"Drogi dla Natury" - wnioski z seminarium
Czy możliwa jest współpraca miłośników drzew i zarządców dróg, gwarantująca ochronę zadrzewień przydrożnych? Seminarium w Słońsku, będące inauguracją ogólnopolskiego programu "Drogi dla Natury", było próbą odpowiedzi na to kluczowe pytanie.
Tablica upamiętniająca posadzenie drzewa przy drodze nr 22.
„Szlachetna idea”- tak Bohdan Tołkacz z Lubuskiego Urzędu Wojewódzkiego określił powód, dla którego na międzynarodowym seminarium „DROGI DLA NATURY – partnerstwo NGO i administracji na rzecz odtwarzania alej przydrożnych”[1] zebrali się przedstawiciele samorządów lokalnych i zarządców dróg, naukowcy, przyrodnicy, organizacje pozarządowe oraz lokalne media.
Seminarium, objęte patronatem pani Wojewody Lubuskiego Heleny Hatki, odbyło się w Słońsku w dniu 17 marca 2010 r. i dotyczyło głównie problematyki ochrony oraz odtwarzania zadrzewień przydrożnych na terenie Województwa Lubuskiego. Co warto jednak podkreślić, spotkanie stanowiło jednocześnie inaugurację ogólnopolskiego programu ochrony alej „Drogi dla Natury”, który swym zasięgiem obejmuje również obszary Województwa Pomorskiego, Warmińsko-Mazurskiego, Małopolskiego, Wielkopolskiego oraz Dolnośląskiego.
W krajobrazie rolniczym i zurbanizowanym kluczowymi elementami dla zachowania różnorodności biologicznej są drobne enklawy przyrodnicze, w tym aleje. Ich znaczenie, jako czynnik regulujący klimat i mikroklimat, cenne siedlisko przyrody i bogaty ekosystem wielu gatunków owadów podlegających ochronie gatunkowej, np. kozioroga dobosza i pachnicy dębowej, jest nie do przecenienia. Brak skutecznej i trwałej ochrony sprawia, że liczba alei szybko się kurczy. W wielu regionach obserwuje się masowe niszczenie przydrożnych zadrzewień przy okazji remontów dróg, regulacji rzek i prac melioracyjnych, często pod hasłem podnoszenia bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Jednak, jak pokazują doświadczenia sąsiednich krajów, pogodzenie stale zmieniających się wymagań ruchu samochodowego z obecnością drzew przydrożnych jest możliwe. Aleje, będące elementem drogowego krajobrazu od ponad 200 lat i powstające w ścisłym związku z infrastrukturą drogową i jej służbami, tylko dzięki zarządcom dróg mogą przetrwać. Jedynie dzięki wspólnemu wysiłkowi miłośników drzew oraz zarządców dróg wszystkich szczebli – od gminnych do krajowych, będzie możliwe wypracowanie takiej praktyki sadzenia i utrzymania drzew przydrożnych, dzięki której drogi będą jednocześnie bezpieczne oraz będą spełniać swoje funkcje krajobrazowe, przyrodnicze i kulturowe.
Znalezieniu owego wspólnego mianownika do działań poświęcone było spotkanie w Słońsku, którego znaczenie wzrastało wraz z każdą kolejno poruszaną kwestią.
Wielokrotnie wspominano o braku współpracy środowisk odpowiedzialnych za kształt otaczającego nas krajobrazu. Brak konsultacji zarządców dróg, samorządów, ekologów, organizacji społecznych i lokalnych mieszkańców przy podejmowaniu decyzji o wycince drzew oraz brak analizy alternatywnych rozwiązań dla poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego (takich jak instalacja barier energochłonnych, czy oznakowanie drzew tablicami odblaskowymi), często stwarzają zagrożenie dla przetrwania populacji chronionych gatunków owadów i zwierząt. Nie pomaga również brak wiedzy w zakresie diagnozowania i pielęgnacji drzew u drogowców, jak też brak prawnych regulacji odnośnie nowo posadzonych drzew.
Odpowiedzią na tak wyraźne sygnały okazała się gotowość podjęcia współpracy przez organy decydujące o kształcie alei Słońsk-Kostrzyn (droga krajowa nr 22). Szczególnie cieszy sformułowanie zadań dla partnerów, służące zainicjowaniu procesu rewaloryzacji alei. Warta odnotowania jest również deklaracja zawarcia porozumienia przedstawicieli samorządów Słońska i Górzycy odnośnie wydawania decyzji dotyczących wycinania i kształtowania zadrzewień przy wspomnianej alei.
Odbyte seminarium będące platformą dla dialogu, wydaje się być początkiem wychodzenia z impasu, gdzie dominującym dotąd rozwiązaniem dla bezpieczeństwa ruchu drogowego była wycinka drzew. Istniejące alternatywy dla tak radykalnych rozwiązań wydają się być teraz bardziej wyraźne i możliwe do zrealizowania niż kiedykolwiek wcześniej. Pozwólmy przedstawicielom władz lokalnych i zarządów dróg, ekologom, organizacjom pozarządowym i lokalnym mieszkańcom pójść tą drogą. Postawiono już pierwszy symboliczny krok – posadzono pierwsze drzewo. Czekamy na następne.
Spotkanie w Słońsku zorganizowane zostało przez Fundację EkoRozwoju (FER) z Wrocławia oraz Towarzystwo Przyjaciół Słońska „Unitis Viribus” (TPS).
[1] Program realizowany dzięki wsparciu udzielonym przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego, a także ze środków budżetu Rzeczpospolitej Polskiej w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych
Źródło: Fundacja EkoRozwoju
