Publicystyka - ngo.pl

We wrześniu 1998 r. dwóch znajomych, Joan Blades i Wes Boyd wysłało w świat, za pośrednictwem poczty mailowej, petycję internetową zatytuowaną "Censure President Clinton and Move On to Pressing Issues Facing the Nation". W ciągu kilku dni podpisały się pod nią setki tysięcy osób. Tak narodził się serwis MoveOn Civic Action – jedna z pierwszych internetowych platform protestacyjnych na świecie.

MoveOn CA jest dziś organizacją pozarządową, której celem jest umożliwienie obywatelom wyrażania swoich opinii oraz realizowanie konkretnych akcji protestacyjnych – na terenie Stanów Zjednoczonych i w internecie. W latach 2002 i 2003 serwis przeprowadził głośne – a co za tym idzie skuteczne – kampanie przeciwko wojnie w Iraku, potem protesty związane z reformą amerykańskiego systemu finansów czy postulujące poszukiwanie nowych źrodeł energii, tak by państwo uniezależniło się od dostaw ropy ze Wschodu. Równocześnie z MoveOn CA powstał MoveOn Political Action, dziś stanowiący ważne narzędzie w komunikacji między zwolennikami partii demokratycznej w USA a jej politykami. To jedna z niewielu, jeśli nie jedyna platforma internetowa tego rodzaju wyraźnie zaangażowana politycznie. Jednym z wolontariuszy pracujących dla MoveOn CA podczas organizowania protestów przeciwko polityce prezydenta Busha był Ricken Patel.

Ricken Patel ma 34 lata, urodził się w Kanadzie. Jego matka pochodzi z rodziny rosyjsko-angielskiej, ojciec jest Indianinem urodzonym w RPA. Patel dorastał w jednym z indiańskich rezerwatów Ameryki Północnej, jako dziecko był prześladowany przez równieśników i – jak mówi w wywiadach – może dlatego, jako dorosły człowiek zawsze był wrażliwy na głos pokrzywdzonych i słabszych. W 2007 r. stworzył dzięki dotacjom rozmaitych organizacji pozarządowych jeden z najpopularniejszych serwisów protestacyjnych na świecie, czyli Avaaz.org. W przeciwieństwie do MoveOn.org, Avaaz.org ma zasięg międzynarodowy, jego celem jest dosłownie „zmienianie świata na lepsze“. Słowo "avaaz" oznacza „głos“ w języku farsi, używanym m.in. w Iranie.

Serwis ma 9 mln użytkowników w 192 krajach świata, najwięcej w Brazylii, Francji, w Niemczech, Stanach Zjednoczonych i Anglii. Ricken Patel uważa, że świat można zmienić na lepsze i każdy mieszkaniec Ziemi może odegrać w tym procesie ważną rolę. Kluczem jest komunikacja i rzetelne argumenty. Kilkudziesięciozdaniowa, dobrze skonstruowana petycja może sprowokować do „działania“ miliony ludzi. Petycje, kierowane do odpowiednich instytuji mają skłonić ich przedstawicieli do dyskusji i negocjacji. Jeśli to się nie udaje, Avaaz.org organizuje akcje protestacyjne, akcje telefoniczne oraz happeningi. Na przykład, aby zmotywować Światową Organizację Zdrowia (WHO) do przyjrzenia się gigantycznym farmom trzody chlewnej podczas epidemii świńskiej grypy – u wejścia do siedziby organizacji ustawiono kartonowe stado świń. To m.in. dzięki petycjom Avaaz.org udało się utrzymać zakaz upraw żywności genetycznie modyfikowanej w krajach Unii Europejskiej, zapobiec kontroli mediów przez rząd we Włoszech, zatrzymać wprowadzenie w życie ustawy skazującej homoseksualistów na śmierć w Ugandzie czy zapobiec zniesieniu międzynarodowego prawa zabraniającego polowań na wieloryby.

Chociaż u steru organizacji stoi Ricken Patel, zasadnicze decyzje są podejmowane przez społeczność. O tym, jakie kampanie należy realizować w pierwszej kolejności, decyduje większość. Wszystkie wydatki organizacji finansowane są dzięki pieniądzom od użytkowników – wynagrodzenie pracowników, koszty wynajęcia biura, koszty realizacji kampanii. To ważne, aby utrzymać niezależność organizacji.

Obok zaangażowanego politycznie MoveOn czy skupionego na problemach ogólnoświatowych Avaaz.org w sieci funkcjonują z powodzeniem protestacyjne platformy tematyczne. Jedna z nich, być może największa, bo licząca aż 18 mln użytkowników to Care2.com.

Platformy protestacyjne wykorzystują w swojej działalności serwisy spolecznościowe, Care2.com to niemal osobny serwis spolecznościowy. Jego celem jest popularyzowanie stylu życia przyjaznego środowisku naturalnemu. Na Care2 można zatem nie tylko stworzyć eko-petycję w eko-sprawie, ale także znaleźć pracę w eko-firmie czy zrobić zakupy w eko-sklepie, nie mówiąc o stałym kontakcie z eko-przyjaciółmi.

Innego rodzaju platformy tematyczne to podobne do MoveOn serwisy funkcjonujące w obrębie jednego kraju, dedykowane demokracji i społeczeństwu obywatelskiemu. Największe, najprężniej działające serwisy to liczący prawie 600 tys.użytkowników GetUp! Action for Australia oraz 38 degree.org.uk z Wielkiej Brytanii, który powstał w 2009 roku i ma 800 tys. stałych użytkowników. Za pośrednictwem tych serwisów można obserwować najbardziej palące czy też najlepiej rozreklamowane problemy społeczne w danych krajach. I tak, w Anglii trwa obywatelska kampania przeciwko prywatyzacji służby zdrowia, w Australii najbardziej bieżące protesty dotyczą złego traktowania przez władze uchodźców i imigrantów.

Obok tematycznych platform protestacyjnych internauci z całego świata mogą korzystać z bardziej uniwersalnych narzędzi jak np. Change.org (istniejący od 1997 r.) czy iPetitions. Gigantyczne serwisy uczą, jak tworzyć petycję na każdy temat – od lokalnych problemów związanych z placem zabaw, po międzynarodowe akcje społeczne. Dobra petycja, nie wchodząc w szczegóły, charakteryzuje się jasno określonymi: celem, adresatem i postulatem.

Jednym z ostatnich wielkich sukcesów społeczności Change.org była kampania zapoczątkowana przez 22-letnią studentkę, Molly Katchpole. Molly stworzyła petycję, której celem było zniesienie wprowadzonej znienacka dodatkowej opłaty w wysokości 5 dolarów miesięcznie za używanie karty Bank of America. W ciągu kilku dni jej petycję podpisało 300 tys. osób, z których część zamknęła swoje konto w BA. Niedługo później rzecznik instytucji przeprosił za zamieszanie i ogłosił, że na wniosek klientów banku dodatkowa opłata została zniesiona.

Kim są użytkownicy serwisów takich jak Avaaz.org czy Change.org? To działacze społeczni, aktywiści, ekolodzy, zwykli obywatele. Z badań wynika, że proces podpisywania przez nich poszczególnych petycji opisuje dobrze reguła wzajemnego wpływu, czyli – jeśli kolega podpisał, to ja też mogę, nawet jeśli nie do końca wiem o co chodzi. Jednym z ważniejszych krytyków platform protestacyjnych oraz internetu traktowanego jako narzędzia rozwoju demokracji jest Evegeny Morozov, urodzony na Białorusi pisarz, dziennikarz, badacz politycznych i społecznych aspektów Internetu. Naukowiec, obecnie rezydujący na Stanford University, jest autorem wydanej w styczniu tego roku książki pt. "The Net Delusion: The Dark Side of Internet Freedom". Morozov pisze w niej o tym, że internet – blogerzy, serwisy społecznościowe, platformy protestacyjne – choć w wielu krajach stanowią podstawy rozwoju procesów demokratycznych, w innych mogą służyć manipulacji i rozkwitowi dyktatury. Według białoruskiego badacza w Chinach czy w Iranie zamiast tradycyjnie rozumianej cenzury powstaje sieć blogerów „zaangażowanych inaczej“, czyli piszących za pieniądze i ku chwale reżimu.

Inni krytycy zwracają uwagę na to, że protesty internetowe niewiele wspólnego mają z „prawdziwymi“ protestami np. z lat 60-tych, kiedy wyrażenie własnych poglądów wiązało się z wysiłkiem, ryzykiem i odpowiedzialnością protestującego. Ukuto nawet termin „clicktivism“ albo  „slacktivism“ dla określenia „demonstracji“ poglądów, polegającej na wspólnym klikaniu.

– Sprowadzanie działalności Avaaz.org do klikania jest niemądre – odpiera zarzuty krytyków Ricken Patel. – Najważniejszą częścią internetowego zbierania podpisów jest przecież to, co dzieje się z nimi potem, co my, osoby tworzące petycję i zarządzające platformą, robimy z tymi wszystkimi głosami.