Publicystyka - ngo.pl

12,3% – taka była według szacunków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce w grudniu 2010 r. Oznacza to wzrost stopy bezrobocia o 0,6 punktu procentowego (czyli ponad 5%) względem poprzedniego miesiąca. Zimowe pogorszenie sytuacji na rynku pracy, wiążące się ze wzrostem bezrobocia i spadkiem liczby ofert pracy, jest cyklicznie obserwowanym zjawiskiem sezonowym. Dla porównania wzrost stopy bezrobocia między listopadem a grudniem w 2008 roku wyniósł 0,4 punktu procentowego (4,2%) lecz w 2009 roku już 0,7 punktu procentowego (6,1%). Skalę wzrostu, wynikającą z czynników innych niż sezon zimowy, ocenić możemy dopiero po odsezonowaniu danych. Względem grudnia roku 2009 szacunkowa stopa bezrobocia rejestrowanego była wyższa o 0,2 punktu procentowego (1,7%).

Według szacunków MPiPS stopa bezrobocia wzrosła w grudniu we wszystkich województwach w zakresie od 0,3 do 1 punktu procentowego, przy czym najsilniejszy wzrost obserwowano w województwie warmińsko-mazurskim (1 punkt procentowy).

Odsezonowana stopa bezrobocia szacowana przez MPiPS na grudzień 2010 r. wynosi 12,1% i wzrasta względem wartości listopadowej zaledwie o 0,1 punktu procentowego (tj.0,8%). Dane odsezonowane (por. wykres) wskazują na względną stabilizację bezrobocia. Stabilizacja ta dotyczy całego roku 2010, w którym po usunięciu czynnika sezonowego wartości stopy bezrobocia mieszczą się w stosunkowo wąskim przedziale 11,9%–12,3%.

Bezrobocie wg Eurostatu

Na tle Europy Polska, według najnowszych danych Eurostatu, ma się całkiem dobrze. Według tych danych zharmonizowana odsezonowana stopa bezrobocia w naszym kraju w listopadzie 2010 r. wyniosła 9,8%¹ i była niewiele wyższa od średniej unijnej, która dla 27 krajów UE wyniosła 9,6% (bez zmian względem października). Najlepszymi wskaźnikami bezrobocia mogły pochwalić się Holandia (4,4%), Luksemburg (4,8%),  Austria (5,1%) i Wielka Brytania (7,8%), których gospodarki najwyraźniej skutecznie radzą sobie z efektami kryzysu. Znacznie gorzej ma się sytuacja w Hiszpanii (20,6%) oraz według danych za trzeci kwartał 2010 r. na Litwie (18,3%) i Łotwie (18,2%).

Główna ekonomistka PKPP Lewiatan, Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek, zwraca uwagę na to, że w ujęciu rocznym sytuacja w Unii Europejskiej pogorszyła się nieznacznie – w listopadzie 2009 r. stopa bezrobocia wynosiła dla 27 krajów UE 9,4%.

Dane europejskie wskazują na obserwowany po raz kolejny wzrost stopy bezrobocia wśród kobiet (z 9,2% do 9,6% dla całej UE, a z 9,9% do 10,2% dla strefy euro). W Polsce bezrobocie wśród kobiet jest wyższe od średniej unijnej i wyniosło w listopadzie 2010 r. 10,3%, co oznacza wzrost w ujęciu rocznym aż o 1,2 punktu procentowego. Dla porównania w Holandii bezrobocie wśród kobiet wynosi 4,5%, w Niemczech 6,1%, na Słowacji 14,4% a w Hiszpanii – 20,8%.

Raport Eurostatu zwraca po raz kolejny szczególną uwagę na sytuację młodych Europejczyków (15–24 lata), wśród których bezrobocie sięgało w listopadzie 2010 r. aż 21%, co w ujęciu rocznym oznacza wzrost o 0,5 punktu procentowego. Grupa młodych bezrobotnych powiększa się niestety także w Polsce, gdzie stopa bezrobocia wśród osób poniżej 25. roku życia osiągnęła wartość 24,9%. Bezrobocie wśród młodych pozostaje ogromnym problemem przede wszystkim w Hiszpanii (43,6%), na Słowacji (36,6%) i na Litwie (35,2% w trzecim kwartale 2010 r.). Słowacja boryka się z ogromnym problemem dostępu młodych do rynku pracy, jednocześnie doświadczając znacznego przyspieszenia gospodarczego.

Bezrobocie wśród młodych ludzi w Niemczech wynosi 8,6%, w Holandii – 8,4% i Austrii – 10,3%.

Niemcy mogą również, jako jedna z nielicznych gospodarek europejskich, pochwalić się znacznym i stałym spadkiem bezrobocia w stosunku do 2009 r. (jak już o tym wspominaliśmy duże znaczenie mają tu różne formy stosowania elastycznego czasu pracy). Spadki stopy bezrobocia odnotowano również w Finlandii (z 8,8% na 7,9%), Szwecji (z 8,7% na 7,8%) oraz na Malcie (z 7,1% na 6,3%).

Wśród polskich regionów najwyższe wzrosty względne stopy bezrobocia rejestrowanego zaobserwowano w województwach kujawsko-pomorskim (o 6,8%), opolskim i warmińsko-mazurskim.

W całej Polsce odnotowano1 953,9 tys. zarejestrowanych bezrobotnych, co w stosunku do listopada 2010 r. oznaczałoby wzrost o 95,6 tys. (5,1%), a po odsezonowaniu o 22 tys. (1,1%). W analogicznym okresie ubiegłego roku liczba bezrobotnych wzrosła o 81,6 tys. osób (o 4,5%).

Optymizmem napawają pewne szacunki MPiPS mówiące o tempie wzrostu liczby bezrobotnych – grupa bezrobotnych powiększała się w 2010 roku znacznie wolniej niż w roku poprzednim, a różnica ta jest w ujęciu względnym prawie dziewięciokrotna. Przyrost bezrobotnych w 2009 r. wyniósł 28,4% (418,9 tys. osób), podczas gdy rok później 3,2% (61,2 tys. osób).

Jak znów komentuje Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek, Europa nie radzi sobie po kryzysie gospodarczym z problemem bezrobocia i nie należy oczekiwać poprawy w 2011 r.: „Jeżeli bowiem nawet gospodarki krajów unijnych przyspieszą, zwiększając zatrudnienie, to jednak towarzyszyć temu będzie w wielu krajach spadek zatrudnienia w sektorze publicznym związany z cięciami wydatków budżetowych”.

Na brak optymizmu co do sytuacji na europejskim rynku pracy wpływa też fakt, że w pierwszych trzech kwartałach roku 2010 zatrudnienie w Europie co prawda znowu nieznacznie wzrastało, lecz wzrost ten nie kompensował jednoczesnego znacznego wzrostu liczby bezrobotnych. Szczegółowe dane dostępne są we wstępnym opracowaniu Eurostatu danych dotyczących zatrudnienia w trzecim kwartale 2010 r.

Więcej na temat kształtowania się trendów zatrudnienia w Europie, szczególnie w ostatnich kilku latach, dowiedzieć się można z raportu Komisji Europejskiej Employment in Europe 2010, w którym analizowane są również przyczyny trudnej sytuacji młodzieży na europejskim rynku pracy. Raport ten  wyraźnie wskazuje na postępującą segmentację rynku pracy i potwierdza tezy o rozwijającym się niedopasowaniu pomiędzy oczekiwaniami pracodawców i możliwościami osób poszukujących pracy. Autorzy raportu szacują wzrost zatrudnienia w Polsce na rok 2011 o ok 0,6% w ujęciu rocznym, przy czym dane za rok 2010 wskazują na stagnację i brak zmiany w stosunku do roku 2009.

W sezonie zimowym nakładają się na siebie wzrost liczby bezrobotnych i spadek liczby ofert pracy. Jak podaje MPiPS, na podstawie meldunków wojewódzkich urzędów pracy, liczba wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej zgłoszonych przez pracodawców do urzędów pracy w grudniu 2010 roku wyniosła zaledwie 44,1 tys. Było to o prawie 1/3 mniej niż w listopadzie 2010 roku (-17,2 tys., czyli 28,0%), lecz równocześnie nieznacznie więcej niż w grudniu 2009 roku (+2,7 tys., czyli 6,5%).

MPiPS zwraca uwagę na to, że w całym 2010 roku do urzędów pracy  pracodawcy zgłosili o 117,9 tys. więcej wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej niż w 2009 roku (wzrost o 13,1%) – liczba wakatów wyniosła 1 020,5 tys. Wydaje się, że najgorsze w kwestii dostępności wakatów już za nami, gdyż powoli wychodzimy z dołka obserwowanego w 2009 roku, kiedy to liczba ofert pracy była o 21% niższa niż w roku 2008.

Optymizm co do perspektyw zatrudnienia w 2011 r. potwierdza PZPP Lewiatan, bazując na deklaracjach polskich przedsiębiorców, coraz bardziej chętnych do zwiększania liczby etatów: „Początek 2011 roku powinien okazać się dobry dla szukających pracy, bowiem zapotrzebowanie na nowych pracowników jest około dwa razy większe niż przed 12 miesiącami”, czytamy w komentarzu do styczniowego komunikatu MPiPS. Lewiatan dodaje także, że prawie 65% przedsiębiorców liczy na zwiększenie swojej aktywności, a nieco ponad 18% oczekuje utrzymania jej na tym samym poziomie.

Co do prognoz możliwości zatrudnienia w Polsce – przewiduje się, że w 2011 r. na rynek pracy trafi nawet ok 200 tys. ofert, lecz dane te są szacunkami opartymi zarówno o pojawiające się możliwości inwestycyjne, jak i o realne zapotrzebowanie przy już działających inwestycjach. W grę wchodzi branża drogowa, rozbudowa sieci supermarketów, a także przewidywany rozwój branży internetowej.

Komisja Europejska w listopadzie 2010 r. po raz pierwszy opublikowała Europejski Biuletyn Mobilności Zawodowej (European Job Mobility Bulletin), którego celem jest przybliżenie mieszkańcom Europy możliwości zawodowych, jakie otwierają się przed nimi w różnych krajach. W biuletynie podawana jest syntetyczna informacja o zapotrzebowaniu pracodawców w poszczególnych krajach na pracowników o konkretnych kwalifikacjach, oraz ilustrowane są trendy w popycie na pracę oraz podaży pracy w poszczególnych krajach Unii Europejskiej. Dane publikowane w biuletynie oparte są o oferty pracy zamieszczane na portalu EURES (European Job Mobility Portal). Z publikacji wynika, iż w pierwszej połowie 2010 r. wzrosła liczba nowych ofert pracy publikowanych na stronach EURES w ujęciu rocznym, a w pierwszym kwartale również miesięcznym. Jednak już w drugim kwartale 2010 r. obserwowane były spadki dynamiki zamieszczania nowych ofert pracy.

Według biuletynu obecnie najbardziej poszukiwane w Europie są profesje z pięciu branż, w tym: (1) specjaliści ds. finansów i sprzedaży, (2) wykwalifikowani pracownicy gastronomii (restaurant services) i kadra sprzątająca, gosposie (housekeeping), (3) handlowcy i sprzedawcy, (4) opiekunki i pielęgniarki (personal care) oraz (5) mechanicy, technicy i elektronicy. Biuletyn wskazuje także pięć najbardziej poszukiwanych zawodów w Niemczech i w Austrii (w oparciu o liczbę ofert na portalu).

Niemieckie oferty pracy wskazują na duże zapotrzebowanie na budowlańców i ekipy remontowe (17 tys. ofert), mechaników i elektroników (13,8 tys.), opiekunki i pielęgniarki (12,4 tys.), specjalistów ds. finansowych i sprzedaży (11,9 tys.), kadrę sprzątająca, gosposie i wykwalifikowanych pracowników gastronomii (11 tys. ofert). W Austrii potrzebne są głównie sprzątaczki, gosposie i wykwalifikowani pracownicy gastronomii (12 tys. ofert), handlowcy i sprzedawcy (2,2 tys.), inżynierowie i fizycy (1,5 tys.), specjaliści ds. finansowych i sprzedaży (1 tys.) oraz wykwalifikowani mechanicy, technicy i elektronicy (tysiąc ofert).

Więcej o tym, co media mówią o ożywieniu na polskim rynku pracy, widocznym od pierwszych dni stycznia, i o przewidywanym wzroście zatrudnienia ze względu na ruszające nowe inwestycje w przeglądzie prasy portalu bezrobocie.org.pl Jakie będą najbardziej poszukiwane zawody w roku 2011?

(1) Wielkości bezrobocia rejestrowanego i wielkość znormalizowanego bezrobocia analizowanego przez Eurostat liczone są w oparciu o różne definicje grupy bezrobotnych i pracujących. Jedną z różnic jest branie przez Eurostat pod uwagę osób między 15 a 74 rokiem życia, podczas gdy bezrobocie rejestrowane mierzone jest w grupie osób do 60 lub 64 roku życia w oparciu o liczbę bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy.