Publicystyka - ngo.pl

Strategia „Sprawne Państwo” jest jedną z dziewięciu strategii rozwoju, które są obecnie tworzone. Na posiedzeniu RDPP przedstawiciele Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, które jest koordynatorem prac nad strategią przedstawili jej założenia. I tak: "strategia powinna doprowadzić do efektywnej pracy organów administracji publicznej, aby obywatel mógł być rzeczywistym podmiotem działań instytucji publicznych w lepszym stopniu niż jest to obecnie. Powinna również dotyczyć dialogu społecznego i komunikacji, usprawniać zarządzanie rozwojem kraju, zapewniać również w sytuacjach kryzysowych sprawne funkcjonowanie instytucji i państwa, a także powinna dotyczyć wymiaru sprawiedliwości i pozycji międzynarodowej Polski. Dzięki powstaniu strategii, Polska do 2020 r. powinna być krajem, który jest rządzony efektywnie i uwzględnia zasadę pomocniczości – zresztą ta zasada jest kluczowa przy konstruowaniu sprawnego państwa. Ponadto, Polska powinna być państwem prawa, w którym tworzone są polityki oparte na rzeczowych dowodach i analizach, powinna być państwem, które umożliwia obywatelom szerokie uczestnictwo w życiu publicznym, w podejmowaniu decyzji, posiadającym rzeczywiste i skuteczne rozwiązania systemowe, przejrzyste procedury, które będą pozwalały na skuteczne działanie na arenie międzynarodowej. Państwo powinno też w większym stopniu zapewniać bezpieczeństwo swoim obywatelom".

Cele do dyskusji

– Cele strategii to przede wszystkim sprawne rządzenie krajem, umożliwiające realizację zadań i oczekiwań obywateli. Koncentrują się one na sprawności i efektywności państwa, na poprawie zarządzania, aby było bardziej skuteczne i lepiej oceniane przez obywateli, a także przez podmioty międzynarodowe. Istotne są kwestie dialogu i komunikacji. Ważna jest koordynacja działań i partnerstwo pomiędzy rządem, samorządem terytorialnym i sektorem pozarządowym, a także aktywność obywateli w procesie podejmowania decyzji. Istotną sprawą jest również ochrona praw obywateli przed ich naruszeniem i skutkami katastrof oraz klęsk żywiołowych – mówił Grzegorz Ziomek, dyrektor Departamentu Administracji Publicznej MSWiA. – W ramach strategii planujemy promowanie powierzenia usług publicznych w sferze pożytku publicznego organizacjom pozarządowym i podmiotom ekonomii społecznej. A także rozwój zasad zlecania usług publicznych w gminnych i powiatowych programach współpracy z organizacjami pozarządowymi i podmiotami ekonomii społecznej zgodnie z zasadami Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Te kwestie były zresztą propozycją przygotowaną do strategii przez MPiPS – dodał.

Najprawdopodobniej w październiku projekt strategii zostanie skierowany do uzgodnień międzyresortowych, a w kolejnych miesiącach do konsultacji społecznych. W kwietniu lub maju 2011 r. dokument „Sprawne państwo” trafi pod obrady Rady Ministrów

– Deklaruję, że gdy Rada Ministrów zdefiniuje dalsze formy współpracy, jesteśmy gotowi realizować spotkania w rozmaitych konfiguracjach i szukać wspólnych pomysłów, które będą mogły być umieszczone w strategii. Myślę, że taka filozofia państwa, które potrafi współpracować z organizacjami pozarządowymi, które kreuje społeczeństwo obywatelskie jest nam wszystkim bardzo bliska. Dlatego potrzebujemy podpowiedzi, krytyki, jeśli gdzieś jako urzędnicy pewnych rzeczy nie dostrzegamy. Bardzo mocno zachęcam do współpracy przy pisaniu tej strategii. Jesteśmy otwarci na śmiałe i odważne pomysły. Myślę, że ta prezentacja nie zamyka tematu. Chciałbym, żeby raczej otwierała szeroką dyskusję – zapewnił Tomasz Siemoniak, sekretarz stanu w MSWiA, członek RDPP ze strony rządowej.

– Trudno jest tak naprawdę dyskutować o tym dokumencie bez znajomości treści innych strategii, bo może w innych strategiach jest to, czego nie ma w tej. Na pewno w „Sprawnym państwie” brakuje mi – nazwę to może trochę górnolotnie – pewnego etosu etyki moralności, tego wszystkiego, co stanowi pewną bazę świadomościową dla sprawnie funkcjonującego państwa. Tak samo odwoływanie się do sprawnych mechanizmów, wtedy kiedy brak jest wyczucia społecznego jak je traktować, z jaką odpowiedzialnością, często jest zbyt małym gwarantem, że będzie to prawidłowo realizowane. Zastanawiam się też, czy jest zasadne łączenie ochrony praw obywatelskich z ochroną przed następstwami nieszczęść, które obywateli dotykają. To są dwie różne sfery z zakresu przedmiotu ochrony. I na koniec chciałbym zauważyć, że byłoby dobrze, aby konsultacje tej strategii odbyły się z udziałem Rzecznika Praw Obywatelskich, którego doświadczenia w tym zakresie są olbrzymie – zauważył dr Maciej Lis z Polskiej Rady Ekumenicznej, członek RDPP.

– Po prezentacji założeń strategii na posiedzeniu Komitetu Rozwoju wskazaliśmy, że jest całe mnóstwo pytań, które wykraczają poza tę strategię, na przykład czy poruszamy się w ramach konstytucji, czy dotykamy takiej kwestii jak ordynacje wyborcze. Ustaliliśmy z ministrem Michałem Boni, że stworzymy taką szarą listę tematów, które czasem są bardzo trudne lub delikatne polityczne, ale chcielibyśmy o nich rozmawiać i zastanawiać się, czy powinny się one pojawić w strategii. Dlatego każda sugestia czy dyskusja dotycząca założeń strategii jest jak najbardziej pożądana – odpowiadał Tomasz Siemoniak.

– W architekturze strategii jest wiele takich rzeczy, o których jeszcze kilka lat temu można było wyłącznie marzyć i dlatego cieszę się, że ona powstaje. Ale mam kilka uwag. Warto zawalczyć o zmianę nazwy strategii w stronę dobrego rządzenie niż sprawnego państwa, bo sprawność jest tylko jednym z przymiotów dobrego rządzenia – stwierdził Kuba Wygnański, współprzewodniczący RDPP. – W strategiach brakuje mi też dobrze rozumianej dumy narodowej, tożsamości, poczucia ducha obywatelskiego. I nie wiem, w której strategii to powinno się znaleźć. Ale myślę, że gdzieś w tych strategiach taki element budowania tożsamości i identyfikacji z państwem jest bardzo ważny. Namawiałbym też, aby stworzyć przestrzeń do dyskusji o zupełnie nowych konstrukcjach instytucjonalnych, bo pewnych problemów nie da się rozwiązać bez wprowadzenia właśnie takich zmian. Myślę, że członkowie rady włączą się w dyskusję o „Sprawnym państwie” – dodał.

Na kolejnych posiedzeniach RDPP planowane są prezentacje innych strategii, np. tej przygotowanej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Będzie więc okazja do porównania założeń i weryfikacji zawartych w nich zapisów.

Dotacje i rozliczenia PO FIO

Na posiedzeniu Rady przedstawiono także planowane zmiany w zasadach przyznawania i rozliczania dotacji w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich w 2011 r. wynikające ze zmian w Ustawie o działalności pożytku publicznego.

– Zaproponowaliśmy nowe brzmienia kryteriów wyboru projektów, dotyczące także projektowych działań w zakresie wolontariatu. Prezentowane one były Komitetowi Monitorującemu PO FIO i zostały przyjęte. Zastanawialiśmy się też nad wyodrębnieniem w priorytecie 4 pilotażowego komponentu dotyczącego wsparcia ośrodków wspierania spółdzielczości socjalnej – powiedział Krzysztof Więckiewicz, dyrektor Departamentu Pożytku Publicznego.

– PO FIO jest jednym z najważniejszych instrumentów rozwoju organizacji pozarządowych, jest znany i realizuje się w nim naprawdę fantastyczne projekty. Uważam jednak, że wymagają przemyślenia kryteria horyzontalne i sam sposób liczenia punktów. System, w którym wprowadzono rodzaj premii za pracę z wolontariuszami, w którym łącznie trzeba spełnić trzy warunki jest niedobry. Dlatego musimy to przemyśleć i poważnie o tym porozmawiać. Mamy mało czasu, więc apeluję do członków Rady, aby zająć się tym jak najszybciej. Zresztą, warto rozmawiać o całym systemie ocen, bo taki, jaki jest obecnie, nie jest najlepszy – powiedział Kuba Wygnański. – Z kolei ekonomia społeczna jest oddzielną kwestią. Nie wydaje mi się rozsądne, żeby wyciągnąć z FIO kilkadziesiąt grantów, aby przeznaczyć je na pilotażowy program w ramach FIO. To nie jest żaden eksperyment, to nie jest dobre dla ekonomii społecznej i nie tego potrzebują spółdzielnie socjalne. Poza tym, z FIO nie można dawać pieniędzy na działalność gospodarczą – dodał.

Współprzewodniczący namawiał do zwołania spotkania Komitetu Monitorującego PO FIO i członków Rady, szczególnie z Zespołu ds. Programów i Funduszy RDPP, aby naprawdę solidnie przedyskutować sprawy związane z kryteriami ocen i sprawą pilotażowego komponentu. Takie spotkanie powinno odbyć się w połowie października.

Nowelizacja nowelizacji

W wyniku nowelizacji Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie pojawiło się kilka problemów. Piotr Kontkiewicz, zastępca dyrektora DPP przedstawił nowe rozwiązania wynikające z noweli, które wywołują szereg kontrowersji. Dotyczą one sprawy obowiązkowego udziału reprezentantów organizacji pozarządowych w komisjach konkursowych, kwestii z artykułu 16 Ustawy – regrantingu i możliwości podzlecania realizacji części zadania oraz sprawy składania elektronicznego sprawozdania przez OPP, czy ma być ono obligatoryjne czy fakultatywne.

– To są naprawdę palące kwestie i zgadzam się, że jak najszybciej powinno się doprowadzić do nowelizacji tych przepisów. Ale jeśli chodzi o komisje konkursowe, to proponowałabym, aby został zachowany obowiązkowy udział w składzie komisji konkursowej przedstawiciela organizacji pozarządowej, żeby organizacje miały wpływ na to, kto jest w komisji. Jeżeli będzie w ustawie zapisana tylko możliwość udziału osób pochodzących ze środowiska trzeciego sektora, to ich po prostu nie będzie – zauważyła Anna Sienicka z Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, członkini RDPP. – A druga ważna rzecz, to zapis dotyczący odpłatnej działalności pożytku publicznego. Definicja mówi, że odpłatną działalnością pożytku publicznego jest sprzedaż przedmiotów darowizny. Ale jeśli dochodzi do takiej sprzedaży, to w większości przypadków nie mamy do czynienia z kosztami, co oznacza, że powstaje zysk. Taka działalność staje się na mocy zapisów Ustawy o pożytku, działalnością gospodarczą. Możemy mieć tutaj do czynienia z interpretacją, według której zamykamy możliwość traktowania sprzedaży przedmiotów darowizny jako dysponowanie majątkiem organizacji. Główną cechą działalności odpłatnej jest brak zysku, co w przypadku sprzedaży przedmiotów darowizny najczęściej nie ma miejsca. Zatem zdefiniowanie sprzedaży jako działalności odpłatnej jest błędem. Dlatego proponuję po prostu wykreślić zapis o sprzedaży przedmiotów darowizny i opierać się na przepisach ogólnych – zaproponowała.

Jarosław Duda, sekretarz stanu MPiPS, współprzewodniczący Rady poprosił, aby przygotować wszystkie niezbędne dokumenty do tego, aby przeprowadzić procedurę nowelizacyjną wspomnianych zapisów ustawy. I obiecał, że uruchomi ścieżkę parlamentarną dotyczącą nowelizacji kontrowersyjnych przepisów.

Rozporządzenie KRRiTV

Znów wróciła sprawa rozporządzenia do nowelizacji Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie dotyczącego czasu antenowego dla organizacji pozarządowych w mediach publicznych. Najpierw KRRiTV wydała dość lakoniczne rozporządzenie, które spotkało się z niechęcią RDPP, gdyż mówiło zaledwie o 5 min. miesięcznie w czasie antenowym dla programów trzeciego sektora. Ustawa jednak mówi o współpracy przy tworzeniu tego rozporządzenia, dlatego powstała wersja przygotowana przez przedstawicieli Rady oraz DPP i została ona przesłana do konsultacji KRRiTV. W obecnej wersji definiowane są trzy typy emisji – audycje informacyjne, publicystyczne i dokumentalne (nie mniej niż 30 min. tygodniowo), kampanie społeczne (nie mniej niż 1 minutę w każdych 2 godzinach emisji programu) i przekazy informujące o możliwości i zasadach przekazywania 1% podatku dochodowego od osób fizycznych organizacjom pożytku publicznego w okresie od stycznia do kwietnia (nie mniej niż 1 minutę w każdych 4 godzinach emisji programu). Reguły ogólne dopuszczania do emisji kampanii społecznych zostaną ustalone przez przedstawicieli anten telewizyjnych i radiowych oraz osoby wskazane przez RDPP. W czas ten nie wliczają się produkcje telewizji, których oficjalnie jest ona patronem.

Przygotowane rozporządzenie jest obecnie w KRRiTV. Dobrze, aby udało się je wprowadzić jeszcze przed końcem tego roku, żeby zdążyć przed uruchomieniem kampanii 1 %.

Następne posiedzenie RDPP odbędzie się 29 września.