Publicystyka - ngo.pl

Jak zdefiniowałabyś kompetencje społeczne? Jakie są Twoim zdaniem ich kluczowe elementy?

Marta Zawiślińska: – Kompetencje społeczne zdefiniowałabym jako umiejętność rozumienia i odnajdywania się w interakcjach z innymi ludźmi.

Myślę, że ich kluczowymi elementami jest zdolność samoobserwacji, refleksji nad swoimi stanami wewnętrznymi i obchodzenia się z nimi w różnych okolicznościach, umiejętność wyobrażenia sobie co przeżywają inni, adekwatne reagowanie na ich zachowania i poczucie sensu w budowaniu porozumienia.

Jakie są według Ciebie najważniejsze umiejętności społeczne, które dzieci powinny opanować w określonym wieku?

– Myśląc o najważniejszych kompetencjach społecznych, od razu przychodzą mi do głowy dwie, nad którymi najczęściej zdarzało mi się pracować z młodzieżą: praca w grupie oraz autoprezentacja. Są to umiejętności, które z moich obserwacji niezwykle ułatwiają funkcjonowanie w szkole, pracy i w życiu społecznym, a na które nie kładzie się dużego nacisku w toku edukacji.

Praca w grupie uczy, jak optymalnie rozkładać zasoby, jak rozmawiać, żeby się porozumieć, potrafi uwrażliwiać na cudze potrzeby oraz pokazuje, że można wzajemnie czerpać od siebie wiedzę i inspirację.

Autoprezentacja z kolei bywa niezbędna, jeśli chcemy wykorzystać swoją wiedzę w praktyce. Umiejętność mówienia o sobie i swoich pomysłach ułatwia zaangażowanie innych w realizację planu i przejście od pomysłu do działania. Są to dwie kompetencje, które można wprowadzać w życie od najmłodszych lat i rozwijać na każdym etapie dorastania.

Jakie jest znaczenie rozwijania kompetencji społecznych u dzieci? Jakie korzyści mogą przynieść im w przyszłości?

– W życiu codziennym mogą pomóc im budować relacje z innymi, dawać poczucie bycia akceptowanym i sprawczym. W szkole, a później w pracy mogą ułatwiać realizację celów, naukę, rozwijanie kariery z uważnością i wyrozumiałością na swoje i cudze potrzeby.

Czy uważasz, że ćwiczenie kompetencji społecznych może pomóc dzieciom w ich rozwijaniu? Dlaczego może to być istotne?

– Jestem przekonana, że kompetencje społeczne można „trenować”. Każda próba daje nam nowe spostrzeżenia, dzięki którym możemy zastanowić się, co ulepszyć, z czego zrezygnować, na czym skoncentrować się następnym razem.

Ich rozwijanie jest istotne ze względu na zmieniający się styl życia i komunikowania ze sobą, który w dużej mierze przeniósł się do świata wirtualnego. Godziny spędzone przed ekranem izolują nas od siebie i stoją na przeszkodzie w kształtowaniu wielu społecznych kompetencji, przez co tym bardziej powinnyśmy się na nich skupić i szukać warunków do ich ćwiczenia.

Jak według Ciebie szkoła, rodzice i organizacje pozarządowe mogą współpracować, aby skutecznie rozwijać kompetencje społeczne u dzieci?

– Istnieją organizacje pozarządowe, które specjalizują się w pracy z dziećmi, rodzicami i nauczycielami w tym zakresie, chętnie organizują spotkania i tworzą materiały, dzięki którym łatwiej jest zrozumieć, jak istotne są kompetencje społeczne oraz że ich rozwój wpływa na życie jednostki i kształtowanie się społeczeństwa.

Ważne jest, aby takie organizacje szukały drogi dotarcia do placówek edukacyjnych i informowania o swoich działaniach, ponieważ mający tę świadomość nauczyciele i rodzice chętniej zapraszają do szkół ekspertów, którzy organizują lekcje wychowawcze lub dodatkowe zajęcia dla dzieci.

Czy zdobywanie nowych umiejętności społecznych jest dla Ciebie ważne? W jaki sposób starasz się je rozwijać?

– Uważam, że ważne jest nie tylko zdobywanie nowych umiejętności, ale też dbanie o te, które wydaje nam się, że już posiedliśmy. Okres pandemii, który spędzałam w małym gronie osób, komunikując się głównie za pośrednictwem urządzeń, pokazał mi, że łatwo przyzwyczaić się do nowej sytuacji i powrót do czegoś, co wcześniej było codziennością staje się wyzwaniem.

Najlepszym znanym mi sposobem rozwijania kompetencji jest praktyka. Zanim do niej przejdziemy warto zastanowić się, jakie kompetencje już mamy, a jakie chcielibyśmy udoskonalić i poszukać sposobów, jak możemy je wcielać w codziennym życiu.

Czy uważasz, że kompetencje społeczne są równie ważne jak wiedza i umiejętności zawodowe? Dlaczego?

– Myślę, że kompetencje społeczne są równie ważne. Często o sukcesie danego projektu decyduje nie wiedza pojedynczej jednostki, a np. zgrany zespół, atmosfera, poczucie wsparcia i wspólnego dążenia do celu. Ludzie zdecydowanie efektywniej pracują w środowisku, które uwzględnia ich potrzeby i dostrzega ludzką stronę. Takie okoliczności wyzwalają kreatywność i twórcze myślenie, bez których nie powstałoby wiele pomysłów i rozwiązań. Wiedza jest niezwykle ważna, natomiast bez dobrego gruntu w postaci kompetencji społecznych, może być ciężej wykorzystywać ją praktyce.

Marta Zawiślińska – koordynatorka projektów w Sieci Przedsiębiorczych Kobiet, trenerka psychoedukacji, współpracowała z organizacjami samorządowymi, dla których prowadziła warsztaty dla młodzieży.