Publicystyka - ngo.pl

Raport „Budowniczy zaufania – rola zaangażowanych obywateli w procesie wyborczym” Fundacji Odpowiedzialna Polityka przedstawia zaskakujący obraz dzisiejszego wyborcy. Ponad 40% badanych spodziewa się, że kolejne wybory zostaną sfałszowane. Równocześnie tylko 39,6% z nas wierzy, że cały proces przebiegnie w uczciwy sposób. Dlaczego?

Niski poziom wiedzy i świadomości społecznej odgrywa ogromną rolę – gdy zapytaliśmy o prawa i obowiązki oraz role różnych postaci zaangażowanych w pracę w komisjach wyborczych w dniu głosowania, respondenci odpowiadali poprawnie średnio na ok. 40% pytań. To niewiele więcej niż próg zdawalności matury! Największych problemów przysporzyły pytania dotyczące sposobu formowania organów wyborczych, co może wpływać na postrzeganie uczciwości procesu głosowania. Jaki z tego wniosek? Nie wierzymy w uczciwość wyborów, bo tak naprawdę niewiele o nich wiemy.

To tylko jeden z powodów, dla których organizacje pozarządowe, którym przyświecają cele budowania społeczeństwa obywatelskiego czy dbania o demokrację i prawa człowieka, powinny uwzględnić temat edukacji wyborczej w swoich działaniach co najmniej na najbliższe dwa lata. Jako główni aktorzy społeczeństwa obywatelskiego jesteśmy odpowiedzialni za kierunki rozwoju, jakie proponujemy swoim działaczom/kom. Edukacja obywatelska w szkołach kuleje, a to właśnie wiedza na temat procesów zachodzących w kraju jest największą bronią przeciw fake newsom i manipulacjom, które tak bardzo chcielibyśmy wyplenić z przestrzeni publicznej.

Nie tylko niewiedza jest źródłem podejrzliwości wobec wyborów. Kolejnym czynnikiem jest brak własnego doświadczenia zarówno w głosowaniu, jak i w organizacji wyborów. Zaledwie 6% badanych mogło się pochwalić pełnieniem funkcji członków obwodowych komisji wyborczych, mężów/żon zaufania oraz społecznych obserwatorów wyborów. Wykazywali oni większe zaufanie do uczciwości procesu niż osoby, które w przeszłości nie angażowały się w organizację wyborów. Podobnie w przypadku tych, którzy nie głosują (mimo że mają do tego prawo) – takie osoby częściej twierdzą, że wybory są fałszowane, niż osoby, które regularnie w nich uczestniczą.

Ponad połowa badanych nie wierzy, że wybory są uczciwe. Przekłada się to bezpośrednio na frekwencję wyborczą. Od kilku lat organizacje pozarządowe prowadzą kampanie profrekwencyjne, czy pomagają w wyborze kandydata, którego poglądy są najbardziej zbliżone do naszych. Powinniśmy jednak również zachęcać ludzi do zdobywania wiedzy na temat wyborów oraz angażowania się w ich organizacje. Jeżeli wiemy, jak głosowanie wygląda od środka, jesteśmy spokojniejsi wobec medialnych doniesień o potencjalnych fałszerstwach. Choć nie jest to najbardziej widowiskowa praca, jest ona działaniem na rzecz dobra wspólnego, które pozwala budować polską demokrację i nie wymaga angażowania się w politykę.

Swoim zaangażowaniem pomożemy więc nie tylko samym sobie, ale również przyczynimy się do budowy społeczeństwa obywatelskiego. Zapoznanie się z procesem wyborczym oraz poczucie sprawczości pomaga zrozumieć, że nasze prawa są zabezpieczone i fałszowanie wyników wyborów nie jest tak łatwe, jak mogłoby się wydawać.

Chcąc dzielić się naszym doświadczeniem, zapraszamy organizacje pozarządowe z całego kraju do wspólnej rozmowy o tym, jak organizacje społeczne mogą zachęcać do zaangażowania się w wybory. Chcielibyśmy współpracować  przede wszystkim ze stowarzyszeniami, fundacjami i inicjatywami z mniejszych miejscowości, ponieważ najłatwiej jest im dotrzeć do swoich lokalnych społeczności. Podczas zorganizowanego wspólnie spotkania opowiemy o rolach, jakie zwykli obywatele mogą odegrać w procesie wyborczym, a także odpowiemy na Wasze pytania i rozwiejemy mity powtarzane w przekazach medialnych. Potrzebujemy od Was tylko zaproszenia, resztę zapewnimy sami!

Zgłoście się do nas pod tym adresem, a na pewno się odezwiemy – i wspólnie pomyślimy o tym, co możemy razem zrobić, aby więcej obywateli i obywatelek angażowało się w wybory. Głęboko wierzymy (i mamy na to dowody!), że to właśnie osobiste uczestnictwo w przeprowadzaniu wyborów i poznanie procedur zapewniających uczciwość przebiegu głosowania pomaga w przezwyciężeniu nieufności wobec całego procesu.

Projekt „Gotowi na wybory!” finansowany jest przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG i Funduszy Norweskich w ramach Programu Aktywni Obywatele - Fundusz Regionalny.

Fundacja Odpowiedzialna Polityka jest organizacją apolityczną, której główne działania są związane z obserwacją wyborów zarówno w Polsce, jak i za granicą. Choć jako organizacja zajmująca się społeczną obserwacją wyborów powstała dopiero w 2018 roku, jej eksperci mogą pochwalić się wieloletnim doświadczeniem w wielopłaszczyznowej analizie wyborów. W końcu to nie tylko sam dzień głosowania ma znaczenie, ale również odpowiednio przeprowadzona kampania, zaangażowanie mediów, czy równy dostęp do źródeł finansowania poszczególnych ugrupowań i kandydatów.