Publicystyka - ngo.pl

Organizacje zajmujące się ochroną środowiska i ekologią często bywają obecne w mediach, zwłaszcza przy okazji różnego rodzaju kampanii społecznych lub protestów. Szczególnie głośno było o nich chociażby ostatnio, kiedy protestowały przeciw zmianie Planu Urządzenia Lasu w nadleśnictwach Białowieża, Browsk oraz Hajnówka, oznaczającej de facto zwiększenie limitu drzew przeznaczonych do wycięcia w Puszczy Białowieskiej.

Nie może więc dziwić, że Polacy zapytani o to, z czym kojarzą im się działania organizacji pozarządowych, zaraz po pomaganiu osobom potrzebującym (79%) oraz zbieraniu pieniędzy na ważne społecznie cele (77%), wskazują na trzecim miejscu na ekologię, dbanie o środowisko oraz opiekę nad zwierzętami (70%).

Mogłoby się więc wydawać, że ekologia i ochrona środowiska to jedna z większych branż sektora pozarządowego. Tymczasem organizacje, dla których jest to główny obszar działania, to zaledwie 2% polskich fundacji i stowarzyszeń. Skąd zatem taka rozbieżność pomiędzy wyobrażeniem Polaków, a rzeczywistością?

– Ekolodzy w swych działaniach są bardzo różnorodni, ale mamy w branży kilka znaczących i profesjonalnych organizacji – mówi Jacek Bożek, prezes Klubu Gaja. – Nie boją się one podejmować trudnych i kontrowersyjnych, nawet politycznie, kampanii w obronie przyrody, wykorzystując w nich cały wachlarz możliwości, także radykalnych. To jest świetnie dostrzegane medialnie i przynosi efekt skali i toczącej się kuli śnieżnej – dodaje.

Choć odsetek organizacji, dla których zagadnienia związane z ekologią i ochroną środowiska są najważniejszym obszarem aktywności, utrzymuje się od wielu lat na podobnym (niskim) poziomie, to przybywa organizacji, które zajmują się tą tematyką dodatkowo. Obecnie coraz częściej działania związane z ekologią i ochroną środowiska podejmują stowarzyszenia i fundacje, dla których podstawowym obszarem aktywności jest edukacja i wychowanie, sport, kultura, a także rozwój lokalny.

W rezultacie ekologia i ochrona środowiska pozostaje w orbicie zainteresowań już 14% stowarzyszeń i fundacji. To więcej niż w poprzednich latach, kiedy tego typu działania podejmowała około jedna dziesiąta polskich organizacji.

Czy ten wzrost świadczy o rosnącej wadze problemów związanych z ekologią i środowiskiem naturalnym? Czy w świadomości społecznej te kwestie zyskują na znaczeniu?

– Ekologia, czy raczej ochrona planety i jej zasobów dla nas i przyszłych pokoleń, staje się w świecie priorytetem, gdyż ma bezpośredni wpływ na nasze życie i zdrowie. Zmiany klimatu, susze, powodzie, znikanie gatunków czy wykorzystywanie ludzi ma związek z ekologią i ekonomią – twierdzi Bożek. I dodaje: – Dobitnie pisze o tym papież Franciszek w swojej encyklice „Laudato Si”, przypominając nam, że nasze postawy oraz wybory polityczne i kulturowe są nierozerwalnie związane z ekologią. Od tego trendu nie ma już odwrotu.

Przede wszystkim edukacja ekologiczna

Nietrudno się domyślić, że działania organizacji ekologicznych to nie tylko kampanie społeczne i protesty, o których najgłośniej jest w mediach. Czym więc wobec tego zajmuje się 14% polskiego sektora pozarządowego, które ma w orbicie swoich zainteresowań kwestie związane z ekologią i środowiskiem naturalnym?

Najpopularniejsze są działania związane z edukacją ekologiczną oraz promocją idei zrównoważonego rozwoju – prowadzi je jedna czwarta (25%) organizacji ekologicznych. 15% z nich chroni środowisko przyrodnicze (lasy, rezerwaty przyrody, parki narodowe), 12% zajmuje się natomiast ochroną zasobów naturalnych (wód, powietrza, kopalin). Nieco ponad jedna dziesiąta (11%) dąży do ograniczenia i kontrolowania zanieczyszczeń, a 7% działa na rzecz zwierząt.

Specyfika organizacji ekologicznych

Organizacje ekologiczne na tle pozostałych wyróżniają się wielobranżowością: podejmują działania z wielu dziedzin jednocześnie. Podczas gdy typowa organizacja działa przeciętnie w niemal trzech (średnia 2,8) obszarach tematycznych, organizacje ekologiczne aktywne są w prawie pięciu (średnia 4,9). Wiele z nich działa stosunkowo od niedawna. Staż nie dłuższy niż 5 lat ma aż 41% organizacji ekologicznych, podczas gdy w całym sektorze takich organizacji jest jedna trzecia (33%).

Typową cechą organizacji ekologicznych jest także częstsze korzystanie z pracy wolontariuszy oraz rzadsze zatrudnianie stałych, regularnych pracowników. Ze wsparcia wolontariuszy korzysta dwie trzecie (66%) organizacji ekologicznych, zespół stałych pracowników posiada natomiast mniej niż jedna trzecia (30%) z nich.

Co ciekawe, organizacje ekologiczne dużo rzadziej niż pozostałe mogą liczyć na finansowanie swoich działań przez lokalne samorządy. Dotację na realizację zadań publicznych od urzędu miasta lub gminy otrzymała w 2015 roku mniej niż jedna trzecia (30%) stowarzyszeń i fundacji zajmujących się ekologią. W całym sektorze pozarządowym z takich środków korzystało w tym czasie 43% organizacji.

Stąd wynika zapewne gorsza opinia organizacji ekologicznych na temat jakości współpracy z lokalnym samorządem. Oceniają ją one na 6,62 pkt. w dziesięciostopniowej skali, podczas gdy w całym sektorze ocena ta jest nieco bardziej pozytywna (6,88 pkt.). Interesujące jest jednak, że rzadsza współpraca finansowa z lokalnym samorządem wcale nie przekłada się na skromniejsze budżety organizacji ekologicznych. Ich wysokość nie różni się zasadniczo od budżetu przeciętnej polskiej organizacji, wynoszącego w 2015 roku 27 tysięcy złotych.

Co to jest NGO? Ile jest w Polsce NGO? Czym zajmują się NGO? Dowiesz się w serwisie fakty.ngo.pl