Publicystyka - ngo.pl

Media coraz częściej piszą o poprawiającej się sytuacji na globalnym rynku pracy tymczasowej. W Polsce udział agencji pracy tymczasowej w rynku pracy nie jest może duży, lecz istotny ze względu na szerokie możliwości szybkiego reagowania na potrzeby pracodawców w kraju, jak i możliwość delegowania pracowników zagranicę. Temat poruszyła między innymi Grażyna Raszkowska w artykule Dla kogo praca tymczasowa opublikowanym na łamach „Rzeczpospolitej” 4 maja 2011 r. O status quo Raszkowska zapytała m. in. Annę Wichę, dyrektor generalną Adecco Poland, która potwierdza, że globalne trendy widoczne są również w Polsce. – Od kilku lat widzimy rozwój firm sektora usługowego – agencje otrzymują coraz więcej ofert pracy w działach call center czy telemarketingu. Jeszcze nie tak dawno pracownicy sektora produkcyjnego stanowili 80% ogółu zatrudnionych tymczasowo – mówi Wicha. Raszkowska pisze także, że w Polsce najczęściej z pracowników tymczasowych korzysta przemysł samochodowy, przemysł lekki, maszynowy, spożywczy i tytoniowy, a także transport i logistyka oraz farmacja.

Specyficzne zapotrzebowanie obserwowane jest w regionie stołecznym przez warszawski oddział agencji Randstad, gdzie najczęściej zatrudniani w oparciu o umowy tymczasowe są pracownicy administracyjni, obsługi klienta, telecentrów, a pracownicy produkcyjni pozyskiwani są do zakładów zlokalizowanych na obrzeżach miasta. Manager Oddziału Randstad w Warszawie, Dorota Zabłocka, dodaje także, że w przypadku tych pierwszych stanowisk liczą się miękkie umiejętności, jak komunikatywność, ale ważna jest motywacja do podjęcia takiej pracy. Obraz czasownika w stolicy wyróżnia się także wyższym niż przeciętne wykształceniem – najczęściej zatrudniane są osoby z wykształceniem średnim.

Agencja WorkExpress otrzymuje z kolei z całego kraju prośby o pozyskanie pracowników do sektora produkcji i do branży komunikacyjnej, nie odnotowując zmian w strukturze zapotrzebowania w ciągu ostatniego roku: – Głównie poszukiwani są pracownicy bez kwalifikacji lub jedynie z uprawnieniami na wózki widłowe. Sektory: branża spożywcza, logistyczna i automotive. – wypowiadał się dla redakcji portalu bezrobocie.org.pl Artur Ragan, rzecznik prasowy WorkExpress.

Według raportu Ciett opublikowanego na podstawie danych z 2009 r. The agency work industry around the world, w Polsce 70% etatów tymczasowych zakontraktowanych jest w sektorze produkcji, 25% w usługach. W Niemczech i Szwajcarii usługi stanowią 30–40%, sektor produkcji odpowiednio 46% i 35%, a z sektorem budowlanym, nie widocznym w polskich danych z 2009 r., związane jest odpowiednio 8% i 20% etatów. Udział mężczyzn i kobiet w polskim rynku pracy tymczasowej jest podobny. Zupełnie inna sytuacja jest np. w Niemczech, Szwajcarii lub Austrii, gdzie pracownikami tymczasowymi są w zdecydowanej większości mężczyźni (odpowiednio 70%, 75% i 80%).

Z raportu również wynika, że agencje pracy na świecie zatrudniają głównie (w 60%) ludzi poniżej 30 roku życia, zaś według danych MPiPS przytaczanych przez Stowarzyszenie Agencji Zatrudnienia (SAZ) w Polsce 52% pracowników tymczasowych stawią osoby do 25 roku życia, a jedynie 6,9% – powyżej 50 roku życia.

Na świecie trzy czwarte „czasowników” to osoby, które w najlepszym wypadku ukończyły szkołę średnią, a dla prawie połowy, bez względu na wykształcenie, motywem podjęcia pracy tymczasowej jest chęć pozyskania stałego zatrudnienia u pracodawcy użytkownika. Wciąż jednak istnieje duża grupa nie szukająca stabilizacji zawodowej. – W Polsce głównym powodem jest poszukiwanie stałej pracy. Młodzi ludzie chcą się rozwijać zawodowo i nie rezygnować z wolnego czasu kosztem pracy, dla nich motywacją nie jest znalezienie stałej pracy od razu, ale w dalszej przyszłości – tłumaczy na łamach „Rzeczpospolitej” Anna Wicha.

Niestety, na przykładzie Wielkiej Brytanii, Holandii i Stanów Zjednoczonych widać, że pracodawcy raczej nie sięgają po pracowników tymczasowych po to, by zatrudnić ich na stałe. W pierwszych dwóch krajach pracownicy tymczasowi pomagają zapełnić pracodawcy lukę w podaży towarów i usług przy rosnącym gwałtownie, lecz okresowo, popycie. W USA praca tymczasowa to głównie sposób na zastępstwo za pracowników stałych (chorych, wydelegowanych, czy przebywających na urlopach). Jedynie 15% brytyjskich pracodawców uruchomiło by procedury rekrutacji na stanowiska etatowe, gdyby nie mogło korzystać z pracowników tymczasowych, zaś dwie trzecie raczej zmieniłoby zakresy obowiązków obecnych pracowników nie tworząc żadnych nowych miejsc pracy.

Agencje pracy tymczasowej w 2009 roku objęły swoim zasięgiem 1,7% rynku pracy w Japonii i 1,3% w USA, a aż 1,5% w Europie, przy czym europejskim liderem była Wielka Brytania, w której aż 3,6% rynku pracy należało do prywatnych agencji pracy tymczasowej. Dla Polski wskaźnik ten wyniósł zaledwie 0,4%, lecz sądząc po doniesieniach Polskiego Forum HR, dane za rok 2010 opublikowane przez MPiPS świadczyć mogą o podniesieniu się tej wartości.

W wielkiej Brytanii uruchomiono w 2009 r. (w przeliczeniu na stanowiska pełnoetatowe, tzw. Full Time Equivalent – FTE) 1 068 tys. miejsc pracy; w Polsce niecałe 72 tys. W 2010 r. w wielu krajach nastąpił wzrost FTE, zaznaczający powolne podnoszenie się rynków pracy po kryzysie. W Polsce liczba FTE wzrosła między 2009 a 2010 r. o prawie 60% – do prawie 115 tys.

Wzrost popytu na pracowników tymczasowych kontynuowany jest w bieżącym roku. Potwierdzają to wypowiedzi rzeczników takich agencji jak WorkExpress, czy Randstad. Artur Ragan poinformował redakcję portalu, że realny wzrost liczby zakontraktowanych pracowników tymczasowych w I kwartale 2011 roku względem analogicznego okresu 2010 roku wyniósł ok 21,5%, a biorąc pod uwagę jedynie opiekunki delegowane do Niemiec zatrudnione w styczniu 2011 r., to zakontraktowano ich o ponad 40% więcej niż w styczniu 2010 r. (ponad 220 osób wobec niespełna 160 osób rok temu). Biura agencji Randstad Polska doświadczyły bardzo wyraźnego ożywienia na rynku pracy tymczasowej, lecz jedynie na rynku krajowym, w okresie od stycznia do końca kwietnia widać bardzo znaczący wzrost zapotrzebowania na pracowników tymczasowych w stosunku do analogicznego okresu w roku 2010. Dorota Zabłocka, szacuje, że sięga on nawet 30%. – Dodatkowo po względnym braku zainteresowania ze strony niemieckich pracodawców jeszcze na początku tego roku, w kwietniu było ono trochę większe. Co ciekawe nie odnotowujemy jednak zwiększenia przepływu polskich pracowników do Niemiec – powiedziała Katarzyna Gurszyńska, Communication Manager w Randstad Polska.

Inaczej jest w WorkExpress: – Zważywszy na fakt że jeszcze w styczniu 2011 odzew w sprawie pracowników z Polski był znikomy, teraz mamy boom zapytań ze strony niemieckich klientów, w różnych branżach, otrzymując każdego dnia kilka zapytań – dodaje Ragan i podkreśla, że trendy te potwierdza Polsko-Niemiecka Izba Handlowa. Dużym zainteresowaniem zagranicznych pracodawców cieszą się według Artura Ragana polscy specjaliści: spawacze, ślusarzy elektrycy, hydraulicy kierowcy ciężarówek oraz ich mechanicy, jak również nisko wykwalifikowani pracownicy sektora produkcji.

Polski rynek pracy tymczasowej, pomimo obserwowanego ożywienia, wciąż opiera się na umowach krótkich i bardzo krótkich. Wśród krajów europejskich to właśnie w Polsce (i jedynie jeszcze we Włoszech) większość (powyżej 60%) kontraktów stanowią umowy krótkoterminowe – do 30 dni. W pozostałych krajach dominuje tymczasowe zatrudnienie średniookresowe i długookresowe – odpowiednio 1–3 miesięcy lub powyżej 3 miesięcy. Dane z Polski i Włoch wybijają się także w pod tym względem na tle danych ogólnoświatowych. Potwierdzają to informacje pozyskane przez redakcję z agencji WorkExpress, gdzie większość umów obecnie podpisywanych to te najkrótsze, obowiązujące około miesiąca. Wyjątkiem jest region warszawski, gdzie kontrakty są najczęściej kilkumiesięczne, wciąż jednak kilka oznacza 2 lub 3, a nie 6 lub 7 miesięcy, jak tłumaczyła redakcji portalu Dorota Zabłocka. Zjawisko bardzo krótkich okresów umów o pracę tymczasową w Polsce może zmniejszać swoją skalę, gdyż od stycznia 2010 r., dzięki nowelizacji ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, dozwolony okres zatrudnienia przez jedną agencję u jednego pracodawcy-użytkownika wydłużony został z 12 do 18 miesięcy.

Obraz polskiego pracownika tymczasowego zapewne również się zmieni. Obecnie główną rolę odgrywają młodzi, nisko wykwalifikowani pracownicy sektora produkcji lub wykwalifikowani fachowcy, lecz już wzrasta rola pracowników sektora usług i transportu. Ogromny potencjał, jeszcze w Polsce nie wykorzystany, tkwi również w tymczasowej pracy biurowej i administracyjnej.

Więcej o rynku pracy tymczasowej w Europie w raporcie Ciett The agency work industry around the world >