Publicystyka - ngo.pl

Program współpracy służy określaniu zasad, zakresu, form, sposobów współpracy, zaplanowaniu i usystematyzowaniu współpracy danego organu z organizacjami pozarządowymi. W ramach projektu prowadzonego przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych we współpracy z czterema ministerstwami: Ministerstwem Sprawiedliwości, Ministerstwem Gospodarki, Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministerstwem Sportu i Turystyki zostaną przygotowane i skonsultowanie założenia do programów współpracy wymienionych ministerstw z organizacjami pozarządowymi.

OFOP przed złożeniem wniosku kontaktował się z prawie wszystkimi ministerstwami (z wyłączeniem MPiPS oraz MSP) zapraszając do wspólnej pracy. Listy intencyjne podpisały tylko cztery ministerstwa, wyrażając w ten sposób chęć przystąpienia do projektu.

Nad każdym z czterech programów współpracy pracują Zespoły Konsultacyjne składające się z 6 przedstawicieli danego ministerstwa (w przypadku MKiDN jest to 7 osób), 6 przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz koordynatorów czuwających nad pracami w każdym Zespole. Zespoły wspomagane są przez doradców – eksperta ds. programu współpracy i konsultacji społecznych.

– Przy wyborze osób do Zespołów Konsultacyjnych szczególnie istotne było dla nas podejście merytoryczne, znajomość zakresu tematycznego i wcześniejsze doświadczenie współpracy z kluczowymi ministerstwami – podsumował etap rekrutacji koordynator projektu Łukasz Broniszewski.

Przedstawiciele organizacji pozarządowych zostali wyłonieni w drodze otwartej rekrutacji przez trzyosobowy zespół: koordynatora projektu, reprezentanta zarządu OFOP oraz reprezentanta właściwego ministerstwa. Pod uwagę wzięto doświadczenie w obszarze tematycznym właściwym dla danego ministerstwa (min. 2-letnie), doświadczenie w udziale w konsultacjach społecznych oraz wskazanie zastępcy w razie niemożności uczestnictwa w spotkaniach. Z listą pozarządowych członków Zespołów Konsultacyjnych można zapoznać się na stronie OFOP-u.

– Ponadto weryfikowaliśmy wcześniejsze doświadczenia w ciałach konsultacyjnych, doradczych lub opiniodawczych. Osoby, które dostarczyły rekomendacje z przynajmniej 3 organizacji pozarządowych miały większe szanse dostać się do Zespołów i współpracować z nami przy tym projekcie – dodał.

Przedstawiciele ministerstw zostali oddelegowani przez dane ministerstwa. We wszystkich przypadkach są to osoby z min. 2-letnim stażem w ministerstwie, które w bieżącej pracy mają realną szansę wykorzystać wiedzę ze spotkań oraz warsztatów i zastosować ją w praktyce w konsultacjach społecznych, a także w realizacji założeń programów współpracy.

Ze względu na specyfikę funkcjonowania administracji publicznej i organizacji pozarządowych, ważne jest tworzenie płaszczyzny do wspólnej, partnerskiej pracy zespołów zadaniowych. Dlatego też założono, że w ciągu całego projektu odbędą się dwa dwudniowe warsztaty wyjazdowe (na początek i koniec projektu, pierwsze odbyły się w maju) oraz min. pięć kilkugodzinnych spotkania zespołów. Służą one oczywiście wypracowaniu założeń programów współpracy, wypracowaniu scenariusza konsultacji społecznych, ale przede wszystkim integracji przedstawicieli resortów z reprezentantami organizacji. W dalszym ciągu funkcjonują różne stereotypy o III sektorze i urzędnikach. Wspólna praca, możliwość dyskusji, wzajemne poznanie wpływa na niwelowanie tych stereotypów i przedstawienie argumentów, które często stoją za tym “złym wizerunkiem”.

– Moim zdaniem najważniejszym zadaniem jest dobór ludzi do takiej pracy w obydwu środowiskach – mówi Agata Wiśniewska-Górczewska, koordynatorka prac Zespołu konsultacyjnego przy Ministerstwie Gospodarki. – Potrzebne są osoby posiadające wiedzę i legitymujące się praktyką współpracy. Konieczne jest również otwarcie na siebie wzajemnie, nastawienie na uczenie się o innych i na uczenie innych o sobie, bez wyższości. To procentuje, rodzi zaufanie, chęć współpracy, daje nadzieję na czyste relacje, bez dwuznaczności. Osobiście uczę się od członków Zespołu Konsultacyjnego, że naprawdę najważniejsze jest współpracowanie z przekonania, że ta idea ma sens, że jest to państwowotwórcze, że jest praktycznym realizowaniem zasad współuczestnictwa, partnerstwa.

Na początku projektu dr Magdalena Arczewska przeprowadziła cztery diagnozy potrzeb i oczekiwań z zakresu i form współpracy ministerstw z organizacjami pozarządowymi. W ramach diagnoz analizowano wyniki badań w zakresie współpracy NGO z ministerstwami, biorącymi udział w projekcie, przeprowadzono analizę mocnych stron w zakresie dotychczasowej współpracy, w tym dobrych praktyk, zidentyfikowano bariery i problemy dotychczasowej współpracy, opisano również pozytywne czynniki warunkujące zmiany w zakresie współpracy oraz czynniki ryzyka dla zmian w zakresie takiej współpracy. (Przeczytaj: Liczą się pieniądze. Ale nie tylko...).

Diagnozą objęci zostali pracownicy ministerstw współpracujący z NGO, jak i organizacje aktywne w obszarach funkcjonowania poszczególnych resortów. Wszystkie cztery diagnozy posłużyły Zespołom Konsultacyjnym w pracy nad założeniami do programów współpracy, były niejakim punktem wyjścia do wspólnej pracy. Raporty z badania znajdują się na podstronie projektu.

– W tym projekcie wielką wartością jest odkrywanie podobieństw i różnic, które nie zawsze przebiegają na linii ministerstwo – organizacje pozarządowe i poszukiwanie płaszczyzn współpracy. Wyznaczanie wspólnych celów jest ubogacającym doświadczeniem dla obu stron, choć nie jest łatwe – wyznaje Michał Braun, koordynator prac w Ministerstwie Sportu i Turystyki.

W chwili obecnej Zespoły konsultacyjne dopracowują założenia programów współpracy i przesyłają dokument do konsultacji wewnątrz resortów, zanim ruszą one do szerokich konsultacji publicznych (lipiec-wrzesień).

W pracach najbardziej zaawansowany jest zespół przy Ministerstwie Sprawiedliwości. – W przypadku Ministerstwa Sprawiedliwości – mówi Łukasz Broniszewski – prace nad dokumentem są już prawie ukończone. Właśnie odbywają się konsultacje publiczne, w których można brać udział m.in. poprzez strony stacja-konsultacja.pl (link do konsultacji) . Więcej informacji znaleźć można na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

Na realizację procesu konsultacji został przewidziany tzw. „bon konsultacyjny”, stanowiący zabezpieczenie finansowe dla potrzeb każdego z czterech Zespołów. Każdy Zespół zaplanował wykorzystanie tego bonu, dostosowując scenariusz konsultacji do swoich potrzeb. Konsultacje będą prowadzone głównie online poprzez różne narzędzia, ale nie zabraknie także spotkań w regionach.

Po zakończeniu konsultacji społecznych Zespoły zbiorą i przedyskutują zgłoszone uwagi, a następnie dokonają odpowiednich zmian w projekcie założeń do programów współpracy i przyjmą jednolity tekst dokumentu, gotowy do przedstawienia ministrom.

Upowszechnianiu działań służyć będzie także październikowa konferencja podsumowująca cały proces przygotowywania programów współpracy, która pozwoli na prezentację poszczególnych założeń, jak i na wymianę doświadczeń.

Jak zauważa Agata Wiśniewska-Górczewska, ważne jest określenie i świadomość uwarunkowań czasowych, finansowych, ustawowych – aby program współpracy miał szanse być realizowanym i aby można było zmierzyć jego efekty. On ma być tylko i aż narzędziem. Odpowiadającym obydwu stronom, wygodnym, zmienialnym w odpowiedzi na potrzeby obydwu stron, czy na przetestowanie pewnych narzędzi współpracy, które może trzeba będzie po czasie zastąpić innymi. Stąd tak ważne jest zaplanowanie ewaluacji programu w odniesieniu do jego mierzalnych, realnych celów i ścieżek, jakimi te cele chcemy osiągnąć.

Michał Braun natomiast zwrócił uwagę na kwestie podejmowania decyzji: – Najważniejsze jest skupienie się na punktach wspólnych. Kłótnia o różnice szybko zniechęca wszystkich uczestników. Kluczowa jest też otwartość na argumenty drugiej strony oraz na zrozumienie pozycji rozmówcy -reprezentanci sektora to zwykle decydenci w swoich organizacjach, natomiast osoby z ministerstwa funkcjonują w dużej strukturze prawnej i hierarchicznej.

W ciągu prac nad założeniami do programów współpracy wyodrębniono szereg zagadnień, które wymagają usprawnienia i wypracowania modelowych rozwiązań, które w przyszłości mogą przyczynić się do zwiększenia potencjału organizacji pozarządowych oraz do wzrostu wzajemnego zaufania pomiędzy organizacjami a Ministerstwami. Programy współpracy stanowią też rozwinięcie zasad: pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji i jawności, a więc zasad, którymi organy władzy publicznej powinny kierować się współpracując z organizacjami pozarządowymi w sferze realizacji zadań publicznych.

Jak dotąd proces wspólnego tworzenia programów idzie sprawnie i w sposób bardzo partycypacyjny. Przed nami ważny moment konsultacji publicznych. Mamy nadzieję, że doświadczenia z realizacji tego projektu będą dobrą praktyką dla podobnych działań, a współpraca przedstawicieli resortów z reprezentantami organizacji na tym polu, będzie procentowała w przyszłości.

Projekt "Programy dla zmiany – partycypacyjne tworzenie programów współpracy z organizacjami pozarządowymi na szczeblu centralnym" (POKL.05.04.02-00-I27/15). Więcej o projekcie: http://ofop.eu/rzecznictwo-i-monitoring/programy-dla-zmiany.