Publicystyka - ngo.pl

Dowiedziałem się, że w ramach działalności odpłatnej miesięczne średnie wynagrodzenie w roku ma limit trzykrotnego miesięcznego wynagrodzenia (obecnie 19 961 zł). Nie wiem jak należy rozumieć ten dopuszczalny limit. 

Czy mam rozumieć, że w ramach działalności odpłatnej pożytku publicznego możliwe jest więc wypłacanie honorarium w wysokości ponad 19 tys. zł każdego miesiąca? Czy można wnioskować, że nawet wypłata raz w roku (w jednym miesiącu) wynagrodzenia 239,5 tys. zł (19 961 tys. zł x 12) nie powoduje konieczności zmiany działalności odpłatnej na gospodarczą? To oczywiście sumy abstrakcyjne dla NGO, ale chcę zrozumieć logikę tego przepisu.
Inna sytuacja: nasza organizacja zatrudnia do działalności odpłatnej osobę na umowy zlecenia. W ostatnim roku zawarliśmy z tą osobą 5 umów (na 5 miesięcy). Ich suma w ujęciu rocznym przekracza 3-krotność średniego miesięcznego wynagrodzenia, ale w ujęciu miesięcznym – nie. Czy przekraczamy limit?

Zgodnie z zapisami art. 9 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – działalność odpłatna pożytku publicznego staje się działalność gospodarczą (w rozumieniu przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców) jeżeli:

„przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby fizycznej z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu statutowej działalności odpłatnej pożytku publicznego, za okres ostatniego roku obrotowego, a w przypadku zatrudnienia trwającego krócej niż rok obrotowy – za okres tego zatrudnienia, przekracza 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok poprzedni”.

Zatem zgodnie z ustawą o pożytku do wyliczenia przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pod uwagę bierze się dwa czynniki:

• wysokość zsumowanych wynagrodzeń danej osoby w roku obrotowym (podatkowym)
• liczbę miesięcy, za jakie wypłacone zostało wynagrodzenie.

Wiele osób nie wie, jak rozumieć użyte w przepisie ustawy sformułowanie o „wynagrodzeniu z tytułu zatrudnienia”. Czy przepis ten dotyczy tylko umowy o pracę? W dalszej części ustawy sprecyzowano, że przez wynagrodzenie w tym kontekście rozumie się „wynagrodzenie z tytułu świadczenia pracy lub usług, niezależnie od sposobu nawiązania stosunku pracy lub rodzaju i treści umowy cywilnoprawnej z osobą fizyczną”. Tak więc nie ma znaczenia, czy jest to umowa o pracę, umowa-zlecenie czy o dzieło, czy też wynagrodzenie za działalność prowadzoną na własny rachunek (dla osób samozatrudnionych).

Zapis w ustawie odnosi się do wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez Prezesa Głównego GUS za rok poprzedni. Wynagrodzenie to w 2022 r. wyniosło 6653,67 zł brutto (obwieszczenia można znaleźć  na stronach internetowych GUS – http://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby zatrudnionej przy działalności odpłatnej nie może przekroczyć trzykrotności kwoty wynagrodzenia podanego przez GUS, czyli w 2023 r. jest to  19 961 zł brutto (3 x 6653,67 zł brutto).

W 2023 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby zatrudnionej przy działalności odpłatnej pożytku publicznego nie może przekraczać kwoty 19 961 zł.

Jak wyliczyć przeciętne miesięczne wynagrodzenie?

• Należy zsumować wynagrodzenia ze wszystkich miesięcy, w jakich dana osoba była zatrudniona przy działalności odpłatnej pożytku publicznego.
• Uzyskaną sumę należy podzielić przez liczbę tych miesięcy (w których świadczona była praca przy działalności odpłatnej przez tę osobę). 

Na marginesie warto zwrócić uwagę, że zarówno przy umowie o pracę, jak i przy umowie zlecenia wynagrodzenia powinny być wypłacane co miesiąc, czyli wypłata jednego wynagrodzenia za kilka miesięcy pracy jest niezgodna z przepisami.

Przykład:

Stowarzyszenie ABC zatrudnia w ramach działalności odpłatnej trenera do prowadzenia szkoleń z zakresu komunikacji – na podstawie umowy zlecenia. Wynagrodzenie trenera jest uzależnione od liczby przeprowadzonych szkoleń i czasu ich trwania (stawka godzinowa). Szkolenia odbywają się tylko w pierwszej połowie roku: w styczniu, lutym, marcu, kwietniu i czerwcu i za te miesiące trener otrzymuje wynagrodzenie (5 miesięcy). Wynagrodzenie trenera w poszczególnych miesiącach wygląda następująco: styczeń – 1 800 zł, luty – 4 000 zł, marzec – 14 000 zł, kwiecień – 6 000 zł, czerwiec – 22 000 zł. Suma wynagrodzeń to 47 800 zł. Tę kwotę należy podzielić na 5 (gdyż praca była świadczona przez 5 miesięcy). Przeciętne wynagrodzenie wyniesie więc 9 560 zł (47 800 zł : 5 = 9 560 zł) – wobec czego dopuszczalny limit wynagrodzeń przy działalności odpłatnej nie zostanie przekroczony.

Analogicznie wylicza się średnie wynagrodzenie w skali całego roku (czyli 12 miesięcy) – dzieje się tak wtedy, gdy dana osoba jest zatrudniona przy działalności odpłatnej przez cały rok – począwszy od stycznia na grudniu kończąc, bez żadnego miesiąca przerwy. Brak pracy, a więc i wynagrodzenia w którymkolwiek miesiącu powoduje, że nie możemy dzielić sumy wynagrodzeń na 12 (gdyż praca nie była wykonywana przez cały rok). Oczywiście sytuacja ta nie dotyczy płatnego urlopu, który przysługuje osobie zatrudnionej na umowę o pracę.

Podsumowując: sumę miesięcznych wynagrodzeń dzielimy przez liczbę miesięcy, w jakich była wykonywana praca w ramach działalności odpłatnej.

Przepisy ustawy o pożytku nakazują, by działalność odpłatna, nieodpłatna oraz gospodarcza zostały rachunkowo wyodrębnione. W księgach rachunkowych powinny być wyodrębnione specjalne konta rachunkowe, informujące o tym, jakie były wpływy (przychody) z tytułu działalności odpłatnej i jakie były jej koszty. Dzięki temu widać, czy działalność odpłatna nie przyniosła zysku, którego osiągniecie powoduje, że działalność odpłatna staje się działalnością gospodarczą.

Dzięki rachunkowemu wyodrębnieniu łatwo jest z ogólnych kosztów „wyciągnąć” kwoty wynagrodzeń osób zatrudnionych w ramach działalności odpłatnej. Wynagrodzenia osób są bowiem kosztem działalności odpłatnej, muszą być zatem ujęte na wyodrębnionym koncie.

Odpowiadając na pytanie NGO:

Rozważmy sytuacje, o która pytał czytelnik serwisu pradnik.ngo.pl. Wypłata w jednym miesiącu (za jeden miesiąc pracy w roku) wynagrodzenia 239,5 tys. zł, czyli maksymalnej możliwej rocznej stawki (19 961 zł x 12 miesięcy) oznacza przekroczenie limitu i spowoduje konieczność zarejestrowania działalności gospodarczej. W podanym przykładzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie będzie wynosiło 239,5 tys. zł (gdyż należy je podzielić tylko przez 1 miesiąc zatrudnienia).

Nasza organizacja zatrudnia do działalności odpłatnej osobę na umowy zlecenia. W ostatnim roku zawarliśmy z tą osobą 5 umów (na 5 miesięcy). Ich suma w ujęciu rocznym przekracza 3-krotność średniego miesięcznego wynagrodzenia, ale w ujęciu miesięcznym – nie. Czy przekraczamy limit?

Jeśli organizacja zatrudnia do działalności odpłatnej osobę na umowy zlecenia i w ostatnim roku zawarła z tą osobą 5 umów (na 5 miesięcy), a suma wynagrodzeń w ujęciu rocznym przekracza 3-krotność średniego miesięcznego wynagrodzenia (tj. jest wyższa niż 19 961 zł), jednak nie przekracza tej kwoty w ujęciu miesięcznym - to NGO nie przekracza limitu. Limit wynagrodzenia dotyczy średniego miesięcznego wynagrodzenia – czyli w skali miesiąca), a nie w skali całego roku.

Warto pamiętać o jeszcze jednej zasadzie, wynikającej z innych przepisów. Nie jest dobrym ani zgodnym z prawem rozwiązaniem, jeśli NGO chce w jednym miesiącu wynagrodzić kogoś za kilkumiesięczną pracę.

Przykładowo: członkowie stowarzyszenia przez kilka miesięcy przygotowują festiwal (wstęp będzie płatny, więc jest to działalność odpłatna). Następnie chcą wypłacić sobie wynagrodzenie dopiero po festiwalu (np. po wpływie opłat za bilety). Niestety takie rozwiązanie może być pułapką. Wynagrodzenie należy wypłacać za każdy miesiąc świadczenia pracy (zarówno przy umowie o pracę, jak i przy umowie zleceniu). Praca, za którą wypłacane jest wynagrodzenie, powinna mieć odzwierciedlenie w umowach.

Te przykłady dobrze ilustrują to, że działalność odpłatną należy planować, podchodzić do niej jak do każdego innego projektu – którego wszystkie działania (włącznie z wynagrodzeniem) powinny być zaplanowane.

• Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r.

1) wynagrodzenie, o którym mowa w art. 8 ust. 1, jest w odniesieniu do działalności danego rodzaju wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności, lub

2) przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby fizycznej z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu statutowej działalności odpłatnej pożytku publicznego, za okres ostatniego roku obrotowego, a w przypadku zatrudnienia trwającego krócej niż rok obrotowy - za okres tego zatrudnienia, przekracza 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok poprzedni.

1a. Organ administracji publicznej, który w trakcie kontroli stwierdzi okoliczność, o której mowa w ust. 1, wzywa organizację pozarządową oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 pkt 2-4 do złożenia wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców działalności danego rodzaju w terminie 30 dni od dnia wezwania.

1b. Jeżeli w terminie, o którym mowa w ust. 1a, organizacja pozarządowa oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 pkt 2-4 nie wykaże organowi administracji publicznej, że złożyła wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców działalności danego rodzaju, organ administracji publicznej informuje sąd rejestrowy właściwy dla tej organizacji o prowadzeniu przez nią działalności gospodarczej. Przepis art. 24 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym stosuje się odpowiednio.

2. Przez wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, rozumie się wynagrodzenie z tytułu świadczenia pracy lub usług, niezależnie od sposobu nawiązania stosunku pracy lub rodzaju i treści umowy cywilnoprawnej z osobą fizyczną.

3. Nie można prowadzić odpłatnej działalności pożytku publicznego i działalności gospodarczej w odniesieniu do tego samego przedmiotu działalności.
   

1) nieodpłatnej działalności pożytku publicznego,

2) odpłatnej działalności pożytku publicznego lub

3) działalności gospodarczej

• wymaga rachunkowego wyodrębnienia tych form działalności w stopniu umożliwiającym określenie przychodów, kosztów i wyników każdej z tych działalności, z zastrzeżeniem przepisów o rachunkowości.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku organizacyjnego wyodrębnienia działalności pożytku publicznego.

3. Zakres prowadzonej działalności nieodpłatnej lub odpłatnej pożytku publicznego organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 określają w statucie lub w innym akcie wewnętrznym.

Szukasz informacji i porad dotyczących NGO? Masz problem z prowadzeniem NGO? Potrzebna ci jest pomoc prawna dla NGO?
Zadaj pytanie: poradnik.ngo.pl/zapytaj.