Publicystyka - ngo.pl

Bardzo ucieszyła mnie wiadomość o wpisaniu kamienicy przy ulicy Waliców 14 do wojewódzkiego rejestru zabytków. Jest to ważny obiekt dla historii Woli, zwłaszcza kiedy myślimy o czasach okupacji hitlerowskiej, żydowskim getcie czy powstaniu warszawskim.

Kamienica stała się szeroko znana, gdy dziewięć lat temu pojawił się na niej jeden z najbardziej znanych murali: „Kamień i co”. Ponad napisem tej treści namalowany był czerwony balonik ze zwisającym sznurkiem, jakby ktoś wypuścił go z ręki. Dla mnie ten szybujący w górę balonik był symbolem ulotności życia, które w warszawskim getcie tak łatwo było stracić. Był też symbolem nietrwałości budowli, które ludzie wznoszą, sądząc, że będą im służyć przez wieki, bo nie przeczuwają, co ich czeka. I był ten balonik jak pamięć, którą mamy, ale wystarczy byle podmuch, chwila nieuwagi, by ją zagubić.

Dzieje tej kamienicy mogą ilustrować przemiany, jakie zachodziły w Warszawie przez sto lat. Powstała w czasach, gdy miasto bogaciło się, rozrastało i stawało się nowoczesną metropolią zamieszkałą przez ludzi różnych narodowości. Potem przyszło okrucieństwo wojny i okupacji, czasy getta i śmierci kilkuset tysięcy warszawskich Żydów oraz powstania 1944, gdy pocisk zniszczył front budynku. Później nastała bylejakość PRL-u oraz „głodu mieszkaniowego”, więc do oficyn wprowadzili się nowi ludzie.

Nieremontowana przez lata, częściowo zrujnowana budowla popadała dalej w ruinę, ale działka, na której stała, zyskiwała na wartości. Na szczęście znaleźli się społecznicy i aktywiści, którzy uratowali kamienicę. Sprawili, że najpierw została wpisana do gminnej ewidencji zabytków, a teraz jest już objęta ochroną konserwatorską poprzez wpis do wojewódzkiego rejestru zabytków. Jestem im wdzięczna za te starania i myślę, że bardzo wielu mieszkańców i mieszkanek Warszawy przyłączy się do podziękowań.

Teraz musi paść pytanie: co dalej z Waliców 14? Burmistrz Dzielnicy Wola szybko złożył obietnicę, że powstanie tam miejska instytucja kultury. Piękna perspektywa. Nasuwa się jednak szereg wątpliwości.

Informacja na stronie Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków mówi o „wpisie do rejestru zabytków oficyny kamienicy czynszowej, położonej w Warszawie przy ul. Waliców 14 wraz terenem posesji, z uwagi na zachowane wartości historyczne i naukowe”. W dalszej części informacji wymienione są zachowane elementy klatki schodowej, zdobione drzwi do mieszkań, piece kaflowe, oryginalna stolarka okienna, parkiety i sztukaterie. Jeśli więc ochroną konserwatorską zostały objęte nie tylko mury zewnętrze, bryła i wewnętrzne podwórze (taki wniosek złożył Zespół Opiekunów Kulturowego Dziedzictwa Warszawy w 2013 roku), ale i to, co w środku, to może być problem z nową aranżacją wnętrz.

Poza tym koszty przebudowy kamienicy na obiekt kultury, z dużymi salami, będą musiały uwzględniać znaczne wzmocnienie istniejących murów i stropów, czyli będą bardzo wysokie. Czy samorząd warszawski znajdzie na to pieniądze w najbliższych latach? Bardzo bym tego chciała. Jednak moje doświadczenia ponad dwóch dekad działań w obszarze samorządowym i NGO nakazują zachować sceptycyzm. Może udałoby się coś zrobić w partnerstwie publiczno-prywatnym? Tyle że w tej dziedzinie mamy już wiele przykładów inwestycji, które nie wypaliły.

Przez wiele lat aktywiści z organizacji pozarządowych czynili starania o zachowanie tego wolskiego ostańca – teraz będą musieli pilnować, aby obietnice o jego zagospodarowaniu zostały wypełnione.

Na razie cieszmy się sukcesem i planowanym na 25 sierpnia przez władze Dzielnicy Wola i Teatr Żydowski wspólnym wydarzeniem kulturalnym.

Czym żyje III sektor w Polsce? Jakie problemy mają polskie NGO? Jakie wyzwania przed nim stoją. Przeczytaj debaty, komentarze i opinie. Wypowiedz się! Odwiedź serwis opinie.ngo.pl.