„Warto być przyzwoitym”. Czas na gest humanitarny – nowy komunikat Grupy Kopernika. Grupa Kopernika opublikowała XXXVI raport poświęcony jednemu z najważniejszych i najbardziej pilnych tematów w relacjach polsko-niemieckich: „gestowi humanitarnemu” wobec ostatnich żyjących ofiar II wojny światowej w Polsce.
Polsko-niemieckie forum dyskusyjne Grupa Kopernika spotkało się 3 grudnia 2025 r. na posiedzeniu cyfrowym. Niniejszy dokument „Warto być przyzwoitym. Czas na ‘gest humanitarny’!” podsumowuje wspólne rozważania grupy.
Prof. dr Peter Oliver Loew; dr hab. Robert Żurek; Darmstadt, Krzyżowa 16.12.2025
Raport XXXVI Grupy Kopernika
„Warto być przyzwoitym”.
„Gest humanitarny” teraz!
W dniu 1 grudnia 2025 r. odbyły się 17. konsultacje międzyrządowe między Niemcami a Polską. Fakt, że się odbyły, jest ogólnie rzecz biorąc powodem do satysfakcji. Należy z zadowoleniem przyjąć wspólne zobowiązanie do „głębokiego i opartego na zaufaniu partnerstwa”, zwłaszcza w dziedzinie polityki bezpieczeństwa i obrony.
Niestety, w sprawie „gestu humanitarnego” względem ostatnich, najwyżej 50 000 żyjących jeszcze ofiar wojny w Polsce, o którym dyskutowano od kilku lat, nadal nie znaleziono rozwiązania. We wspólnym oświadczeniu obu rządów stwierdzono jedynie, że rząd federalny „zbada możliwości” udzielenia dalszego wsparcia. Podczas konferencji prasowej szefów rządów Donald Tusk wyraził się jasno i próbował naciskać na swojego niemieckiego partnera, aby ten znalazł rozwiązanie: „Pospieszcie się, jeśli naprawdę chcecie wykonać taki gest. Jeśli tu nie uzyskamy jakiejś deklaracji jednoznacznej i szybkiej no to będę rozważał w przyszłym roku decyzję, że Polska wypełni tę potrzebę z własnych środków.”
Grupa Kopernika uważa dalsze opóźnianie „gestu humanitarnego” za zawstydzające i niedopuszczalne. W obliczu naglącego czasu jest to podejście całkowicie niezrozumiałe i dodatkowo obciąża stosunki dwustronne. Niemcy mają obowiązek zapewnić tej szybko kurczącej się grupie ludzi godną starość. Warto przypomnieć tutaj słowa Władysława Bartoszewskiego: „Warto być przyzwoitym”. Nadszedł czas, aby wywiązać się z tej odpowiedzialności.
Grupa Kopernika wzywa zatem rząd federalny i kanclerza federalnego do natychmiastowego znalezienia środków i sposobów realizacji „gestu humanitarnego”. Polsko-Niemiecka Fundacja Pojednanie w Warszawie powinna zorganizować przekazanie środków. Dysponuje ona niezbędnym doświadczeniem i informacjami na temat osób, których dotyczy ta sprawa. Środki należy w razie potrzeby zapewnić w ramach budżetu uzupełniającego.
Grupa Kopernika zakłada, że polski rząd pozytywnie potraktuje ten gest jako krok na drodze do odpowiedzialnego pojednania polsko-niemieckiego.
Kwestia gestu humanitarnego musi zostać szybko rozwiązana. Zdajemy sobie sprawę, że nie spełni on wszystkich oczekiwań, zwłaszcza tych wyrażanych przez polską opinię publiczną. Niemniej jednak taki gest byłby nie tylko wyrazem uznania cierpienia, ale także otworzyłby drogę do kształtowania stosunków polsko-niemieckich zorientowanych na przyszłość.
Grupa Kopernika to wspólny projekt Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich i Fundacji Krzyżowa dla Pojednania Europejskiego.
