Lepiej nie będzie? Dyrektorzy szkół niepublicznych o sytuacji w oświacie
„0” – to wartość Indeksu Optymizmu w badaniu „Barometr Edukacji Niepublicznej”. Taki wynik oznacza, że poprawy sytuacji w oświacie nie spodziewa się w najbliższym czasie żaden z ankietowanych dyrektorów szkół niepublicznych. W czerwcu nastroje dyrektorów sprawdziło Społeczne Towarzystwo Oświatowe (STO). Była to już czwarta edycja badania.
Krytyczne opinie o sytuacji w polskiej oświacie dominowały w każdej z dotychczasowych odsłon badania „Barometr Edukacji Niepublicznej”. W poprzednich edycjach ok. dwóch na trzech ankietowanych oceniało oświatowe realia jako raczej złe lub zdecydowanie złe. Tym razem odsetek krytycznych głosów był jednak jeszcze większy – negatywnie o sytuacji w oświacie wypowiedziało się aż 78,2% respondentów. Przeciwnego zdania było tylko 3,9% ankietowanych.
Dyrektorzy, którzy krytycznie wypowiadają się o kondycji polskiej szkoły, zwracają uwagę m.in. na niedofinansowanie oświaty, narastające problemy kadrowe, chaos potęgowany przez zmiany przepisów, próby ideologizacji szkoły oraz przeładowaną podstawę programową i problemy w zakresie zdrowia psychicznego uczniów.
Wartość Indeksu Optymizmu wyniosła tym razem 0[1], co oznacza, że żaden z respondentów nie oczekuje poprawy sytuacji w kolejnych miesiącach. To pierwszy taki przypadek od września 2021 r., kiedy STO zapoczątkowało cykl badań z udziałem dyrektorów szkół niepublicznych. Dalszego pogorszenia sytuacji spodziewa się z kolei sześciu na dziesięciu ankietowanych (61,6%). Źródłem pesymistycznych prognoz są m.in.: inflacja i wzrost kosztów funkcjonowania szkół oraz pogłębianie się już istniejących problemów, wynikające z działań władz oświatowych. Wśród ankietowanych powszechny jest pogląd, że brakuje przesłanek, by spodziewać się zmian na lepsze.
– Oświata mierzy się obecnie z tak wieloma problemami, że trudno je wszystkie wymienić. Tymczasem polskie władze nie tylko nie wspierają szkół w obliczu kolejnych wyzwań, ale wręcz przodują w kreowaniu nowych trudności. Niestety, mijający rok szkolny pozostanie w naszej pamięci m.in. z powodu tak złych i niebezpiecznych przedsięwzięć, jak „Lex Czarnek”, „Lex Wójcik”, czy „Historia i teraźniejszość”. W czasie gdy w szkołach narastało zmęczenie fizyczne i psychiczne, a problemy kadrowe osiągnęły niespotykane dotąd rozmiary, resort edukacji dążył przede wszystkim do wzmocnienia pozycji kuratorów oświaty i ograniczenia dostępu organizacji pozarządowych do placówek. Trudno nie odnieść wrażenia, że wspieranie uczniów i nauczycieli znajdowało się w tym czasie daleko na liście priorytetów ministerstwa – mówi Zygmunt Puchalski, Prezes Społecznego Towarzystwa Oświatowego.
Dyrektorzy o swoich szkołach
Połowa dyrektorów ocenia sytuację swoich szkół jako raczej dobrą (43,6%) lub zdecydowanie dobrą (6,4%), a trzech na dziesięciu ankietowanych uważa, że nie jest ona ani dobra ani zła. Taka ocena kontrastuje wprawdzie z opinią o sytuacji całej oświaty, ale podobnie jak w poprzednich przypadkach, odsetek ocen pozytywnych uległ zmniejszeniu w porównaniu z poprzednimi edycjami badania.
Co trzeci respondent jest zdania, że położenie jego szkoły nie uległo zmianie w ciągu ostatniego roku. Po raz pierwszy odsetek ankietowanych, którzy zaobserwowali w tym czasie pogorszenie sytuacji jest zauważalnie wyższy niż odsetek tych, którzy uważają, że sytuacja ich szkoły jest lepsza niż przed rokiem (odpowiednio 42,3% i 24,3%).
Zdaniem większości dyrektorów, ich szkoły poradziły sobie raczej dobrze (14,1%) lub zdecydowanie dobrze (42,3%) z wyzwaniami wynikającymi z wojny w Ukrainie. Co trzeci ankietowany (35,9%) nie ma zdania na ten temat.
Poszukiwany, poszukiwana
W każdej edycji badania STO pyta także dyrektorów szkół niepublicznych o główne wyzwania, z jakimi mierzą się w pracy zawodowej. Podobnie jak w przypadku poprzednich edycji, najwięcej respondentów (82,1%) wskazywało na potrzebę zadbania o stabilną sytuację kadrową szkoły. Odsetek ankietowanych wybierających wspomnianą odpowiedź był jednak wyraźnie większy niż w dotychczas[2]. Dodatkowo, ważniejsze niż w poprzednich edycjach okazało się zadbanie o dobrostan psychofizyczny nauczycieli (56,4%), które tym razem zajęło drugą pozycję na liście priorytetów. Podobny odsetek ankietowanych zadeklarował, że kluczowe jest zapewnienie uczniom odpowiedniego wsparcia psychologiczno-pedagogicznego (55,1%).
Reagowanie na zmiany w prawie, mające wpływ na pracę szkoły oraz skuteczna komunikacja z rodzicami uczniów zostały tym razem wskazane jako kluczowe wyzwania przez odpowiednio 35,9% i 25,6% respondentów.
O badaniu „Barometr Edukacji Niepublicznej”
Badanie pt. „Barometr Edukacji Niepublicznej” zostało zrealizowane metodą CAWI w dniach 13-15 czerwca 2022 r. W ankiecie skierowanej do dyrektorów szkół niepublicznych wzięło udział 78 dyrektorów, reprezentujących niepubliczne szkoły podstawowe, ponadpodstawowe i artystyczne. Kolejne odsłony badania są realizowane co kwartał.
O Społecznym Towarzystwie Oświatowym
Społeczne Towarzystwo Oświatowe to pierwsza i największa organizacja oświaty niepublicznej w Polsce. Działające od 1987 roku stowarzyszenie zrzesza prawie 100 szkół i placówek oświatowych z całego kraju, w których uczy się ok. 15 tys. uczniów, a zatrudnionych jest ok. 2,5 tys. osób. Koncepcja STO polega na harmonijnym połączeniu edukacji i wychowania. Nauczyciele, uczniowie i rodzice wspólnie kształtują szkoły STO, akceptując podstawowe zasady i reguły, takie jak uczciwość, rzetelność, wzajemny szacunek i empatia. Więcej informacji o STO: www.sto.org.pl.
[1] W kolejnych edycjach badania wartość Indeksu Optymizmu była następująca: 6,1 (1.edycja, sierpień-wrzesień 2021 r.), 5,6 (2. edycja, listopad-grudzień 2022 r.), 3,8 (3. edycja, marzec 2022 r.)
[2] W kolejnych edycjach badania potrzeba zadbania o stabilną sytuację kadrową szkoły stanowiła kluczowe wyzwanie odpowiednio dla 67,3% (1.edycja, sierpień-wrzesień 2021 r.), 74,7% (2. edycja, listopad-grudzień 2022 r.) i 66,9% respondentów (3. edycja, marzec 2022 r.)
Źródło: Społeczne Towarzystwo Oświatowe
