Publicystyka - ngo.pl

Organizacje pozarządowe są kojarzone ze społecznym, bezpłatnym zaangażowaniem działaczek i działaczy. Jednakże, poza pracą społeczną, korzystają też z pracy odpłatnej – i robią to coraz częściej. Tym samym zmniejsza się odsetek organizacji, które opierają się wyłącznie na pracy społecznej. W 2021 roku niemal dwie na trzy organizacje (65%) płaciły za wykonywaną dla nich pracę. Dekadę temu takich organizacji było tylko 44%.

Wyjaśnienie: Organizacje, które korzystają z pracy płatnej to takie, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy opłacały pracę co najmniej jednej osoby, bez względu na formę umowy, wymiar czasu pracy oraz jej regularność.

Nie wszystkie stowarzyszenia i fundacje jednakowo często korzystają z pracy odpłatnej. Fakt, czy organizacja korzysta z pracy płatnej, czy też nie, jest związany z:

• budżetem organizacji: częściej za pracę płacą organizacje o budżetach powyżej 10 tys. zł rocznie,
• wielkością miejscowości, w której organizacja ma siedzibę: częściej za pracę płacą organizacje ze średnich i dużych miast, tj. powyżej 50 tys. mieszkańców i mieszkanek,
• formą prawną organizacji: częściej z pracy płatnej korzystają fundacje,
• zasięgiem działań organizacji: częściej za pracę płacą organizacje o zasięgu co najmniej regionalnym.

65% organizacji korzysta z pracy odpłatnej, choć w różnym zakresie i w różnej formie. Wśród nich możemy wyróżnić takie, które płacą za pracę stale i regularnie – takich organizacji jest 41%. Pozostałe 24% nie ma stałego płatnego personelu, ale korzysta z płatnej pracy i ma swoich współpracowników czy zleceniobiorczynie.

Przyjrzyjmy się organizacjom, które mają stały zespół pracowniczy, czyli wspomnianym 41% organizacji. Warto dodać, że mówiąc o stałych, płatnych zespołach pracowniczych, mówimy o raczej niewielkich zespołach. Płatny zespół organizacji to przeciętnie 3 osoby, podobnie jak w 2018 roku. 

Ponad połowa z organizacji ze stałym, płatnym zespołem (22%) zatrudnia na podstawie umów o pracę (przynajmniej jedną osobę), a pozostałe 19% to organizacje, które korzystają ze stałej i regularnej pracy osób zatrudnionych na inne umowy niż umowa o pracę. Trzy lata temu, w 2018 roku, 37% stowarzyszeń i fundacji posiadało stałe zespoły pracownicze, a 19% organizacji zatrudniało na umowę o pracę. Oznacza to niewielki (o 3 punkty procentowe) wzrost występowania umów o pracę wśród organizacji społecznych.

Wyjaśnienie: Organizacje, które mają zespół pracowniczy to takie, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy na stałe zatrudniały co najmniej jedną osobę, bez względu na formę umowy oraz wymiar czasu pracy. Organizacje, które zlecają płatną pracę sporadycznie to takie, które nie mają stałego zespołu pracowniczego, ale nieregularnie, kilka/kilkanaście razy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zlecały odpłatnie działania w formie innych umów niż umowa o pracę.

Sektor społeczny jest zróżnicowany pod względem możliwości i zapotrzebowania zatrudniania stałego, płatnego personelu. Na fakt posiadania przez organizację stałego zespołu pracowniczego wpływa branża, w jakiej organizacja działa. Stałe zespoły pracownicze częściej mają organizacje z branż usług socjalnych, ochrony zdrowia oraz sportu.

Przyglądając się zróżnicowaniu branżowemu, nie zaskakuje to, że organizacje trzech wyżej wymienionych branż częściej zatrudniają pracowników i pracowniczki na stałe w porównaniu do pozostałych branż. Organizacje socjalne, zdrowotne czy sportowe często do prowadzenia swoich działań potrzebują stałego personelu, np. do wsparcia kryzysowego i interwencyjnego, prowadzenia zajęć rehabilitacyjnych czy zajęć sportowych.

Warto także zwrócić uwagę na zatrudnienie w branży kulturalnej. Choć stowarzyszenia i fundacje zajmujące się kulturą najrzadziej (spośród sześciu największych branż sektora społecznego) mają stały zespół, to najczęściej zlecają płatną pracę w sposób nieregularny, sporadyczny.

Przyglądając się powyższym danym, wydaje się, że praca w organizacjach – choć małymi kroczkami – to jednak zmierza w kierunku większej instytucjonalizacji. Coraz mniej organizacji opiera się w stu procentach na działaniu społecznym, a coraz więcej podmiotów korzysta z pracy odpłatnej, także w formie umów o pracę.

Ciekawe są z jednej strony przyczyny tego zjawiska, a z drugiej jego potencjalne skutki. Szczególnie w zestawieniu z innymi danymi dotyczącymi kapitału ludzkiego w organizacjach pozarządowych – zmniejszającą się przeciętną liczbą wolontariuszy i członków związanych z organizacją.

Badanie „Kondycja organizacji pozarządowych 2021” jest realizowane dzięki wsparciu: Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, Fundacji im. Stefana Batorego, Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.