50 szkół z całej Polski otrzymało prestiżowy tytuł Szkoły Demokracji przyznawany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej, z czego 6 na Mazowszu. Placówki muszą wykazać, że odbywają się u nich demokratyczne wybory do SU, samorząd ma uchwalony regulamin, uczniowie mogą swobodnie działać, SU i dyrekcja komunikują się z młodzieżą, wspólnie podejmuje się ważne decyzje, uczniowie znają kryteria nauczania, a szkoła jest otwarta na różne wartości.
Szkoły Demokracji na Mazowszu
W kwietniu 2017 r. na mapie regionu pojawiło się 6 nowych Szkół Demokracji: ZSP (Gimnazjum) w Mysiadle, Szkoła Podstawowa nr 6 im. Orła Białego w Ostrołęce, Zespół Szkół w Siemiątkowie (Szkoła Podstawowa im. majora Henryka Sucharskiego), Społeczna Szkoła Podstawowa nr 13 im. Lotników Amerykańskich w Warszawie, Szkoła Podstawowa nr 314 im. Przyjaciół Ziemi w Warszawie, Szkoła Podstawowa nr 173 im. Górników Polskich w Warszawie.
Efekty, jakie widać w szkołach, które otrzymały tytuł Szkoły Demokracji, są imponujące. Przykładowo w ZSP (Gimnazjum) w Mysiadle uczniowie konsultują sprawy, które ich dotyczą. Współdecydowali m.in. o wyborze patrona szkoły. Najpierw odbyło się głosowanie wewnętrzne w każdej z klas. Klasa typowała jednego lub więcej kandydatów. Następnie odbyło się głosowanie, w którym wzięli udział rodzice, uczniowie, nauczyciele, pracownicy szkoły) i na tej podstawie wybrano 4 kandydatów, którzy zdobyli największą liczbę głosów. W szkole odbywały się spotkania, apele, lekcje informujące o kandydatach, by zapewnić młodzieży możliwość podejmowania decyzji na podstawie konkretnych informacji. – W ten sposób młodzież uczy się, że jej głos jest ważny i wypowiedzenie własnego zdania jest niezbędne, by móc kształtować swoje otoczenie – mówi Michał Tragarz z Centrum Edukacji Obywatelskiej, koordynator programu Szkoła Demokracji.
W Zespole Szkół w Siemiątkowie mocno angażują się na rzecz swojej otwartości. Nauczyciele pogłębiają swoją wiedzę, wykorzystując materiały przygotowywane przez CEO w ramach innych programów m.in. „Rozmawiajmy o uchodźcach”. Tematyka związana z przeciwdziałaniem agresji i nietolerancji poruszana jest m.in. w czasie zajęć z wychowawcą, lekcji języka polskiego, religii, języka angielskiego, języka niemieckiego. Uczniowie poznają tradycje innych krajów, przygotowują plakaty, gazetki ścienne promujące postawy tolerancji i szacunku dla innych kultur, religii, narodów. – Zachęcamy uczestników, by zwalczali u siebie nietolerancję i agresję, respektowali prawa innych i szanowali odmienne poglądy – mówi Michał Tragarz z Centrum Edukacji Obywatelskiej, koordynator programu Szkoła Demokracji.
W Szkole Podstawowej nr 6 im. Orła Białego w Ostrołęce uczniowie mogą wyrazić swoje zdanie na temat działalności szkoły, zgłosić swoje propozycje zmian, ulepszeń w trakcie debaty szkolnej pt. „Co powinno się zmienić, by uczniowie chcieli się angażować w życie szkoły i dobrze się czuli w naszej szkole?” Poza tym wychowawcy klas oraz samorządy klasowe, podczas godzin wychowawczych, zbierają propozycje zmian do Programu Wychowawcy Klasy, Wewnątrzszkolnych Zasad Oceniania, Przedmiotowych Zasad Oceniania i Programu Profilaktyki. W czasie godziny wychowawczej uczniowie analizują te dokumenty i zapisują zmiany, które chcieliby w nich wprowadzić. Propozycje zbiera przewodniczący klasowego SU i prezentuje podczas debaty szkolnej. Swoje koncepcje uczniowie mogą też wrzucić do skrzynki pomysłów oraz zamieścić na elektronicznej poczcie SU, której adres został udostępniony na ściennej gazetce. – Uczenie się i nauczanie jest newralgicznym obszarem, bo dotyczy podstawowej funkcji szkoły. Dlatego ogólnoszkolne konsultacje właśnie w tym zakresie są dla nas takim papierkiem lakmusowym demokratyzacji życia szkoły i potwierdzeniem, że można przy odpowiednim nastawieniu wprowadzić zasady szkoły demokracji w każde mury – twierdzi Michał Tragarz.
Jak zostaje się Szkołą Demokracji?
Program realizowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO) jest dostępny dla każdej szkoły, a także dla ośrodków szkolno-wychowawczych. Wszystkie placówki, które chcą wziąć w nim udział, na samym początku przeprowadzają diagnozę funkcjonowania swojej szkoły w obszarach: komunikacja i media, działania uczniów, otwarta szkoła, współdecydowanie uczniów, uczenie się i nauczania, wybór reprezentacji oraz zasoby i kwestie formalne. Aby otrzymać ten prestiżowy tytuł, trzeba spełnić kryteria w każdym z tych zakresów. Wszystkie zespoły mają wsparcie mentora, który przez cały czas towarzyszy im w procesie zmian. Eksperci CEO przygotowali również obszerne materiały ułatwiające spełnienie wszystkich wymaganych kryteriów. – Otrzymanie wyróżnienia Szkoła Demokracji często jest zwieńczeniem wieloletniej pracy nad demokratyzacją życia szkoły – twierdzi Michał Tragarz. – Bez dwóch zdań, samo podjęcie się tego wyzwania jest cenną lekcją dla całej społeczności i nawet jak komuś zabrakło jakiegoś certyfikatu (a trzeba zdobyć wszystkie siedem), to i tak większość szkół w Polsce może im pozazdrościć atmosfery, świadomości, czym jest partnerstwo, poczucia wspólnoty i dbania o potrzeby wszystkich zainteresowanych – dodaje Michał Tragarz. W roku szkolnym 2016/2017 zgłosiły się do programu 72 szkoły, z czego 50 otrzymało prestiżowy tytuł.
