Publicystyka - ngo.pl

Podczas spotkań na osiedlach mieszkańcy wybiorą projekty, które będą sfinansowane z budżetu osiedla. Każda rada osiedla zakwalifikowana do udziału w projekcie wyznaczy tzw. Obywatelski budżet osiedlowy czyli pulę środków z której w roku 2012r. sfinansowane zostaną projekty wybrane przez mieszkańców. Środki te pochodzić będą z budżetu osiedla, który rada osiedla ma zapewniony w ramach corocznego budżetowania. I tak przykładowo rada osiedla wchodząc do projektu i dysponując powiedzmy budżetem w wysokości 180 tys zł, może wyznaczyć całą tą kwotę na obywatelski budżet osiedlowy, bądź może wyznaczyć pewną jej część czyli np. 100 tys zł. Wyznaczone środki będą więc nijako ‘zamrożone’ i czekać będą na pokrycie kosztów projektu wybranego przez mieszkańców. Uczestnicząc w projekcie rada osiedla nie ponosi więc żadnych dodatkowych kosztów. Zmienia się tylko mechanizm dyspozycji środków, które i tak ostatecznie rada osiedla wydaje na potrzeby swoich mieszkańców.

Mieszkańcy na osiedlach spotykać się będą więc po to by zadecydować jak wydać określoną pulę pieniędzy. Decyzję tą podejmą poprzez spotkania konsultacyjne, na których będą dyskutować o problemach najbliższego otoczenia i wymieniać się pomysłami na ich rozwiązanie. Będą proponowali również swoje propozycje projektów. Później będą je prezentować i wybiorą te według  nich najważniejsze. Ich decyzja ma być wiążąca radę osiedla. Zwycięski projekt zgłosi rada osiedla w przyszłym roku, w formie uchwały. Stąd też to co proponujemy sięga dalej niż konsultacje (zgodnie z Regulaminem Konsultacji wyniki konsultacji nie są wiążące dla władz miasta), jest to coś na wzór budżetu partycypacyjnego – mechanizmu, w którym głos mieszkańców jest wiążący. My nie chcemy by mieszkańcy spotkali się na osiedlu po to by wybrać projekt, który nie doczeka się realizacji. Taki proces nie będzie miał wtedy większego sensu i może przynieść więcej szkód niż korzyści.

Budżet partycypacyjny to mechanizm z powodzeniem stosowany w 200-250 miastach w Europie, gdzie od 1% do 4% budżetu danej gminy/miasta przekazywany jest corocznie do dyspozycji przez mieszkańców. Najczęściej dysponują nim jednostki o randze łódzkich osiedli. Tu przypomnę tylko, że wszystkie 36 rad osiedli w Łodzi dysponuje kwotą w wysokości niespełna 0,5% całego budżetu miasta, wyznaczenie więc obywatelskiego budżetu na 5 osiedlach nie wydaje się więc rzeczą abstrakcyjną, a wręcz przeciwnie – wydaje się być więcej niż wskazane. Budżet partycypacyjny stosowany jest wielu Państwach Europy, chociażby w Niemczech, Francji, Hiszpanii czy Wielkiej Brytanii. Na formułę budżetu partycypacyjnego decydują się władze zarówno ogromnych aglomeracji (Sewilla, dzielnice Paryża, Rzymu, Lizbony czy Berlina), jak i średnich miast (Emsdetten w Niemczech) czy małych gmin (Grottamare i Altidona we Włoszech) (1). Mechanizm ten się sprawdza, przynosi korzyści społeczne, stąd też idea ta rozprzestrzenia się po całym świecie trafiając również do Polski (2).

Budżet partycypacyjny jest stosowany gdyż przekłada się on m.in. na efektywniejsze wydawanie środków publicznych (zgodnie z wolą mieszkańców), wpływa bezpośrednio na integrację mieszkańców, buduje lokalną wspólnotę i odpowiedzialność za swoje otoczenie. Sprawia to, że dany obszar staje się przyjaźniejszy i bezpieczniejszy (mieszkańcy dbają i pilnują tego co sami wypracowali). Widząc realizację swoim pomysłów, czują również poczucie sprawczości, czują związek ze swoim otoczeniem – nie są tylko konsumentami projektów miejskich, które ktoś narzucił im odgórnie.

Kroki w kierunku angażowania obywateli w podejmowanie decyzji bardzo potrzebne są Łodzi. Tutaj poziom zaufania do drugiego mieszkańca jest bardzo niski – 52% łodzian jest zdania, że nie można ufać innym (3). Z kolei tylko niespełna 4% mieszkańców z kolei uznaje, że ma duży wpływ na sytuację w mieście (4). To powoduje bierność mieszkańców i niechęć do jakichkolwiek działań obywatelskich i troski o dobro wspólne. Dlatego też czym prędzej należy rozpocząć mozolną pracę na rzecz zmiany.

(1) – Budżet partycypacyjny w Europie „Laboratorium monitoringu budżetu”, http://lmb.lgo.pl/node/38

(2) – Przykładem eksperymentu z budżetem partycypacyjnym jest projekt „Dwa bieguny – rożne krańce miasta, różni obywatele” realizowany w roku 2010 przez Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS – www.2bieguny.cris.org.pl

(3) – Badanie zrealizowane w ramach projektu „Mój Samorząd” realizowanego przez Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych „SPLOT” i PBS DGA, 2009r (4) – Badanie „Jak się żyje w przyszłych metropoliach?” (CBOS, 2008)