Publicystyka - ngo.pl

Rafał Kowalski, ngo.pl: – Czy konkurs na dotacje/granty instytucjonalne planowany był od samego początku, czy pomysł pojawił się już po uruchomieniu wcześniejszych konkursów i wynikał z refleksji, które pojawiły się po analizie ich przebiegu – wyników?

Katarzyna Zakroczymska – dyrektorka programu Aktywni Obywatele - Fundusz Regionalny (AOFR): – Konkurs na granty instytucjonalne jest inicjatywą Biura Mechanizmów Finansowych (BMF) w Brukseli w odpowiedzi na sytuację organizacji pozarządowych związaną z pandemią. Jest traktowany jako inicjatywa pilotażowa. Podstawowe zasady zostały opisane przez BMF w dokumencie programowym.

Sylwia Sobiepan – dyrektorka programu Aktywni Obywatele - Fundusz Krajowy (AOFK): – Każdy z naszych programów ma jednak swoją specyfikę, w związku z tym ogłaszane teraz konkursy na dotacje/granty instytucjonalne różnią się – każdy program opracowywał wymagania konkursowe zgodnie ze swoimi dotychczasowymi doświadczeniami. Łączy je jedna, bardzo ważna rzecz: to pierwszy – finansowany ze środków norweskich - konkurs na dotacje instytucjonalne dla organizacji społecznych, w którym dotacje rozliczane są na podstawie rezultatów, a nie szczegółowych zestawień wydatków. Organizacja przedstawia swoją strategię lub plan działania na najbliższe lata (co najmniej dwa) i jeśli otrzyma dotację, sama zdecyduje, jakie wydatki z niej sfinansuje.

Czy to znaczy, że składając wniosek nie przedstawiamy szczegółowego budżetu z wyliczeniem konkretnych działań i ich kosztów?  

AOFR: – Nie, we wniosku o to nie pytamy. Chcemy natomiast zobaczyć, jak organizacja myśli o swojej działalności w perspektywie najbliższych lat. Dlatego pytamy o strategię organizacji na lata 2022-2024 lub dłużej.

AOFK: – W Funduszu Krajowym interesuje nas strategia na co najmniej dwa najbliższe lata działalności organizacji.

Kto jest adresatem konkursu? Jak w prosty sposób organizacja ma stwierdzić "czy to konkurs dla niej"?

AOFR: – Konkursy (w ramach AOFR i AOFK) skierowane są do nieco innych typów organizacji. W konkursie prowadzonym przez AOFR chodzi o organizacje działające aktywnie w regionach (rozumianych jako minimum dwa powiaty), których działalność statutowa wpisuje się w co najmniej jeden z czterech obszarów wsparcia Programu AOFR. Organizacje powinny wykazywać obrót na średnim rocznym poziomie 500 tys. złotych za wybrane 3 lata z 5 ostatnich lat działalności. Co za tym idzie, organizacje nie powinny być młodsze niż 3 lata. 

AOFK: – W przypadku Funduszu Krajowego główne pytanie brzmi: czy wasza organizacja działa ogólnopolsko? Chodzi tu o faktyczne działania, a nie zapisy ze statutu. Następnie trzeba sobie zadać pytanie, czy należycie do jednej ze ściśle zdefiniowanych grup organizacji, uprawnionych do startowania w konkursie Funduszu Krajowego. Czy jesteście ogólnopolską organizacją infrastrukturalną, której główny zakres działań to wspieranie swoją wiedzą i doświadczeniem innych organizacji, a także prowadzenie w ich imieniu działań strażniczych i rzeczniczych? 

Inna możliwość: możecie być ogólnopolskim branżowym lub ponadbranżowym związkiem stowarzyszeń, działającym w jednym Z obszarów wspieranych przez nasz program, zajmującym się działaniem na rzecz swoich organizacji członkowskich, ale także starającym się wpływać na polityki publiczne. 

Trzecia uprawniona grupa to ogólnopolskie organizacje działające w obszarze ochrony praw człowieka oraz praworządności, których aktywność – np. strażnicza lub rzecznicza – jest kluczowa dla funkcjonowania demokratycznego państwa prawa.

Oprócz tego są jeszcze wymagania formalne, z które najłatwiej szybko sprawdzić: czy działacie dłużej niż 5 lat, czy w ciągu ostatnich trzech lat wasze średnie roczne przychody były wyższe niż 300 000 złotych, czy jesteście w stanie uzyskać 7 rekomendacji od organizacji społecznych, z którymi współpracujecie?

A jakie organizacje szczególnie chcecie zaprosić do konkursu na dotacje/granty instytucjonalne?

AOFR: – W szczególności do udziału w konkursie zachęcamy organizacje prowadzące działania na rzecz innych organizacji społecznych, wspierające je merytorycznie i technicznie (np. dostarczające informacje, wiedzę i opinie o działalności społecznej, budujące ich potencjał i zdolności do działania, reprezentujące środowisko organizacji społecznych w działaniach strażniczych lub rzeczniczych). Zapraszamy też branżowe lub ponadbranżowe związki stowarzyszeń (np. federacje) działające w co najmniej jednym z obszarów wspieranych przez Program Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny i prowadzące działania służące wspieraniu swoich organizacji członkowskich oraz wpływaniu na regionalne polityki publiczne. Naszym założeniem jest przyznanie ok. 16 grantów, w miarę możliwości proporcjonalnie rozdystrybuowanych pomiędzy województwa. 

AOFK: – Bardzo zależy nam na udziale ogólnopolskich organizacji, które przyczyniają się do budowania i rozwoju trzeciego sektora – chodzi o organizacje nastawione na współpracę, sieciowanie, wspieranie innych organizacji, dzielenie się z nimi wiedzą, pokazywanie nowych metod i kierunków działalności. Na swoje potrzeby nazwaliśmy je „latarniami morskimi”, bo wskazują drogę innym. Przy budżecie, jakim dysponujemy, jesteśmy w stanie przyznać ok. 25 dotacji, więc siłą rzeczy ten konkurs nie jest tak szeroko zakrojony, jak nasze konkursy tematyczne.

Powiedzmy, że organizacja decyduje się aplikować. Jak może się do tego przygotować, żeby zwiększyć swoje szanse? 

AOFK: – Na początek na pewno warto bardzo uważnie przeczytać nasz podręcznik albo obejrzeć nagranie webinarium i odpowiedzieć sobie szczerze na pytanie: czy to konkurs dla nas? Czy jesteśmy w stanie zaplanować teraz działania i budżet naszej organizacji na najbliższe dwa lata? Czy jesteśmy w stanie pomyśleć o takich rezultatach naszych działań, które będą przewidywalne i policzalne – bo to na ich podstawie będzie rozliczana dotacja. Zdajemy sobie sprawę, że obecna sytuacja w kraju nie ułatwia podejmowania takich decyzji i myślenia o przyszłości dalej, niż na kilka tygodni naprzód. Konkurs zaplanowano jeszcze w zeszłym roku, w innej sytuacji, ale nie chciałyśmy pozbawiać organizacji możliwości starania się o te pieniądze, więc nie rezygnujemy z jego organizowania.

AOFR: – Ważne jest, żeby w tym konkursie nie myśleć projektowo, tylko strategicznie. Grant instytucjonalny nie zostanie udzielony na realizację projektu, ale na dofinansowanie działań statutowych organizacji w ramach zaplanowanej strategii. Już niebawem opublikujemy podręcznik ze szczegółowymi wytycznymi dotyczącymi startu w konkursie. Niebawem – 8 kwietnia – ruszy też nasz cykl webinariów prezentujących zasady realizacji grantu, przygotowania strategii i rozliczania się na podstawie rezultatów, a także głównych trendów w rozwoju organizacji społecznych. 

Mamy de facto dwa konkursy: z Funduszu Ogólnopolskiego i Regionalnego. Czym się różnią? 

AOFK: – Główna różnica jest taka, że u nas mogą startować wyłącznie organizacje ogólnopolskie, których zdecydowana większość działań odbywa się w skali całego kraju.

AOFR: – U nas natomiast to głównie organizacje działające regionalnie.

Czy jedna organizacja może złożyć wniosek o grant w dwóch konkursach?

AOFK: – Nie, każdy Wnioskodawca może złożyć wniosek tylko w jednym konkursie na dotacje instytucjonalne: albo organizowanym przez program Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy albo przez program Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny.

Czy możemy przybliżyć skalę projektów, które mają zostać dofinansowane?

AOFK: – Przede wszystkim są to dotacje instytucjonalne, czyli nie przeznaczone na projekty, tylko na sfinansowanie bieżącej działalności organizacji lub jej rozwoju instytucjonalnego. W naszym konkursie to może być od 50 do 100 000 euro do wykorzystania w niecałe dwa lata, a więc całkiem przyzwoity zastrzyk finansowy dla organizacji.

AOFR: – W Funduszu Regionalnym to granty w wysokości od 85 do 100 tysięcy Euro do wykorzystania w okresie od 18 do 20 miesięcy.

Granty/dotacje mają być przeznaczone na bieżącą działalność NGO-sów, a jednocześnie na ich rozwój? Jak to zrównoważyć?

AOFK: – Konkurs jest przeznaczony dla doświadczonych, stabilnych, samoświadomych organizacji. Decyzję o tym, jak wykorzystać grant zostawiamy właśnie im – to one najlepiej wiedzą, co na danym etapie istnienia organizacji jest im potrzebne. Nie ma konieczności wyboru, czy dotacja będzie przeznaczona na działania statutowe, czy na rozwój organizacji. Nie ma także takiego pojęcia jak koszty niekwalifikowalne – traktujemy organizacje po partnersku, ufamy, że same podejmą najlepsze dla siebie decyzje

AOFR: – Organizacje składające wnioski w tym konkursie będą miały dużą swobodę w podejmowaniu decyzji, na co ten grant wydać. Działania statutowe to także możliwość rozwoju zespołu, inwestycji w niego. Wszystko zależy od tego, co organizacje wypracują i pokażą w dokumentach strategicznych, które są obowiązkowym załącznikiem do wniosku o grant.

Proszę powiedzieć co jest głównym celem konkursu na granty instytucjonalne? Jak ten cel ma się do celów poprzednich konkursów? 

AOFK: –Głównym celem konkursu jest wsparcie tych organizacji, które są szczególnie ważne dla dobrego funkcjonowania trzeciego sektora, w obszarach wspieranych przez nasz program, a zatem aktywności obywatelskiej, ochrony praw człowieka i równego traktowania, włączania grup narażonych na wykluczenie, wsparcie rozwoju sektora obywatelskiego. Tak jak wcześniej mówiłam, głównymi wyróżnikami tego konkursu na tle innych jest rozliczanie dotacji na podstawie rezultatów oraz ograniczenie grupy organizacji uprawnionych do ubiegania się o dotacje.

AOFR: – Podobnie jak w Funduszu Krajowym, chcemy wspierać rozwój organizacji ważnych dla trzeciego sektora w regionach, działających w obszarach wsparcia Programu.

Jaką zmianę w III sektorze w Polsce, ma przynieść realizacja działań finansowanych z dotacji instytucjonalnych?

AOFK: –Zdajemy sobie sprawę, że pandemia, a teraz wojna, miały bardzo duży wpływ na funkcjonowanie wszystkich organizacji społecznych w Polsce. Chcielibyśmy, żeby ten konkurs przyczynił się do wzmocnienia organizacji  nastawionych na współpracę, wspieranie mniejszych organizacji i grup nieformalnych. Takich, które zajmują się kluczowymi dla demokracji i rządów prawa zagadnieniami.

AOFR: – Organizacje, w codziennym zabieganiu, często nie mają czasu i środków, aby inwestować w siebie. Ten konkurs daje im taką szansę, a nawet niejako zmusza do myślenia strategicznego, już na etapie składania wniosku. W naszym Programie staramy się nie tylko udzielać grantów, ale także dawać możliwość edukacji organizacjom społecznym. Po ogłoszeniu konkursu będziemy prowadzić szkolenia dotyczące tworzenia strategii i myślenia strategicznego.

Katarzyna Zakroczymska - dyrektorka programu Aktywni Obywatele - Fundusz Regionalny

Sylwia Sobiepan - dyrektorka programu Aktywni Obywatele - Fundusz Krajowy