Publicystyka - ngo.pl

Na poziomie rządowym najszerszą formą realizacji idei otwierania procesów legislacyjnych na głos obywateli są konsultacje publiczne. Władza, która pragnie realizować model otwartych rządów, powinna nie tylko stwarzać formalne możliwości udziału obywateli w procesie legislacyjnym, ale także zapewniać jak najlepsze warunki do takiego uczestnictwa, co przejawia się m.in. w aktywnym informowaniu o możliwościach w tym zakresie, zaangażowaniu administracji w merytoryczną debatę publiczną wokół tematów będących przedmiotem prac legislacyjnych oraz rzetelnym dokumentowaniu tych procesów.

Krokiem w stronę ulepszania jakości procesów konsultacyjnych prowadzonych na szczeblu centralnym są przyjęte przez rząd w maju tego roku „Wytyczne do przeprowadzania oceny wpływu i konsultacji publicznych w rządowym procesie legislacyjnym”, o których rozmawiać będziemy z organizacjami pozarządowymi w najbliższy wtorek, 22 września w siedzibie Fundacji Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia” (ul. Bracka 20B, Warszawa).

Oprócz własnych działań statutowych wiele organizacji pozarządowych próbuje na co dzień angażować się w dyskusję o kształtowaniu polityk publicznych w różnych obszarach na poziomie systemowym. To niezwykle ważne i potrzebne, by NGO dostrzegały swoją rolę w tym zakresie – przede wszystkim dlatego, że często mają istotną wiedzę o danym temacie, która może pomóc legislatorom w przygotowywaniu jak najlepszych rozwiązań, a także dlatego, że są zdolne do skupiania i reprezentowania głosu i interesu szerokich rzesz obywateli, np. określonych grup społecznych, którym często trudniej jest choćby odnaleźć się w procedurach legislacyjnych.

Na polskim gruncie zasadniczą przestrzenią dla udziału organizacji w procesach stanowienia prawa na poziomie centralnym są konsultacje. To mechanizm doskonale znany wielu organizacjom, ale wciąż traktowany z dużym sceptycyzmem. Po stronie społecznej słychać często zarzuty pod adresem sposobu prowadzenia konsultacji przez organy administracji – zwłaszcza dotyczące zbyt krótkiego czasu zbierania uwag czy braku odpowiedzi na opinie zgłaszane w tym trybie przez organizacje.

Faktycznie jeszcze kilka lat temu na porządku dziennym były konsultacje o bardzo krótkich terminach na zgłaszanie opinii, bardzo często zdarzało się również, że złożone uwagi organizacji nie znajdowały publicznej odpowiedzi.

Notoryczne było też ograniczanie listy podmiotów, do których ministerstwa kierowały zaproszenie do udziału w konsultacjach, do wąskiego grona instytucji publicznych i tzw. partnerów społecznych w rozumieniu ustawowym, tj. związków zawodowych i organizacji pracodawców. NGO były często pomijane w konsultacyjnych rozdzielnikach, a samodzielne dotarcie do projektów legislacyjnych było trudne i wymagało intensywnych wysiłków samych organizacji.

Konsultacje publiczne są osobnym procesem od opiniowania projektów przez partnerów społecznych, do których resorty mają obowiązek zwrócić się o opinie w sprawie przygotowywanych projektów na mocy odrębnych aktów prawnych.

Regulamin pracy Rady Ministrów ustala formalne ramy dla procedur konsultacyjnych, ale nie mówi o sposobach ich realizacji. Wszelkie rozwiązania dotyczące praktycznego egzekwowania jego zapisów, przekładające się na jakość procesów konsultacyjnych, były dotąd testowane na własną rękę przez poszczególne ministerstwa; z różnymi skutkami.

Szansą na jakościowe zmiany w tym zakresie może być przyjęcie przez Radę Ministrów w maju 2015 roku dokumentu pt. „Wytyczne do przeprowadzania oceny wpływu i konsultacji publicznych w ramach rządowego procesu legislacyjnego”, który jest praktycznym przewodnikiem dla administracji rządowej między innymi właśnie w obszarze prowadzenia konsultacji publicznych.

Zawiera on nie tylko propozycje uszczegółowień ogólnych zapisów Regulaminu (np. rekomendowany czas na publikację raportu z konsultacji), ale też dostarcza dokładnych wskazówek, jak organizatorzy konsultacji powinni konstruować listy interesariuszy konsultacji, czy po jakie metody konsultacyjne warto sięgać poza przyjmowaniem uwag na piśmie.

„Wytyczne” mają służyć przede wszystkim poprawie działań po stronie administracji, ale pośrednio mogą też być bardzo istotne z punktu widzenia organizacji pozarządowych, które jako uczestnicy konsultacji powinny odczuć pozytywne zmiany w sposobie organizacji tych procesów, kiedy zapisy dokumentu zaczną faktycznie być wdrażane. Warto więc poznać ten dokument.

Aby to ułatwić, Fundacja Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia” wraz z Ministerstwem Gospodarki, które było odpowiedzialne za ich przygotowanie, serdecznie zapraszają przedstawicieli organizacji pozarządowych na otwarte spotkanie prezentujące "Wytyczne do przeprowadzania oceny wpływu i konsultacji publicznych w ramach rządowego procesu legislacyjnego". Odbędzie się ono w dniu 22 września (wtorek) w godz. 10-13 w siedzibie Stoczni przy ul. Brackiej 20B w Warszawie.

Podczas spotkania będzie okazja, by porozmawiać o genezie i zawartości dokumentu oraz o sugestiach i ewentualnych wątpliwościach przedstawicieli organizacji związanych z ich wdrażaniem.

Spotkanie będzie również szansą, by dowiedzieć, jak część z ministerstw próbuje uporządkować sferę konsultacji z organizacji pozarządowymi w projektowanych programach współpracy z NGO, przygotowywanych w ramach projektu realizowanego przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych we współpracy z Ministerstwem Gospodarki, Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwem Sportu i Turystyki i Ministerstwem Sprawiedliwości.

Program spotkania:

godz. 10-13

• O celu i powstaniu "Wytycznych" w kontekście zwiększania udziału obywateli w procesach stanowienia prawa i o wyzwaniach z tym związanych – dwugłos i dyskusja z udziałem uczestników, wiceminister Mariusz Haładyj (Ministerstwo Gospodarki), Kuba Wygnański (Fundacja Stocznia)
• Powstanie, zawartość i rola "Wytycznych" – prezentacja i dyskusja z udziałem uczestników, Janusz Księżopolski (Ministerstwo Gospodarki)
• O innych zmianach w obszarze konsultacji na szczeblu centralnym – panel i dyskusja z udziałem uczestników:
  – Marek Solon-Lipiński (Ministerstwo Sprawiedliwości) – nowe inicjatywy Ministerstwa Sprawiedliwości w zakresie prowadzenia konsultacji i konsultacje w projekcie programu współpracy Ministerstwa Sprawiedliwości z organizacjami pozarządowymi,
  – Łukasz Broniszewski (Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych) – miejsce konsultacji w projektach ministerialnych programów współpracy z NGO – doświadczenia z projektu „Programy dla zmiany”

Spotkanie odbywa się w ramach projektu “Konsultacje z zasadami”, realizowanego przez Fundację Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych oraz Fundację Pracownia Badań i Innowacji Społecznych “Stocznia”, dzięki programowi Obywatele dla Demokracji, finansowanego z funduszy EOG.