„Argumenty”: Czy Unia wreszcie realnie uzna rolę społeczeństwa obywatelskiego?
Unia Europejska chce się wzmocnić wobec ogromu stojących przed nią wyzwań, zwiększając partycypację obywatelską i zaangażowanie organizacji, doświadczonych w zaspokajaniu potrzeb społecznych i w obronie praw człowieka. Dostrzega też potrzebę ich lepszej ochrony.
Odpowiadając na wezwanie do działania ze strony organizacji, Komisja właśnie opublikowała Unijną strategię społeczeństwa obywatelskiego. Wytycza ona główne kierunki działań: wzmocnienie udziału społeczeństwa obywatelskiego w sprawowaniu rządów, zapewnienia otwartej, bezpiecznej i sprzyjającej aktywności przestrzeni obywatelskiej oraz trwałego i przejrzystego finansowania.
Aby zapisy tego dokumentu nie pozostały pustymi deklaracjami, potrzeba teraz działań, pozwalających wdrożyć je w życie:
Po pierwsze,
planowany dialog z organizacjami powinien dotyczyć każdej z unijnych instytucji oraz różnych etapów ich pracy, zarówno polityk sektorowych jak i horyzontalnych. Służyć temu powinno szybkie utworzenie planowanej Platformy Społeczeństwa Obywatelskiego i pełne wdrożenie sformułowanych 10 zasad dialogu ze społeczeństwem obywatelskim. Ale najsłabsze ogniwo stanowi znacząca pozycja, jaką w budowie systemu dialogu obywatelskiego zostawiono państwom członkowskim, których podejście do roli organizacji w stanowieniu prawa bardzo się różni. Od zdecydowanych działań Komisji Europejskiej będzie zależało, na ile cały system nie zostanie sprowadzony do najniższych standardów, panujących w jednym z państw członkowskich.
Po drugie,
warto wzmocnić już dostępne narzędzia, które nie spełniają w pełni swojej funkcji. I tak, w Raporcie o stanie praworządności warto ustanowić odrębny rozdział poświęcony społeczeństwu obywatelskiemu, Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej, zasiloną finansowo, zaangażować do oceny wpływu regulacji unijnych na społeczeństwo obywatelskie, a także ujednolicić zasady wyboru krajowych przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego do Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES). .
Po trzecie,
w opublikowanej treści strategii brakuje konkretnych mechanizmów monitorowania ataków na obrońców praw człowieka i przekazywaniu Komisji informacji o nich w trybie ciągłym. Warto te luki uzupełnić, odwołując się do doświadczeń kilku projektów finansowanych z programu CERV, pracujących nad systemem wczesnego ostrzegania o pogorszeniach przestrzeni do aktywności obywatelskiego (np. w projekcie MACS).
Po czwarte,
Po czwarte, nawet najlepsza strategia nic nie da, jeśli nie będzie powiązana z funduszami na jej realizację. Dlatego zapisy dotyczące zwiększenia elastyczności i dostępności środków europejskich muszą znaleźć odbicie w założeniach nowego budżetu UE na lata 2028-34. Ważną rolę może też odegrać proponowane przez Komisję wsparcie dialogu między różnymi darczyńcami i organizacjami filantropijnymi, pozwalające zapełnić luki w finansowaniu i zapewnić jego komplementarność.
„Argumenty” to biuletyn Fundacji im. Stefana Batorego. Co dwa tygodnie przygotowujemy zwięzłą analizę wybranego zagadnienia politycznego, gospodarczego lub społecznego. Przedstawiamy fakty i jasne argumenty na rzecz konkretnych rozwiązań. Wszystko to tworzymy na podstawie badań i raportów, od lat opracowywanych przez ekspertów Fundacji oraz innych uznanych analiz.
➡️Chcesz dostawać „Argumenty” na swoją skrzynkę? Zapisz się: Subskrypcja "Argumentów" Fundacji Batorego | System CRM Fundacji im. Stefana Batorego
Źródło: Fundacja im. Stefana Batorego
