Cyfrowa Edukacja i Aktywność Społeczna: jak seniorzy stają się nową siłą rozwoju lokalnego
W projekcie „Cyfrowa Edukacja i Aktywność Społeczna na rzecz Zrównoważonego Rozwoju” realizowanym przez Fundację PRO FUTURO udział wzięło 80 seniorów z czterech powiatów województwa opolskiego. Każdy z nich uczestniczył w warsztatach edukacyjnych, a także innych działaniach edukacyjnych, które tworzyły spójną ścieżkę wzmacniania kompetencji obywatelskich, cyfrowych i ekologicznych.
W debacie o aktywności obywatelskiej często zapomina się o grupie, która – paradoksalnie – ma największe doświadczenie, najlepiej zna lokalne środowisko i najdłużej obserwuje zmiany społeczne. Seniorzy, bo o nich mowa, wciąż bywają postrzegani bardziej jako odbiorcy działań niż ich współtwórcy. Projekt „Cyfrowa Edukacja i Aktywność Społeczna na rzecz Zrównoważonego Rozwoju” pokazuje, że takie podejście to błąd – i że włączenie osób 60+ w działania obywatelskie może być jednym z najbardziej efektywnych narzędzi wzmacniania społeczności lokalnych.
1. Edukacja konstytucyjna i e-partycypacja
Uczestnicy uczyli się, jak praktycznie korzystać z praw wynikających z Konstytucji RP. Poznawali narzędzia udziału w życiu publicznym oraz obsługę platform e-administracji.
Efekt? Seniorzy zaczęli świadomie uczestniczyć w konsultacjach społecznych i rozumieć, jak realnie wpływać na decyzje lokalnych władz.
2. Obywatelskie Inspiracje: aktywność, wolontariat, współpraca
Warsztaty pokazywały, jak działa społeczeństwo obywatelskie – od inicjatyw oddolnych po mechanizmy konsultacyjne.
Dla wielu seniorów było to pierwsze spotkanie z narzędziami takimi jak geoankieta czy geodyskusja, które zwiększają transparentność decyzji i pomagają mieszkańcom współdecydować o przestrzeni.
3. Cyberbezpieczni Obywatele
W dobie powszechnych oszustw internetowych, fałszywych wiadomości i phishingu, kompetencje cyfrowe stają się kluczowe nie tylko dla młodych. Seniorzy zdobyli umiejętności rozpoznawania zagrożeń oraz krytycznej oceny źródeł informacji.
To nie tylko bezpieczeństwo – to warunek świadomego uczestnictwa w życiu publicznym.
4. Ekologiczna Aktywność Obywatelska
Cyfrowe aplikacje do monitorowania jakości powietrza, omówienie lokalnych przepisów środowiskowych, tworzenie ekologicznych grup inicjatywnych – ten moduł pokazał, że ekologia może być realnym polem współdecydowania.
Wzrosła świadomość, że działania prośrodowiskowe zaczynają się od mieszkańców, a nie odgórnych decyzji.
Liderzy 60+ – nowa grupa inicjatywna w regionie
Szczególną częścią projektu była ścieżka liderska dla 16 najbardziej zaangażowanych seniorów, którzy przeszli cykl „Architekci Zmian” (cz. I i II) oraz szkolenie z planowania i realizacji inicjatyw wolontariackich.
To nie były zwykłe warsztaty.
Liderzy uczyli się:
- organizować własne projekty społeczne,
- współpracować z gminami i NGO,
- zarządzać zasobami,
- pozyskiwać środki,
- promować inicjatywy,
- budować zespoły i angażować społeczność.
Efekt? Powstała grupa wolontariuszy przygotowanych do roli lokalnych animatorów i ambasadorów obywatelskości. Seniorzy – do tej pory często pasywni – stali się osobami, które inicjują działania, a nie tylko w nich uczestniczą.
Wymiana doświadczeń i praktyka – klucz do realnej zmiany
Ważnym elementem projektu były wizyty studyjne „Na szlaku Współpracy” w Fundacji „Macie Wsparcie” w Stoszowicach. Seniorzy mogli:
- zobaczyć, jak działają organizacje w innym regionie,
- poznać dobre praktyki,
- nawiązać partnerskie relacje,
- porównać swoje działania z rozwiązaniami stosowanymi przez innych.
Taka „nauka przez doświadczenie” jest jednym z najbardziej efektywnych narzędzi aktywizacji społecznej osób starszych.
„Eko naturalnie” – inicjatywy, które zmieniają przestrzeń i ludzi
Zwieńczeniem pracy liderów były Wolontariackie Inicjatywy Lokalne.
Osiem grup, osiem miejscowości, osiem pomysłów.
To działania, które:
- zwiększają świadomość ekologiczną całej społeczności,
- budują poczucie sprawstwa u seniorów,
- integrują mieszkańców.
Co ważne – każde działanie wynikało z realnych, wcześniej zdiagnozowanych potrzeb.
Projekt zamknie konferencja „Tworzymy, Działamy, Inspirujemy”, podczas której:
- seniorzy zaprezentują rezultaty,
- omówione zostaną doświadczenia i rekomendacje,
- liderzy podpiszą Deklaracje Aktywnej Współpracy,
- a zespół projektowy przedstawi plany kontynuacji działań.
To sygnał, że projekt nie kończy się wraz z datą realizacji.
Ma stworzyć trwałą sieć aktywnych, cyfrowo kompetentnych i świadomych obywateli 60+, którzy będą angażować się w rozwój swoich miejscowości.
Co naprawdę zmienił projekt?
- Seniorzy zyskali poczucie wpływu.
- Wzrosła ich aktywność obywatelska i ekologiczna.
- Powstała grupa liderów zdolnych do samodzielnej realizacji projektów.
- Wzmocniono współpracę między sektorem publicznym, pozarządowym i mieszkańcami.
- Uczestnicy stali się bardziej świadomi cyfrowo i bezpieczni w sieci.
- Społeczności lokalne otrzymały nowych ambasadorów zmian.
Seniorzy – niewykorzystany potencjał, który właśnie zaczyna pracować
Projekt „Cyfrowa Edukacja i Aktywność Społeczna na rzecz Zrównoważonego Rozwoju” jest przykładem, że inwestycja w kompetencje osób starszych to inwestycja w rozwój lokalny. Seniorzy nie tylko chcą działać – mają wiedzę, czas i motywację, by realnie wpływać na swoje otoczenie.
Oni nie potrzebują „aktywności dla aktywności”.
Potrzebują narzędzi.
A kiedy je dostają – stają się jednymi z najskuteczniejszych liderów społecznych.
Projekt „Cyfrowa Edukacja i Aktywność Społeczna na rzecz Zrównoważonego Rozwoju” współfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030.
