Wśród 60 laureatów konkursu "Dobre praktyki EFS”, zorganizowanego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, znalazło się 7 projektów poświęconych niepełnosprawności. Wszystkie swoją tematyką nawiązują do rozwiązywania problemów osób niepełnosprawnych przede wszystkim w sferze aktywności zawodowej. Zagadnie aktywności zawodowej niepełnosprawnych stanowi złożony problem. Jego źródła można upatrywać nie tylko w barierach architektonicznych, transportowych oraz stereotypach, ale również w mentalności i przystosowaniu do życia samych osób niepełnosprawnych. Wyróżnione projekty postanowiły zmierzyć się z tymi zagadnieniami.
Do konkursu "Dobre praktyki EFS”, zorganizowanego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, zostało zgłoszonych 329 projektów finansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich oraz Priorytetu 2 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Projekty oceniane były ze względu na stopień realizacji wskaźników, przebieg współpracy z beneficjentem, analizę istoty projektów, jak również była brana pod uwagę opinia instytucji wdrażającej. Preferowano teksty napisane ciekawym żywym językiem, które pokazywały, w jaki sposób projekt odmienił życie osób w nim uczestniczących. O wygranej przesądzały również nadesłane filmy, prezentacje, zdjęcia. Laureatami konkursu zostało 60 projektów. 2 lipca 2007 r. w Warszawie podczas uroczystej Galii "Europejski Fundusz Społeczny - 50 lat inwestycji w kapitał ludzki”, wręczono laureatom nagrody (statuetki) oraz przyznano prawo do posługiwania się tytułem "Najlepsza inwestycja w człowieka". Grażyna Gęsicka, Minister Rozwoju Regionalnego podkreślała, iż efektywność projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego jest bardzo wysoka. 42% osób, które skorzystały ze wsparcia EFS znalazło zatrudnienie, 19% rozpoczęło własną działalność gospodarczą, a 14% kontynuowało naukę.
Wśród 60 laureatów konkursu znalazło się aż 7 projektów poświęconych rozwiązywaniu problemów osób niepełnosprawnych. Wyróżnione projekty poruszające tematykę niepełnosprawności można podzielić na dwie grupy: kampanie informacyjno-promocyjne oraz projekty zajmujące się poradnictwem i szkoleniami zawodowymi bezpośrednio skierowanymi do osób niepełnosprawnych.
Projekty bezpośrednio skierowane do osób niepełnosprawnych o
znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności poszukujących
pracy, długotrwale bezrobotnych, to:
- Centrum Karier Osób Niepełnosprawnych. Integracja na otwartym rynku pracy - projekt realizowany przez Fundację Na Rzecz Transportowych Usług Specjalistycznych Dla Niepełnosprawnych,
- Przez indywidualne ścieżki zawodowe - powrót osób niepełnosprawnych na rynek pracy - projekt realizowany przez Elbląską Radę Konsultacyjną Osób Niepełnosprawnych,
- Koalicja Łamania Oporów Społecznych KŁOS - projekt realizowany przez Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych.
Celem wymienionych projektów jest wyposażenie osób
niepełnosprawnych w wiedzę o rynku pracy, ustalenie ich
predyspozycji zawodowych, niesienie pomoc w wyborze drogi zawodowej
i kierunku szkoleń oraz pomoc w określeniu warunków wykonywania
pracy i adaptacji w konkretnym środowisku pracy. Dla osiągnięcia
tych celów prowadzone jest specjalistyczne poradnictwo z
zakresu doradztwa zawodowego i prawnego, wsparcie psychologiczne
oraz informacyjno–promocyjne. Realizatorzy zgodnie stwierdzają, że
ich nagrodzone działania to tylko wstęp do dalszej wzmożonej pracy,
którą należy prowadzić aby osoby niepełnosprawne mogły podjąć
zatrudnienie na otwartym rynku pracy i żeby można było mówić o
integracji społecznej i zawodowej.
Kierownik Centrum Karier Osób Niepełnosprawnych (CKON), Agnieszka Żychalak stwierdza, że jej obserwacje z realizacji projektu wyraźnie wskazują, iż w celu wyrównania szans osób niepełnosprawnych na rynku pracy należy całkowicie znieść segregacyjny model kształcenia, dostosowując edukację do rzeczywistych potrzeb rynku pracy, ponadto wprowadzić mechanizmy zwiększające aktywność życiową i zawodową osób niepełnosprawnych oraz stworzyć dla nich system wsparcia psychologicznego. Należy też podjąć działania informacyjne, skierowane do osób niepełnosprawnych i pracowników, promować wśród osób niepełnosprawnych elastyczne formy zatrudnienia, wprowadzić (w uzasadnionych przypadkach) wyższe dofinansowanie do stanowiska pracy lub wynagrodzenia oraz zmienić przepisy dotyczące relacji między rentą a otrzymywanym wynagrodzeniem. Kierownik CKON dodaję również, że sukces jej projektu jest możliwy między innymi dzięki integracji zespołu, który składa się z osób sprawnych i niepełnosprawnych.
Wyróżnione projekty będące kampaniami informacyjno-promocyjnymi to:
- Pełnosprawny sukces. Promocja nowej integracji - Fundacji im. Królowej Polski św. Jadwigi,
- Poszukiwany Pracownik. Osoba niepełnosprawna - tyska kampania informacyjno-promocyjna - Urzędu Miasta Tychy,
- Środowisko pracy przyjazne niepełnosprawnym - urzędu miejskiego w Bielsku-Białej,
- Potrafisz - Fundacji Fuga Mundi.
Celem wyżej wymienionych projektów jest kreowanie pozytywnego
wizerunku osoby niepełnosprawnej w społeczeństwie oraz na otwartym
rynku pracy, poprzez prowadzenie kampanii społecznych skierowanych
do pracodawców, środowiska lokalnego oraz samych osób
niepełnosprawnych. Wszyscy realizatorzy podkreślali, iż działania
podejmowane w ramach ich projektów powodowały wzrost
zainteresowania pracodawców zatrudnianiem osób niepełnosprawnych
oraz zmianę w ich postrzeganiu; niepełnosprawni zaczynają być brani
pod uwagę jako potencjalni pracownicy w firmach i
urzędach.
Aby osiągnąć ten efekt organizowano seminaria, emitowano spoty,
przeprowadzono wywiady, produkowano filmy, które zostały rozesłane
do wybranych pracodawców. Cotygodniowe programy telewizyjne i
artykuły ukazujące się w gazetach powoli zmieniały zafałszowany
obraz człowieka niepełnosprawnego.
Przedstawicielka urzędu miejskiego w Bielsku-Białej, reprezentująca projekt „Środowisko pracy przyjazne niepełnosprawnym – kampania społeczna w Bielsku-Białej” wyliczała, że na sukces ich projektu składa się wiele działań:
- seminaria nt. budowania lokalnego partnerstwa na rzecz zatrudniania osób niepełnosprawnych - uczestnikami seminariów byli pracodawcy, przedstawiciele organizacji zrzeszających pracodawców, związki zawodowe, organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych, przedstawiciele instytucji publicznych;
- artykuły w „Bielskim Magazynie Ratuszowym” i „Kronice Beskidzkiej” promujące zatrudnienie osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy;
- wydanie albumu ukazującego twórczość osób niepełnosprawnych;
- konkurs plastyczny „Środowisko pracy przyjazne niepełnosprawnym”.
Dużym powodzeniem wśród pracodawców cieszył się również film pt. „Dobre praktyki w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych”.
Koordynatorzy projektu „Potrafisz” za swój sukces uważają kreowanie normalnego wizerunku osób niepełnosprawnych. „Osoby niepełnosprawne w środkach masowego przekazu najczęściej ukazywane są w skrajnych sytuacjach. Występują jako ludzie nadzwyczajni – utalentowani, pracownicy odnoszący ogromne sukcesy albo pokazywani są w dramatycznych sytuacjach, w których zupełnie sobie nie radzą i potrzebują pomocy innych, aby normalnie funkcjonować. Taki medialny obraz osoby niepełnosprawnej ukazywanej jako „superkaleka” lub osoba pokrzywdzona przez los buduje fałszywy stereotyp. Dlatego w ramach projektu pokazujemy ich codzienne normalne funkcjonowanie w życiu społecznym i zawodowym.”
Pomimo różnorodności projektów i proponowanych rozwiązań priorytetem jest promowanie zatrudnienia, w szczególności na otwartym rynku pracy. Wyróżnione projekty przyniosły przełom w podejściu do niepełnosprawności. Termin osoba niepełnosprawna nie oznacza już automatycznie osoba niezdolna do pracy. Na kształt rynku pracy wpływa szereg czynników np.: ekonomiczne, demograficzne, geograficzne, technologiczne. Niewątpliwie wyróżnione projekty przyczyniły się do zwiększenia udziału osób niepełnosprawnych w tym rynku. Dzięki licznym działaniom promocyjnym zmienia się wizerunek osób niepełnosprawnych, które powoli przestają być postrzegane jako osoby bierne i mało zaradne a zaczynają funkcjonować w świadomości przedsiębiorców jako potencjalni pracownicy, niewiele różniący się od innych.
