Publicystyka - ngo.pl

To miał być tekst podsumowujący konsultacje z mieszkańcami, samorządowcami oraz z organizacjami pozarządowymi w sprawie ustawy o ustroju miasta stołecznego Warszawa, zwanej też ustawa metropolitalną. Nie będzie.

Po pierwsze, konsultacje, które miały trwać do 14 kwietnia, dzień przed ich zakończeniem zostały przedłużone do 23 kwietnia. Dotyczy to z pewnością konsultacji z mieszkańcami – trudno jednak orzec, czy obejmuje również rozmowy z NGO. Na stronie brakuje precyzyjnej informacji w tej sprawie.

Po drugie, w kwestii konsultacji z organizacjami pozarządowymi niewiele jest do podsumowywania. Jako Stowarzyszenie Klon/Jawor, wydawca portalu ngo.pl, zgłosiliśmy się do udziału w konsultacjach. Skontaktować się z nami mieli wolontariusze. Niestety, do dziś, czyli do 18 kwietnia, nie odebraliśmy w tej sprawie ani maila, ani telefonu.

Po trzecie, wszystko wskazuje na to, że ożywiona dyskusja nad pomysłami władzy w kwestii przyszłości Warszawy i okolicznych gmin będzie się toczyć jeszcze długo. Kolejne samorządy ogłaszają bowiem referenda (uczyniło to już 12 podwarszawskich gmin). Kampania je poprzedzająca jeszcze potrwa, w efekcie czego nawet po oficjalnym zakończeniu „konsultacji”, wciąż będzie można mówić o tym, że mieszkańcy szukają możliwości wypowiedzenia swojego zdania.

Dlaczego słowo „konsultacje” umieszczone zostało w cudzysłowie? Po dokładnym przeanalizowaniu tego, co dotąd się wydarzyło, trudno uczynić inaczej. Monika Chrzczonowicz, która od lat doradza organizacjom pozarządowym w Warszawie, a także uczestniczy w wielu procesach konsultacyjnych, te dotyczące ustawy metropolitalnej nazywa „pseudokonsultacjami”.

– Wszystkie zasady prowadzenia dobrych konsultacji społecznych zostały w tym przypadku złamane – mówiła na wspólnej konferencji przedstawicieli samorządów Warszawy, Piaseczna, Wieliszewa i Michałowic. Najwyraźniej widać to właśnie na przykładzie konsultacji z organizacjami. Organizacje nie zostały do nich zaproszone, a jedynie pozwolono im się do nich zgłosić. Formuła, w jakiej miały być (lub ewentualnie jeszcze będą) przeprowadzane te konsultacje, jest niejasna. Nie wiadomo, czy chodzi o indywidualne spotkania, spotkania w grupach czy jedno duże wydarzenia dla wszystkich zgłoszonych NGO. Przede wszystkim zaś – przynajmniej w przypadku wielu organizacji – te konsultacje się po prostu nie odbyły.

Jest to o tyle niepokojące, że wśród sfer, na które wpłynie ewentualne wejście proponowanych zmian w życie, jest również obszar współpracy samorządów z organizacjami pozarządowymi. Z analiz prawników wynika, że wszystkie umowy na realizację zadań publicznych przez NGO będą musiały zostać rozwiązane. Dla przykładu przypomnieć warto, że wszystkie placówki wsparcia dla osób w kryzysie bezdomności, są w stolicy prowadzone przez organizacje. Po połączeniu Warszawy i okolicznych gmin będą musiały one ponownie startować w na nowo ogłoszonych konkursach. Dotyczyć to będzie także schronisk dla zwierząt, teatrów, świetlic środowiskowych i wielu innych warszawskich i podwarszawskich inicjatyw.

Reformie musiałby również ulec model współpracy i dialogu między organizacjami a samorządami, który był wypracowywany wiele lat przez stronę samorządową i społeczną.

Organizacje, które chciały wziąć udział w konsultacjach – w tym Stowarzyszenie Klon/Jawor – nie tylko chciały więc być przedstawicielami mieszkańców, ale dopytać również o kwestie, które żywotnie interesują samo środowisko trzeciego sektora.

– Naszą ambicją jest wyjść do każdego mieszkańca – mówił autor projektu, poseł Jacek Sasin, ogłaszając rozpoczęcie konsultacji. Już teraz można jednak ocenić – niezależnie od tych pięciu dni, o które zostały wydłużone konsultacje – że cel nie zostanie osiągnięty.

Z mapy, na której zaznaczone były miejsca planowanych punktów, w których mieszkańcy będą mogli skonsultować projekt ustawy, od czasu otwarcia strony zniknęło wiele „pinezek”, a wiele z nich wciąż nie zmieniła koloru na ten oznaczający zrealizowanie konsultacji. Niektóre z nich, jak ujawnił dziennikarz Witold Urbanowicz, oznaczały miejsca, w których nie można było spotkać żadnego ankietera. Tak było w przypadku stacji metra Politechnika, gdzie Urbanowicz nie znalazł ani jednego wolontariusza. Mimo to na stronie konsultacji oznaczono, że w tym miejscu się one odbyły. Po tym, jak dziennikarz opisał sprawę, punkt zniknął z mapy całkowicie.

Podobnych historii jest więcej. Wójt gminy Michałowice opowiadał na wspomnianej konferencji, że część terminów i miejsc, w których można było spotkać wolontariuszy, była ogłaszana z piętnastominutowym wyprzedzeniem. Do części gmin ankieterzy jeszcze w ogóle nie dotarli, ale to akurat być może zostanie nadrobione przez najbliższe kilka dni.

Problemem jednak jest nie tylko zasięg konsultacji, ale też ich forma. W większości gmin pojawiają się punkty, w których można wziąć ulotkę, porozmawiać z wolontariuszami i wypełnić ankietę. Znacznie rzadziej zdarza się, by organizowane były spotkania, na których można przeprowadzić dłuższą, merytoryczną dyskusję. Samorządowcy skarżą się, że na debaty, które sami organizują i na które zapraszają inicjatorów ustawy, ci nie przyjeżdżają. Tak wydarzyło się na przykład w Podkowie Leśnej, choć już nie w Milanówku, gdzie doszło do długiego, momentami bardzo emocjonalnego spotkania.

Temperatura tych sporów wskazuje na to, że inicjatorzy projektu dali sobie zbyt mało czasu na jego przygotowanie i skonsultowanie, a przede wszystkim zbadanie, czy sama idea ma społeczne poparcie na obszarze, którego dotyczy. Przypomnijmy, że konsultacje rozpoczęły się z tygodniowym opóźnieniem. Co więcej trudno zakładać, że dowiedzą się tego za pomocą zaprojektowanej ankiety, którą można wypełniać spotkawszy wolontariuszy na ulicy lub w internecie.

Problemy są różne, ponieważ na ulicy i w sieci znaleźć można dwie różne wersje ankiety. Internetowa odsłona – szeroko komentowana i krytykowana, głównie przez socjologów, którzy zarzucali jej metodologiczne błędy – doczekała się nielicznych poprawek. Usunięto jednak tylko niektóre sformułowania sugerujące odpowiedź. Na końcu ankiety pojawiło się również kluczowe – jak się zdaje – pytanie o generalny stosunek do pomysłu powstania metropolii.

Niestety, na ulicy tak jasno wyrazić się nie można. Nie ma bowiem pytania o to, czy wypełniający ankietę mieszkaniec w najszerszym sensie popiera proponowane zmiany.

Odpowiedź na to podstawowe pytanie najłatwiej byłoby uzyskać w referendum. Póki co odbyło się takie jedno – w Legionowie, gdzie mieszkańcy jednoznacznie odrzucili pomysł tworzenia metropolii. Planowane są kolejne, a można się spodziewać, że będzie ich jeszcze więcej. Niejasny jest wciąż los referendum warszawskiego. Z jednej strony wojewoda mazowiecki zablokował inicjatywę warszawskiego samorządu, by je przeprowadzić. Z drugiej, pytany o to przez dziennikarzy Sasin odpowiedział w radiu Tok Fm, że uważa, iż referenda powinny się odbyć. – Nie wyobrażam sobie, że będziemy chcieli wprowadzać rozwiązania na siłę, wbrew obywatelom – mówił w rozmowie z Janem Wróblem.

Wśród kwestii, które przywołują twórcy ustawy, argumentując potrzebę stworzenia metropolii, pojawia się również zacieśnienie współpracy między poszczególnymi samorządami.

Można powiedzieć, że ten cel został – niejako przypadkiem – już osiągnięty. Zarówno obywatele, jak i samorządowcy okazali się niezwykle aktywni w sprawie, która dotyczy interesów lokalnych społeczności. Przedstawiciele wielu gmin podkreślają, że wymieniają się informacjami, pomysłami i wspólnie działają z samorządowcami z innych miejscowości.

Samorządy – w tym Warszawa – organizują również swoje konsultacje i akcje informacyjne.

– Czekaliśmy z dobrą wolą na konsultacje – mówił Paweł Kownacki, wójt gminy Wieliszew, podczas konferencji prasowej. – Ale po tym, jak odbyło się u nas jedno spotkanie, powstała petycja, w której mieszkańcy apelowali do radnych, żeby samorząd wziął sprawy w swoje ręce i przeprowadził własne konsultacje. Usłyszałem, jak mają one wyglądać i mam nadzieję nie powtórzyć błędów obecnej władzy.

I być może to jest najodpowiedniejsza droga do tego, by rzeczywiście zapytać mieszkańców o opinię na temat ustawy metropolitalnej.

Dowiedz się, co ciekawego wydarzyło się w III sektorze. Śledź wydarzenia ważne dla NGO, przeczytaj wiadomości dla organizacji pozarządowych.
Odwiedź serwis wiadomosci.ngo.pl.