Od sześciu lat władze samorządowe uniemożliwiają większości z nas korzystanie z mechanizmu inicjatywy lokalnej, dzięki któremu mieliśmy, jako mieszkańcy i mieszkanki, zyskać łatwą metodę współpracy z władzami. Program Masz Głos, Masz Wybór Fundacji Batorego prezentuje opracowanie opisujące problemy z realizacją przepisów dotyczących inicjatywy lokalnej.
Czym jest inicjatywa lokalna?
Inicjatywa lokalna jest mechanizmem, który zgodnie z literą prawa ma umożliwiać mieszkańcom i mieszkankom realizację ich pomysłów, mieszczących się w zakresie zadań samorządów, we współpracy z władzami. Za jej pomocą można więc na przykład remontować świetlice, utwardzać drogi, organizować koncerty lokalnych zespołów czy wytyczać szlaki rowerowe.
Istotą inicjatywy lokalnej jest włożenie wkładu (finansowego, rzeczowego lub pracy społecznej), umożliwiającego wykonanie zadania, przez obie współpracujące strony – mieszkańców i władze.
Niestety narzędzie inicjatywy lokalnej stosowane jest nadal niezwykle rzadko, choć dotyczący inicjatywy lokalnej Rozdział 2a Ustawy o Działalności Pożytku Publicznego i o Wolontariacie uchwalono już w 2010 roku.
Jak gminy pozbawiają nas prawa do realizacji inicjatywy?
Uregulowanie przez samorządy kwestii związanych z inicjatywą lokalną jest konieczne do korzystania z tego narzędzia, w obecnej sytuacji prawa mieszkańców i mieszkanek są więc znacznie ograniczone. W efekcie w 2010 roku zgodnie z deklaracjami zaledwie 128 gmin (niewiele ponad 5%) współpracowało z mieszkańcami na podstawie przepisów o inicjatywie. Przez kolejne lata liczba ta jeszcze zmalała, by nieznacznie wzrosnąć dopiero w 2014 roku (160 samorządów).
Droga do realizacji przepisów
Z kolei już podczas wprowadzania uchwał warto zadbać o rzetelne konsultacje społeczne, by w przyszłości uchwały rzeczywiście stały się bazą do współpracy władz i mieszkańców.
