckiej Regionalnej Organizacji Turystycznej jest sprzedawana głównie w biurach podróży i hotelach. Docelowo ma być skierowana do mieszkańców Warszawy i Mazowsza, turystów zagranicznych oraz tak zwanych ekspatów, czyli obcokrajowców mieszkających w Warszawie. Z Regionalnego Programu Operacyjnego MROT uzyskał dofinansowanie na dalszą inwentaryzację i promocję. W projekt uwierzyło też Ministerstwo Sportu i Turystyki, a swoją wiarę poparło solidną donacją. Wspiera ich także Urząd Marszałkowski.

Mazowiecka Regionalna Organizacja Turystyczna zrzesza 80 podmiotów. Jej członkami są: samorządy, prywatni przedsiębiorcy, stowarzyszenia i fundacje, osoby fizyczne, których obszarem działania jest szeroko pojęta turystyka. Organizacja, będąca w istocie partnerstwem publiczno-prywatnym, powstała w 2006 roku. Obecnie zatrudnia sześć osób – przy Modzie na Mazowsze pracują trzy.

Kojarzą ze sobą ośrodki dobrze turystom znane, biura podróży i tour operatorów, sprzedawców produktów regionalnych, gestorów atrakcji turystycznych oraz obiektów infrastruktury. MROT występuje zatem w roli odkrywcy, pośrednika i animatora. Wydobywa na powierzchnię unikatowe przedsięwzięcia: za stodołą w Wachu jest trzecie w Polsce stanowisko wydobywcze bursztynu, ale nie ma dojazdu, bazy noclegowej ani informacji. Trzeba to wszystko zorganizować, wymyślić, połączyć. W Cieciszewie informatyk pasjonat założył edukacyjną pasiekę, a w niej szklany ul. Można tam podglądać życie pszczół. To doskonały materiał na lekcje dla dzieci, ale też dla dorosłych – śledzenie pszczół przy pracy to przyspieszony kurs skutecznego zarządzania. Do tego degustacja miodu, pokaz odlewania ozdobnych świec z pszczelego wosku, pszczele kolorowanki i możliwość obejrzenia ula od środka. Pracownicy MROT-u kibicowali królowej matce lecącej w kopercie do Cieciszewa aż ze Szwajcarii. Dołączono zatem cieciszewskie ule do Łurzyca.

Działalność MROT-u ma silny wpływ na ośrodki miejscowe, takie jak: lokalne grupy działania, koła gospodyń wiejskich, artyści ludowi, operatorzy agroturystyczni, ale też właściciele zamków, pałaców i innych obiektów, lokalne firmy, samorządy, organizacje typu NGO. Projekty budujące tożsamość lokalną i regionalną, promocja produktów i usług, pomoc i pośrednictwo w ich sprzedaży – wszystkie te działania przynoszą profity właśnie małym społecznościom, indywidualnym inicjatywom, lokalnym pomysłom. Zebrawszy je razem, MROT przyczynia się do zintegrowanego, komplementarnego rozwoju społeczno-gospodarczego regionu.

Poza turystyką sensu stricto projekt obejmuje następujące obszary: tradycje kulinarne Mazowsza, sztuka użytkowa inspirowana tradycyjnymi wzorami mazowieckimi, upominki regionalne inspirowane sztuką ludową i wzorami ludowymi, odzież z motywami mazowieckimi – nowoczesny design odnoszący się do tradycyjnych wzorów. Kreacja i sprzedaż pamiątek oraz przedmiotów użytkowych inspirowanych kulturą Mazowsza to kolejny pomysł. W tym celu MROT uruchomi działalność gospodarczą. Warto podkreślić, że mówimy o przedmiotach inspirowanych lokalną kulturą – w odróżnieniu od pamiątek ogólnie dostępnych w sklepikach Starego Miasta. Sprzedawane będą produkty spożywcze i rękodzieło: miód od informatyka pasjonata, len z Żyrardowa i bursztyn z Wachu, ale też dizajnerskie szpilki z motywem mazowieckiej róży wiatrów. Klient będzie tym zainteresowany – chętnie kupi namiastkę emocji zgromadzonych podczas wycieczki.

Mocna parasolowa marka przyciągnie do MROT-u kolejnych członków – działalność organizacji finansowana jest przede wszystkim z ich składek. Zintegrowany produkt to niższe koszty promocji, możliwość obniżania kosztów zamówień, kreowania konkurencyjnych jakościowo i cenowo produktów. To promocja wszystkich interesariuszy rynku turystycznego i zwiększenie sprzedaży. Dla lokalnych przedsiębiorców, indywidulanych wytwórców, rzemieślników i pasjonatów wparcie promocyjne i marketingowe, jakie daje udział w zintegrowanym produkcie turystycznym, to szansa wypłynięcia na szersze wody, osadzenia swojej oferty w pakiecie turystycznym regionu, ustabilizowania pozycji na rynku, a w dalszej perspektywie także rozwinięcia działalności, być może stworzenia nowych miejsc pracy. Dla klienta zaś to ciekawa oferta, w dodatku na wyciągnięcie ręki. Słowem, korzyść dla wszystkich.

Na koniec refleksja etymologiczna. Nazwa dzisiejszego Mazowsza pierwotnie brzmiała Mazow (łac. Mazovia) i stanowiła formę dzierżawczą utworzoną od nazwy osobowej maz, oznaczającej człowieka mieszkającego w błotach (‘umazanego’), albo nazwę topograficzną, oznaczającą ‘błotnisty kraj’[5].

Różnorodne i inspirujące to błoto.

Beata Szczucińska

[1] Za: http://konstancinjeziorna.blox.pl/html. Jak pisze autor, przez pół wieku region uległ zapomnieniu i akulturacji, aż doczekał się odkrywcy w postaci doktora Łukasza Maurycego Stanaszka, który opisał go w książce Na Łużycu. W zapomnianym regionie etnograficznym nad Wisłą (2012).

[2] Zgodnie z dawnym znaczeniem tego słowa, które dziś zostało zapomniane. Pamięta jednak o nim Słownik Języka Polskiego PWN.

[3] Łurzyc, jako nazwa zamienna obszaru zwanego Urzeczem, lub Łużyc – od łęgów obficie porastających tę okolicę. Stąd niekonsekwencja w pisowni. Rozstrzygnięcie sporu pozostawiam etnografom.

[4] Z przeprowadzonych badań wynika, że najbardziej cenioną formą wypoczynku jest… ognisko. Gdzie w Warszawie można posiedzieć przy ognisku?

[5] Stefan Hrabec, Jeszcze raz o nazwie Mazowsze, „Onomastica” nr 7, r. IV, z. 2, Wrocław 1958.