Publicystyka - ngo.pl

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach uchwalona została we wrześniu 2015 r. Większość jej przepisów weszła w życie 20 maja 2016 r.

Nowelizacja była najpoważniejszą zmianą w Prawie o stowarzyszeniach od momentu jego powstania w 1989 r. Na nowo ukształtowała działające w dość niepewnym stanie prawnym stowarzyszenia zwykłe, znacząco, bo o połowę (z 15 do 7) zmniejszyła ilość osób wymaganych do założenia stowarzyszenia rejestrowego, złagodziła nadzór starostw nad stowarzyszeniami.

W ustawie znalazły się artykuły, dające stowarzyszeniom 2 lata na pełne dostosowanie się do nowej regulacji. Te dwa lata właśnie mijają. Jednak stowarzyszenia nie powinny się niepokoić. Chyba, że są „starymi” stowarzyszeniami zwykłymi – ale te ostrzegaliśmy już wielokrotnie.

Stowarzyszenia rejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym to podstawowy sposób formalizowania aktywności obywatelskiej w Polsce. Tak było od początku działania Prawa o stowarzyszeniach, tak było w okresie powstawania i wchodzenia w życie opisywanej tu nowelizacji (tak jest nadal). Jednak dynamika powstawania nowych stowarzyszeń systematycznie spadała, a fundacji przybywało. Autorzy nowelizacji oceniali, że powodem może być stosunkowo duże wymaganie stawiane przed założycielami stowarzyszeń - trzeba było skrzyknąć 15 osób.

Od 20 maja 2016 r. wystarczy zebrać 7 osób. To ułatwienie szczególnie w mniejszych społecznościach.

Rejestrujące się stowarzyszenia nie muszą też obawiać się ingerencji starosty w ich statuty (była to zawsze jedna z głównych barier dla nowo powstających organizacji).

Stowarzyszenia mogą zmieniać statuty, ale nie muszą

Żeby skorzystać z niektórych możliwości, które wprowadziła zmiana przepisów stowarzyszenie musi zmienić statut. Tak jest np. kiedy stowarzyszenie rejestrowe chce wynagradzać członków zarządu za pełnione funkcje. Ustawa nie zmusza jednak wszystkich stowarzyszeń rejestrowych do dokonywania automatycznych zmian w statutach tylko dlatego, że zmieniło się Prawo o stowarzyszeniach. Wracając do wspomnianego przykładu wynagradzania członków zarządu – jeśli stowarzyszenie nie ma zamiaru wynagradzać członków zarządu za pełnione funkcje, nie musi wprowadzać do statutu zapisu, który będzie tego dotyczył.

Stowarzyszenia tworzą swoje statuty opierając się o wskazówki ustawy zebrane w art. 10 (oraz w art. 10a w przypadku stowarzyszeń z jednostkami terenowymi). Warto co jakiś czas skonfrontować czy nasz statut jest zgodny z aktualnym brzmieniem tych artykułów.

Pełnomocnicy do zawierania umów

Przepisy dotyczące pełnomocników – osób, które będą podpisywać umowy z członkami zarządu stowarzyszenia - weszły w życie od razu 20 maja 2016 r. Nie było tu dwuletniego okresu przejściowego. Przepisy miały na celu uniknięcie niezdrowej sytuacji, kiedy członkowie zarządu stowarzyszenia podpisują umowę „sobie nawzajem”, a w skrajnych sytuacjach nawet „sami sobie”. Ustawa nie wymaga, żeby kwestia pełnomocników była uregulowana w statucie stowarzyszenia.

20 maja 2016 r. był dla stowarzyszeń zwykłych datą rewolucji w przepisach. Stowarzyszenia zwykłe były zakładane od początku działania ustawy - Prawo o stowarzyszeniach, tj. od roku 1989. Nie miały jednak szeroko zakrojonych możliwości i uprawnień.

Wspomniany na początku artykuły dwuletni okres dostosowawczy miał największe znaczenie dla „starych” stowarzyszeń zwykłych, czyli stowarzyszeń zwykłych powstałych przed 20 maja 2016 r. Te stowarzyszenia w związku z nowelizacją musiały zrobić najwięcej, ale też zyskiwały (zobacz akapit wyżej).

Stare stowarzyszenia zwykłe, które chciały działać nadal w formule stowarzyszenia miały obowiązek do 20 maja 2018 r. dostosować swoje regulaminy i zgłosić się do ewidencji stowarzyszeń zwykłych w starostwach. W ngo.pl pisaliśmy o tym tuż po wejściu w życie nowych przepisów, a także szczególnie intensywnie przez ostatnie poł roku.

zobacz: Stowarzyszenia zwykłe – do 20 maja 2018 r. zgłoście się do nowej ewidencji!

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.