Publicystyka - ngo.pl

Ze sprawozdaniami finansowymi organizacji pozarządowych mieliśmy w 2019 r. zamieszanie. Od początku roku szukaliśmy sposobów, jak wykonać nowe obowiązki, związane z elektroniczną formą sprawozdania i wymogami odnośnie podpisów. Okres sprawozdawczy minął. Sposoby się pojawiły. Liczymy, że się udało.

Wracamy jednak do sprawy w jej jednym, szczegółowym aspekcie. Chodzi o sprawozdania finansowe organizacji pożytku publicznego. Powinny one trafić nie tylko do urzędu skarbowego lub KRS, nie tylko do bazy sprawozdań NIW, ale również na strony internetowe organizacji. W czym problem? W tym, w jakiej formie mają tam trafić.

W 2019 r. zmieniła się forma sporządzania sprawozdania finansowego organizacji pozarządowej (wszystkich NGO-sów zobowiązanych do sporządzania sprawozdania finansowego, a więc również organizacji ze statusem pożytku). Według ustawy o rachunkowości sprawozdanie finansowe to dokument sporządzony w formie elektronicznej i podpisany elektronicznie. Sprawozdania papierowego nie można już uznać za sprawozdanie finansowe, podobnie sprawozdania w formie elektronicznej (np. w formacie pdf), ale bez elektronicznych podpisów.

Ustawa o działalności pożytku art. 23 ust. 2a nakłada na organizacje pożytku obowiązek podania do publicznej wiadomości sprawozdania finansowego. Najczęstszą formą realizacji tego obowiązku (wskazaną zresztą w wymienionym artykule) jest publikacja sprawozdania w internecie – zwykle na stronie OPP.

W jakiej formie OPP ma zamieścić sprawozdanie finansowe, wywiązując się z opisanego w art. 23 ust. 2a obowiązku?

Czy w formie elektronicznej z elektronicznymi podpisami? W tej sytuacji dokument jest praktycznie nieczytelny dla większości internautów (zwykle jest w formacie xml). Taka publikacja powoduje, że nie jest realizowany cel wskazanego artykułu („w sposób umożliwiający zapoznanie się z tym sprawozdaniem przez zainteresowane podmioty”).

A może należy publikować sprawozdanie OPP w bardziej przystępnej formie np. w formacie pdf lub jpg? Tyle, że w tym drugim przypadku sprawozdanie nie będzie zawierało wymaganych prawem elektronicznych podpisów, a więc zgodnie z ustawą o rachunkowości nie będzie sprawozdaniem finansowym…

Opisany powyżej problem sygnalizowaliśmy Departamentowi Społeczeństwa Obywatelskiego. W połowie lipca dostaliśmy odpowiedź.

Z odpowiedzi Departamentu niewiele wynika. Jest w niej wskazanie na zapisy ustawy o rachunkowości i na rozporządzenie mówiące o dopuszczalnych typach plików „spełniających wymóg postaci elektronicznej”. Nie odnosi się jednak do tego, na ile te typy są czytelne, które z nich stosowane są w praktyce do sprawozdań finansowych (podpisywanych elektronicznie), nie odnosi się też do faktu, że większość podpisanych sprawozdań elektronicznych ma format XML. Z odpowiedzi Departamentu można jedynie wyciągnąć wniosek, że Departament zaleca trzymanie się ustawy o rachunkowości – czyli upublicznianie sprawozdań w wersjach znacznie utrudniających zajrzenie do środka.

Departament odsyła też na strony Ministerstwa Finansów. Odesłanie jest jednak dość nieprecyzyjne. Śledzimy strony MF dotyczące sprawozdań i CIT-8 od początku roku i z tego, co nam wiadomo, problem z artykułem 23 ustęp 2a ustawy o pożytku nie był podejmowany. Wydaje się zresztą, że akurat w tym przypadku resort finansów nie powinien wskazywać NGO-som dobrej ścieżki postępowania – pożytek publiczny i specyficzne obowiązki organizacji pożytku to nie jest domena Ministerstwa Finansów.

Jest prosty sposób, żeby z jednej strony sprawozdanie umieszczone na stronie było tym, którego wymaga ustawa o rachunkowości, a z drugiej dało się do niego zajrzeć. Nie zaleca go żadna ustawa, bo ustawodawcy i urzędnicy nie wyłapali (i chyba nadal nie widzą) rozbieżności między wymogami ustawy o rachunkowości, a celami zapisu o upowszechnianiu sprawozdań z ustawy o pożytku.

Proponowane rozwiązanie to rozwiązanie zdroworozsądkowe. Prawdopodobnie część OPP już na nie wpadła. Dla tych, którzy nadal zastanawiają się, którą opcję wybrać podpowiadamy: wybierzcie obie!

Ta druga wersja będzie sprawozdaniem „nielegalnym”, tzn. nie będzie spełniała definicji z ustawy o rachunkowości (bo będzie bez elektronicznych podpisów), ale będzie miała tę zaletę, że umożliwi dostęp do informacji ze sprawozdania szerokiej publiczności. A o to przecież w realizacji opisywanego obowiązku chodzi! Oczywiście musi być to sprawozdanie o zawartości dokładnie tej samej, co sprawozdanie, które podpisywaliśmy elektronicznie i zamienialiśmy w „legalny” plik XML.

Trzeba pamiętać, że publikacja sprawozdania finansowego OPP na stronie organizacji to nie tylko realizacja ustawowego obowiązku. Organizacji pożytku powinno zależeć, żeby osoby zainteresowane jej działalnością (np. przekazujące 1%) miały REALNY dostęp do tych informacji.

Sprawozdanie to wizytówka OPP, dowód na jej transparentność, spełnianie standardów, zasób informacji o tym, jak działa. Oczywiście to wizytówka dla wymagających – nie każdemu będzie się chciało zajrzeć i analizować z natury trudne zestawienia. Jednak już sam brak możliwości wglądu do sprawozdania może od organizacji odstręczyć.

Pamiętajcie o tym! Dajcie realny dostęp do informacji ze sprawozdania finansowego w swoim dobrze rozumianym interesie. Opublikujcie (dodatkowo) wersję CZYTELNĄ, nawet jeśli literalnie nie wymaga tego ustawa i nie podpowiada Departament Społeczeństwa Obywatelskiego.