Publicystyka - ngo.pl

Wszystko zaczęło się w 1997 roku. Właśnie wtedy zagrożony likwidacją był Dzienny Oddział Terapeutyczny dla Dzieci i Młodzieży przy ul. Brechta w Warszawie. Przeciwko takiej decyzji zaprotestowali nie tylko jego pracownicy, ale również rodzice dzieci, którym placówka pomogła. Cała sprawa miała związek z nagłą wielokrotną podwyżką czynszu. – Został on ustanowiony na takim poziomie, że Oddział nie poradziłby sobie z takim obciążeniem – wspomina Joanna Godlewska, która ze Stowarzyszeniem SPOZA związana jest od wielu lat.

Niestety walka została przegrana. Oddział przestał istnieć z powodów finansowych i decyzji urzędniczych. Jednak grupa osób zaangażowanych w protest chciała działać nadal. Postanowiono założyć organizację pozarządową. Tak powstało Stowarzyszenie SPOZA, które pierwotnie zajmowało się przede wszystkim działaniami na rzecz dzieci z problemami emocjonalnymi, w tym byłych pacjentów Oddziału Terapeutycznego. Były to głównie zajęcia psychoterapeutyczne i rozwojowe, warsztaty umiejętności wychowawczych dla rodziców, szkolenia dla nauczycieli i seminaria dla osób z ich otoczenia. – Pomagaliśmy więc nie tylko dzieciom, ale też ich rodzinom. Organizowaliśmy także szkolenia dla nauczycieli. Uczyliśmy, w jaki sposób pracować z „trudnymi” uczniami np. z dziećmi, które mają tzw. małe napady padaczkowe. Takie dzieci po prostu się wyłączały na jakiś czas podczas lekcji, co sprawiało wrażenie, że miały wszystko „w nosie”. Tymczasem tacy uczniowie po prostu byli chorzy. Chodziło o to, aby nie były karane za objawy choroby, podobnie jak dzieci z ADHD, nerwicą lękową czy innymi zaburzeniami psychicznymi – stwierdza Joanna Godlewska. W 2005 roku Stowarzyszenie SPOZA uzyskało status Organizacji Pożytku Publicznego.

Po dzieciach – dorośli
Zwrotnym momentem było wzięcie przez organizację udziału w Partnerstwie na Rzecz Rozwoju „Niepełnosprawni – samodzielność, rodzina, rehabilitacja edukacja, praca – system zintegrowany”. Projekt był realizowany w latach 2004–2008 w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Założeniem projektu było tworzenie kompleksowego wsparcia dla osób dorosłych z różnymi niepełnosprawnościami. Po zakończeniu projektu kadra Stowarzyszenia wspólnie z grupą uczestników stworzyła poradnię dla niepełnosprawnych dorosłych. Co ważne, również od tego projektu rozpoczyna się istnienie i promowanie w Polsce przez SPOZA zawodu brokera edukacyjnego (zawód został zarejestrowany w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności MPiPS, opracowano jego metodologię, narzędzia i standardy).

W ostatnich latach Stowarzyszenie dzięki środkom m.in. z Europejskiego Funduszu Społecznego i Fundacji 'la Caixa' rozwinęło pośrednictwo pracy i przygotowanie zawodowe: szkolenia zawodowe, praktyki i staże zawodowe. Organizacja została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Agencji Zatrudnienia (KRAZ), Rejestrze Instytucji Szkoleniowych oraz prowadzi Niepubliczną Placówkę Doskonalenia Zawodowego Nauczycieli.

Beneficjenci działań Stowarzyszenia SPOZA
Beneficjentów działań Stowarzyszenia można podzielić na następujące grupy:
- dzieci z rodzin dysfunkcyjnych wraz z rodzinami,
- dzieci i młodzież z niepełnosprawnościami wraz z ich rodzinami/opiekunami,
- niepełnosprawni dorośli,
- osoby w trudnej sytuacji na rynku pracy wraz z ich otoczeniem (rodziny, pracownicy socjalni, itp.)
- osoby korzystające z usług brokera edukacyjnego,
- pracodawcy.

Lekcja języka angielskiego prowadzone przez kadrę SPOZA dla beneficjentów organizacji. Fot. Szymon Pulcyn, źr. FISE

Zespół, działania, najważniejsze projekty
Obecnie SPOZA realizuje 3 projekty, które są dedykowane dzieciom oraz 10 projektów, które wspierają osoby dorosłe. Jednym z najważniejszych działań Stowarzyszenia jest projekt Poradnia. Początkowo wsparcie oferowane przez projekt obejmowało spotkania z psychologiem, doradcą zawodowym i brokerem edukacyjnym oraz udział w grupie wsparcia. W następnych latach pojawiali się kolejni specjaliści i kolejne formy wsparcia, na których zapotrzebowanie wskazywali uczestnicy. „W ramach projektu prowadzone jest doradztwo realizowane indywidualnie i grupowo na podstawie założeń Indywidualnego Planu Działania (IPD). Daje to szansę dopasowania programu do każdego uczestnika, w sposób zgodny ze standardami Poradni i standardami zawodu każdego ze specjalistów biorących udział w projekcie.” – możemy przeczytać na stronie projektu.

W ramach Poradni klienci mogą liczyć na wsparcie doradcy zawodowego, psychologa, psychoterapeuty, coacha, neuropsychologa, brokera edukacyjnego, prawnika, pośrednika pracy, trenera pracy, asystenta osoby niepełnosprawnej oraz udział w grupach wsparcia, warsztatach aktywizacji zawodowej i społecznej, w warsztatach rozwijających umiejętności miękkie i samodzielność, coachingu grupowym, psychoterapii tańcem i ruchem, kursach komputerowych, lektoracie języka angielskiego, szkoleniach zawodowych i praktykach oraz stażach zawodowych i wielu innych działaniach. – Na spotkaniach informacyjnych uczestnicy czasem pytają, czy trzeba korzystać ze wszystkiego; odpowiadamy „nie trzeba”. Każdy ma prawo wybrać najbardziej odpowiednie wsparcie, ścieżki uczestnictwa w Poradni są krótkie i długie, indywidualnie dopasowane do każdego uczestnika. Są tak różnorodne jak różne są osoby zgłaszające się do Poradni – stwierdza Joanna Godlewska. – Poradnia to indywidualne wsparcie klienta będące efektem pracy całego zespołu, podmiotowość klientów, ciepła „spozowa” atmosfera i zawsze otwarte żółte drzwi – dodaje.

Innowacyjną usługą prowadzoną w ramach Poradni jest stanowisko brokera edukacyjnego. Do jego zadań należy między innymi: zapoznawanie osób niepełnosprawnych z dostępną ofertą szkoleniową, dobieranie najlepszych dla danego klienta rozwiązań edukacyjnych, czy organizacja grupy osób o podobnych zainteresowaniach. – Jest to wykwalifikowana osoba, rozeznana na rynku szkoleń, która dobiera – po wcześniejszej konsultacji z klientem – szkolenia i kursy sprofilowane konkretnie pod daną osobę – wyjaśnia Godlewska. – Oczywiście brokerzy biorą pod uwagę również kwestię tego, w jaki sposób konkretne szkolenie może przyczynić się do aktywizacji osób zainteresowanych tego rodzaju wsparciem. Kontekst rynku pracy jest obecny w pracy brokera – uzupełnia.

Walka o ciągłość, plany na przyszłość
Obecnie ze wsparcia Poradni prowadzonej przez SPOZA korzysta rocznie około 300 osób niepełnosprawnych. Działania organizacji są finansowane ze środków Unii Europejskiej, PFRON, Fundacji 'la Caixa', m. st. Warszawy, Województwa Mazowieckiego a także darowizn i 1% podatku dla OPP. Prowadzenie jednocześnie wielu projektów finansowanych ze środków publicznych zapewnia ciągłość działania organizacji, co z kolei jest bardzo ważne dla tych, których organizacja wspiera. Jak znaczna większość pozarządowych organizacji w Polsce, Stowarzyszenie jest jednak uzależnione od grantów.

Obecnie ze SPOZA współpracuje kilkadziesiąt osób. Część z nich współtworzy organizację od początku. Rotacja kadry nie jest duża. Znaczna część zespołu związana jest ze Stowarzyszeniem SPOZA od wielu lat. W planach Stowarzyszenie SPOZA ma uruchomienie działalności gospodarczej, która przynajmniej w części pozwoliłaby uniezależnić się od środków zewnętrznych.

Strategie rozwoju organizacji są tworzone prze Zarząd Stowarzyszenia wspólnie z zespołem współpracowników. Następnie są zatwierdzane przez Walne Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia. Najważniejszymi elementami w planie rozwoju są potrzeby beneficjentów Stowarzyszenia i możliwość odpowiedzi na nie w ramach pozyskanych funduszy.

Pan Adam, pracownik „sklepowiska Emmaus" przy ul. Kawęczyńskiej 30 w Warszawie, prowadzonego przez SPOZA. Fot. Szymon Pulcyn, źr. FISE

Standardy i procedury w Stowarzyszeniu SPOZA
– W początkowej fazie działania Stowarzyszenia działaliśmy w oparciu o standardy i kodeks etyczny zawodu psychologa. Stosowano też narzędzia takie jak zebrania zespołu organizowane w oparciu o zasady zebrań klinicznych oraz superwizję pracy specjalistów – mówi Joanna Godlewska.

Podstawowym standardem działania organizacji jest indywidualizacja wsparcia, które wynika z potrzeb i jest dostosowane do możliwości psychofizycznych uczestników. Stąd też wynika niewielka formalizacja procedur.

Elementem standardów działania NGO są regularne spotkania zespołu współpracowników. Pełnią one kilka funkcji. Przede wszystkim pozwalają na wymianę informacji i uzgodnienie wspólnego sposobu działania różnych specjalistów na rzecz beneficjenta. Bardzo ważna jest również funkcja superwizji grupowej i wzajemne szkolenie się, wymiana wiedzy oraz planowanie kolejnych działań Stowarzyszenia.

Stowarzyszenie SPOZA zaangażowało się w budowanie Sieci Pozarządowych Instytucji Rynku Pracy (Sieci PIRP). Organizacja była aktywna od pierwszych chwil ogłoszenia realizacji tego projektu, włączyła się w prace zespołu kształtującego koncepcję Sieci i aktualnie sprawuje funkcję członka Rady Sieci PIRP.

Doświadczenie Stowarzyszenia Spoza jako PIRP
Stowarzyszenie SPOZA od wielu lat działa w zakresie aktywizacji osób oddalonych od rynku pracy. To, co jest istotne w działaniach organizacji, i co przynosi wymierne efekty, to wypracowany model wsparcia klientów organizacji. Jednym z najważniejszych elementów wsparcia jest indywidualizacja podejścia do klienta. Z każdym z nich przeprowadzany jest wywiad, a następnie wsparcie szyte jest „na miarę”. Co istotne, Stowarzyszenie zwraca uwagę na jakość oferowanego zatrudnienia i stara się przekazać klientom jasną i zrozumiałą informację na temat warunków oferowanych przez pracodawcę, zapisów umów, itd.

Istotnym narzędziem aktywizacyjnym jest również trener pracy, który w pracy wspomaga osobę w indywidualnie dobranym zakresie. Może to być na przykład przedłużone wdrożenie do pracy na stanowisku, opanowanie zakresu obowiązków, pomoc w nawiązaniu kontaktów ze współpracownikami, opanowanie lęku przed zmianą, nauka etyki pracy i inne. Innowacją do wcześniej wypracowanego modelu pracy trenera pracy jest wsparcie dla wszystkich potrzebujących go osób z niepełnosprawnością, a nie jak dotąd osób niesprawnych intelektualnie. Z doświadczeń Stowarzyszenia SPOZA wynika, że tak pomyślany proces adaptacji w pracy wielokrotnie zwiększa szansę na jej utrzymanie.

Najistotniejszym innowacyjnym osiągnięciem Stowarzyszenia SPOZA jest zawód brokera edukacyjnego, który pomaga w rozwoju kariery zawodowej, ułatwia rozwój i dobiera odpowiednie zarówno do możliwości, zainteresowań i oczekiwań klienta, jak i aktualnych potrzeb i wymagań rynku pracy szkolenia i kursy zawodowe.

Szymon Pulcyn

współpraca Kamil Fejfer