Publicystyka - ngo.pl

Alicja Dąbkowska: – Pracujesz w programie Liderzy PAFW od początku. Opowiedz o okolicznościach startu tego programu i Twoich zmieniających się rolach. Jakie były początki? 

Agnieszka Szelągowska: – Program powstał z odwagi, nazwanej potrzeby i spotkania osób z dwóch organizacji. Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności i Fundacja Szkoła Liderów im. Zbigniewa Pełczyńskiego po wielu rozmowach podjęły decyzję: zrobimy program dla osób z doświadczeniem liderskim z najmniejszych miejscowości w Polsce. Było to pewnego rodzaju połączenie misji tych dwóch organizacji: PAFW wspiera osoby z małych miejscowości, zaś Szkoła Liderów wzmacnia i rozwija liderów, liderki. 

Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności zdecydowała się zatem przekazać środki oraz corocznie fundować Program Liderzy PAFW, który realizuje Fundacja Szkoła Liderów im. Zbigniewa Pełczyńskiego. Nie było wcześniej i nadal nie ma takiego bezpłatnego programu, który kształci osoby w różnorodnych obszarach działania. Rozwija sołtysów, prezeski organizacji pozarządowych, dyrektorów instytucji samorządowych, liderki ruchów społecznych, jednocześnie czerpiąc inspiracje z najnowszych trendów z Polski i zagranicy.

Jak ty zaczęłaś swoją pracę w programie? 

– Trafiłam do programu w 2004 roku, kiedy kończyła się pierwsza, pionierska, edycja. Uczestniczyło w niej 60 osób, a ja jako zaproszona trenerka miałam dla wybranej grupy poprowadzić szkolenie z facylitowania procesów grupowych. Zostałam w programie jako tutorka i przez dwa lata byłam w tej roli w relacjach indywidualnych. Zadawałam pytania o cel, zasoby, możliwe rozwiązania i plany realizacji. Co miesiąc jeździłam na spotkania do Wrocławia i na Opolszczyznę, poznając blisko osoby, z którymi pracowałam, ich środowiska i wyzwania.

Czyli byłaś tutorką. A w jaki sposób dołączyłaś do zespołu? 

– Kasia Czayka-Chełmińska, ówczesna szefowa programu, poprosiła mnie o polecenie osoby, która mogłaby pracować z grupą tutorską. Wcześniej sama się tym zajmowała, ale w momencie przejmowania pieczy nad programem musiała komuś to zadanie oddać. Zaczęłam wymieniać nazwiska osób, które w mojej ocenie były gwiazdami trenerskimi i miały nadludzkie umiejętności pracy z najbardziej fascynującą grupą, jaką znałam (czyli uczestnikami i uczestniczkami programu Liderzy PAFW). A pytanie okazało się retoryczne. Przez następne kilka lat z ramienia Fundacji Szkoły Liderów im. Zbigniewa Pełczyńskiego koordynowałam pracę tutorów i pracowałam z nimi. 

W 2019 roku przejęłam po Kasi kierowanie programem. Jedną z pierwszych rzeczy, jakie zrobiłam było napisanie do całej grupy absolwenckiej: Chcę spróbować roli liderskiej, sprawdzić, jak to jest, dołączyć do Was. Znacie jakiś dobry program rozwojowy?

Mówisz, że chcecie wspierać osoby z doświadczeniem liderskim z małych miejscowości. Jak rozpoznać osobę, której warto polecić program Liderzy PAFW? 

– Dobrą kandydatką, kandydatem do programu jest osoba, która chce się rozwijać w roli liderskiej. Może mieć różne motywacje, na przykład:

• ma swój obszar działania i niezbędną sprawczość, ale chce zrobić kolejny krok,
• znalazła się w sytuacji, w której dotychczasowe sposoby działania przestały się sprawdzać (większy zespół, nowe zadania),
• z grupy osób, którą zgromadziła wokół siebie, działając pioniersko i bez struktur, staje się osobą biorącą odpowiedzialność za bezpieczeństwo najbliższych współpracowników.

Takich osób szukamy: z doświadczeniem przywództwa i pytaniami rozwojowymi. Osób, które lubią uczyć się w relacjach i są otwarte na spotkanie z różnicą poglądów, działań, skali, tematu. To z nich wybieramy różnorodną, ciekawą dla siebie grupę, której wartością na koniec programu jest przynależność do absolwenckiej społeczności liderskiej.

Dlaczego uważaliście za konieczne wspieranie umiejętności liderskich wśród osób z miejscowości do 20 tysięcy mieszkańców? Dlaczego kształcenie liderów jest ważne do dziś? 

– Kształcenie liderów i liderek jest naszą misją. Mówię to poważnie – wierzę, że osoby czujące odpowiedzialność za wprowadzanie zmian w swoich społecznościach zmieniają Polskę. Ale dostęp do narzędzi wspierających w roli liderskiej mają głównie osoby w dużych miastach, w sektorze prywatnym i publicznym. To jest kwestia dostępności. Z kolei misją fundatora programu – Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności – jest wyrównywanie szans rozwoju indywidualnego i społecznego. 

Spotkanie tych dwóch filozofii daje możliwość wsparcia sołtyski z miejscowości z 112 mieszkańcami, która ma podobne wyzwania w zespole jak prezes wrocławskiej masy krytycznej. Zawodowo wspierając osoby wprowadzające zmiany społeczne, rozumiemy, że jest to praca rozłożona na lata i efekty są często bardzo odroczone.

Czyli nie macie wątpliwości, że warto wspierać osoby z doświadczeniem liderskim? 

– Nie zadajemy sobie pytania, czy lub dlaczego warto wspierać liderów. Wiemy, że tego potrzebują, bo biorą na siebie odpowiedzialność za ważne i trudne tematy. Obserwujemy zmiany w przywództwie wynikające z nowych potrzeb w zmieniającym się świecie i dostosowujemy do nich metody pracy. Szukamy tematów, którymi już zajmują się liderzy i liderki albo za chwilę zaczną się nimi interesować, na przykład zmiany klimatu, zdrowie, edukacja, migracje, bezpieczeństwo.

Dzisiaj, po dwudziestu latach, program wykształcił ponad 800 osób. Czy możesz nam powiedzieć coś więcej o osobach, które osiągnęły liderski sukces? 

– To będzie subiektywny wybór, bo w programie mierzymy sukcesy w bardzo indywidualny sposób. Towarzyszymy osobom, które zmieniły swój sposób pracy z ludźmi z wyznaczającego wzorce i niemożliwe do osiągnięcia standardy na włączające i empatyczne partnerstwo, ale również tym, którzy pełnią ważne role publiczne i są dziś w parlamencie.

Moimi bohaterkami i bohaterami są osoby, które w lutym 2022 roku natychmiast odpowiedziały na pełnoskalową inwazję Rosji na Ukrainę, organizując pomoc humanitarną na granicy. Zmobilizowały wszystkie zasoby i skorzystały z umiejętności, pomogły tysiącom osób znaleźć bezpieczne miejsca do życia. Z wdzięcznością myślę też o osobach poszerzających swój wpływ, które przechodzą z organizacji pozarządowych, często przez nich założonych, do samorządu na funkcje wykonawcze z misją budowania wspólnoty lokalnej.

Od początku pracujemy z ludźmi ze wsi, sołtyskami, przewodniczącymi kół gospodyń wiejskich, strażakami i dyrektorkami małych szkół. Dzięki ich otwartości i determinacji odnawiają się relacje sąsiedzkie, fundusze sołeckie są odpowiedzią na potrzeby mieszkańców i mieszkanek, a dzieci mają zorganizowany dojazd do tej szkoły, którą wybiorą, a nie tylko najbliższej.

Materiały promujące rekrutację do 20. edycji przedstawiają sylwetki różnych liderów i liderek. Kim są te osoby? 

– Osoby zaproszone do promowania XX edycji reprezentują przywództwo w tematach dla nas ważnych. Edukację przedstawia Anna Ochman-Pasternak, założycielka kilku małych szkół, budująca społeczność rodzin edukujących domowo. Przykładem wiejskiego aktywizmu jest Anna Tyszka, która tworzy bezpieczną przestrzeń do działań na wsi i inicjuje aktywność mieszkańców i mieszkanek. Na rzecz zdrowia działają wspierający rodziny dzieci z niepełnosprawnością Paweł Romański oraz Jola Czernicka uczłowieczająca system wsparcia dzieci z chorobą onkologiczną. Sandra Mazur, wspierająca społeczność LGBTQ+, ma ogromne doświadczenie we wspieraniu społeczności mniejszościowych, a Kasper Jakubowski chroni klimat poprzez skupianie energii ludzi wokół działań przyrodniczych – wspierających bioróżnorodność. Rekrutację do XX edycji promuje również Igor Horków, który tworzy w Domu Ukraińskim w Przemyślu przestrzeń dialogu i współpracy i jest dla nas przykładam działania na rzecz wielokulturowości.

Właśnie ruszył nabór do jubileuszowej 20. edycji programu. Co będzie w niej wyjątkowego? Jakich liderów szukacie w tym roku? 

– Do jubileuszowej, 20. edycji zapraszamy osoby, które starają się dokonać zmian w ważnych społecznie wyzwaniach wokół tematów: ochrona klimatu, praca z młodzieżą, ochrona zdrowia, edukacja, mniejszości, wykluczenie, bezpieczeństwo. Zapraszamy osoby działające w organizacjach pozarządowych, samorządzie oraz jednostkach pomocniczych. Zapraszamy osoby, którym zależy na dialogu, przeciwdziałaniu polaryzacji i szukaniu języka zrozumienia. 

Ten program jest dla tych, którzy i które zmieniają swoje społeczności przez udział w kulturze i budowanie więzi społecznych. Osób, które poszukują nowych strategii, sposobów działania, są w różnych skalach gotowe na realizację modelu przywództwa partycypacyjnego, partnerskiego, opartego na zaufaniu. Razem wejdziemy wtedy na ścieżkę liderstwa odpowiadającego na potrzeby wynikające z zarówno diagnoz lokalnych, jak i z sytuacji niepewności, permanentnej zmiany. 

Zapraszamy na www.liderzy.pl/rekrutacja.

Agnieszka Szelągowska, wiceprezeska Fundacji Szkoła Liderów im. Zbigniewa Pełczyńskiego (od 2023), socjolożka, szefowa programu Liderzy Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, trenerka umiejętności społecznych: przywództwa, komunikacji, planowania rozwoju; specjalistka ds. tutoringu, tutorka, superwizorka tutorów. Od ponad 20 lat pracuje w sektorze pozarządowym. Członkini założycielka Stowarzyszenia Mediatorów Rodzinnych, przez wiele lat prowadziła mediacje rodzinne i społeczne, przygotowywała do pracy mediatorów. Członkini Stowarzyszenia Trenerów i Trenerek Organizacji Pozarządowych, superwizorka i trenerka prowadząca szkoły trenerskie. Moderatorka wspierająca wiele procesów społecznych prowadzonych przez urząd miasta stołecznego Warszawy. Specjalizuje się w tematyce przywództwa lokalnego i pracy rozwojowej z liderami i liderkami. Współautorka publikacji o przywództwie i Tutoringu.

Alicja Dąbkowska, studentka kulturoznawstwa, interesuje się językiem, historią kobiet oraz grup defaworyzowanych. Angażuje się w Studenckie Koło Kulturoznawcze, którego jest skarbniczką. Działa społecznie na rzecz wzmacniania osób niemęskich, szczególnie w polityce. Współzałożyła projekt „Posiostrzenie”, który został wybrany do uczestniczenia w programie grantowo-mentoringowym „WzmocniONE”. Zajmuje się również korektą, między innymi w inicjatywnie „Młodzi o Polityce”. Z Fundacją Szkoła Liderów jest związana od 2020 roku – ukończyła program Warszawska Akademia Młodych Liderów. Wspiera zespół programu w bieżących zadaniach.