Publicystyka - ngo.pl

Chcielibyśmy rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej przez naszą fundację. Mamy pomysł, ale obawiamy się stałych kosztów z tym związanych - podatków, składek do ZUS. Jaka jest wysokość comiesięcznych kosztów prowadzenia działalności?

Działalność gospodarcza jest przez niektórych kojarzona z koniecznością płacenia comiesięcznych składek do ZUS – gdyż tak właśnie jest w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Jednak fundacje i stowarzyszenia to osoby prawne. Zasady prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby prawne są inne niż w przypadku osób fizycznych.

Tematyka opłacania składek na ubezpieczenia społeczne jest kwestią bardzo złożoną, uregulowaną w Ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. W skrócie można powiedzieć, że składki na ubezpieczenia społeczne odprowadza się za „ubezpieczonych”, a to pojęcie odnosi się tylko do osób fizycznych.

Składki na ubezpieczenia społeczne związane są z zatrudnianiem osób – w szerokim tego słowa znaczeniu, bo chodzi zarówno o pracowników zatrudnionych na umowę o pracę, osoby wykonujące pracę na umowy-zlecenia, ale też o osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (potocznie nazywane samozatrudnionymi).

Osoby prawne – stowarzyszenia i fundacje – z samego faktu zarejestrowania działalności gospodarczej nie opłacają składek na ubezpieczenia społeczne za siebie do ZUS, bo nie są osobami fizycznymi, a tym samym nie są „ubezpieczonymi”. NGO mogą natomiast być płatnikami składek (o czym poniżej).

NGO będzie miało obowiązek opłacania składek do ZUS, jeśli zatrudni kogoś do odpłatnej pracy. Wtedy organizacja będzie opłacała składki za zatrudnione osoby (np. z tytułu umowy o pracę, umowy-zlecenia). Organizacja pozarządowa jest wtedy płatnikiem składek.

Jeśli NGO zleci wykonanie pracy osobie prowadzącej działalność gospodarczą – to płaci jedynie wynagrodzenie (bez składek) na podstawie przedstawionego rachunku lub faktury. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą same za siebie opłacają składki.

Warto wiedzieć, że zatrudnienie na umowę o pracę zawsze powoduje konieczność opłacania wszystkich składek: emerytalnych, rentowych, chorobowych, wypadkowych. Natomiast w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy-zlecenia, konieczność opłacania składek jest uzależniona od wielu czynników (m.in. od tego, czy dana osoba pobiera wynagrodzenie od innego pracodawcy) i nie wszystkie składki są obowiązkowe. Opłacanie składek to spory koszt, który często powoduje „preferencje” w wyborze określonej umowy. Jednak to nie koszty powinny decydować o wyborze rodzaju zatrudnienia. Kodeks Pracy wprost mówi o tym, kiedy dana umowa jest umową o pracę, nawet jeśli formalnie jest inaczej nazwana.

Więcej o cechach stosunku pracy w PORADNIK.NGO.PL: Czy organizacje mogą mieć pracowników?

Warto też pamiętać o tym, że składki na ubezpieczenia społeczne spełniają ważną funkcję – mają rolę taką jak wszelkie inne ubezpieczenia – zabezpieczenia na wypadek określonych „ryzyk”, czyli sytuacji, w których osoba nie może zarabiać na swoje utrzymanie poprzez pracę. Dzięki opłacaniu poszczególnych składek powstaje prawo do emerytury, renty, zasiłku chorobowego i macierzyńskiego oraz prawo do świadczeń z tytułu wypadków przy pracy.

Organizacje pozarządowe, tak jak inne osoby prawne, płacą podatek dochodowy oraz podatek VAT. Nie są z tych podatków zwolnione tylko dlatego, że są organizacjami pozarządowymi. Jednak samo zarejestrowanie działalności gospodarczej w rejestrze przedsiębiorców nie powoduje automatycznego obowiązku płacenia konkretnych podatków. Obowiązek płacenia podatku dochodowego zależy od przychodów organizacji i przeznaczenia tego przychodu na określone cele, a podatek VAT od tego, czy organizacja prowadzi sprzedaż i jakie osiąga przychody z tej sprzedaży.

Ponadto, w przypadku zatrudniania osób fizycznych NGO ma też obowiązek odprowadzania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Więcej o podatkach w organizacji pozarządowej (jak również o zwolnieniach) w PORADNIK.NGO.PL: Podatki w NGO, CIT-8.

Sam fakt zarejestrowania działalności nie rodzi jeszcze obowiązku ponoszenia dodatkowych kosztów w postaci składek na ubezpieczenia społeczne czy w postaci podatków. Te koszty powstają dopiero z tytułu zatrudnienia osób i w związku z osiąganymi dochodami organizacji.

Większe koszty w KRS

Nie znaczy to, że nie ma w ogóle żadnych innych dodatkowych kosztów przy działalności gospodarczej. Jej rozpoczęcie wiąże się z koniecznością wpisu w KRS do Rejestru przedsiębiorców. Opłata z ten wpis wynosi łącznie 600 zł: 500 zł za wpis do rejestru i 100 zł za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (wysokość opłat na kwiecień 2022). Opłaty wiążą się też z dokonywaniem wszelkich zmian, odnotowywanych w KRS np. zmian w zarządzie, statucie, adresie. Opłata za zmianę w Rejestrze przedsiębiorców łącznie wynosi 350 zł: 250 zł za wpis do rejestru i 100 zł za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Może to być znacząca różnica w stosunku do stowarzyszeń. Stowarzyszenia nieprowadzące działalności gospodarczej nie ponoszą żadnych opłat za zmianę w KRS. W przypadku fundacji różnica wynosi 200 zł – fundacje nieprowadzące działalności gospodarczej za zmianę płacą 150 zł.

Koszty pośrednie

Są też inne konsekwencje rozpoczęcia działalności, które mogą oznaczać dla NGO dodatkowy koszt. Np. NGO prowadzące działalność gospodarczą mogą spodziewać się utraty preferencyjnych stawek opłat za najem gminnych lokali. W zakresie prowadzonej działalności gospodarczej zazwyczaj nie mogą ubiegać się o dotacje ze środków publicznych. Kiedy w ramach działalności NGO będzie prowadzić intensywną sprzedaż, która spowoduje konieczność rozliczania VAT, wzrosną jej też opłaty za usługi księgowe (ktoś będzie musiał ten VAT rozliczać).

Koszty w KRS i inne koszty opisane tu jako "koszty pośrednie" zależeć będą od indywidualnych sytuacji NGO. Mogą nie występować wcale (wystąpić tylko przy rejestracji), lub wystąpić w mniejszym lub większym natężeniu. Dlatego nie można wskazać czy choćby przybliżyć "comiesięcznych kosztów prowadzenia działalności gospodarczej", bo takie obciążenie formalnie nie istnieje.

Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2021.423 t.j.)

Art.  4. 

Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) ubezpieczeni - osoby fizyczne podlegające chociaż jednemu z ubezpieczeń społecznych, o których mowa w art. 1;

Art.  6.  [Podmioty podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym]

1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;

2) osobami wykonującymi pracę nakładczą;

3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej "członkami spółdzielni";

4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;

5) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi;

5a) osobami współpracującymi z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1&cm=DOCUMENT) ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców;

6) posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1&cm=DOCUMENT) ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej, zwanymi dalej "posłami i senatorami";

7) osobami pobierającymi stypendium sportowe, zwanymi dalej "stypendystami sportowymi";

7a) pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego;

7b) otrzymującymi stypendium doktoranckie doktorantami;

8) osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;

9) osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy, zwanymi dalej "bezrobotnymi";

9a) osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, zwanymi dalej "osobami pobierającymi stypendium";

9b) osobami pobierającymi stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych;

10) duchownymi;

11) żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę wojskową, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę kandydacką;

12) osobami odbywającymi służbę zastępczą;

(…)

22) członkami rad nadzorczych wynagradzanymi z tytułu pełnienia tej funkcji.

(…)

Prowadzimy działalność gospodarczą – obowiązki i przywileje, ważne terminy