Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przygotowało pakiet działań antykryzysowych przyspieszających i ułatwiających wydatkowanie unijnych pieniędzy na inwestycje.
W 2009 roku do gospodarki trafi co najmniej 17 mld złotych.
Plan MRR jest częścią rządowego Planu Stabilności i Rozwoju,
którego realizacja zasili gospodarkę w bieżącym roku kwotą 91,3 mld
zł. Fundusze europejskie stanowią element złagodzenia jednego z
najpoważniejszych efektów spowolnienia gospodarczego, tj.
ograniczenia dostępności kapitału w gospodarce.
Od początku uruchomienia programów do 9 marca 2009 r. łączna
wartość wniosków zatwierdzonych (tj. po ocenie merytorycznej przed
podpisaniem umowy) wynosi 26,4 mld zł.
W tym samym okresie podpisano prawie 8,4 tys. umów o
dofinansowanie na łączną wartość wydatków 15,4 mld zł. W tym wkład
UE wynosi 11,4 mld zł.
Łączna wartość wniosków o płatność wynosi 1,75 mld zł.
I. Zaliczki dla wszystkich
12 lutego 2009 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Rozwoju
Regionalnego, które zniosło ograniczenia w pozyskiwaniu zaliczek
dla beneficjentów starających się o dotację z UE. Nowo przyjęte
przepisy umożliwiają wypłacanie zaliczek wszystkim, także
przedsiębiorcom. Zwiększa to dostęp do środków na finansowanie
projektów i obniża koszty ich pozyskania, a co za tym idzie
przyspiesza tempo realizacji inwestycji.
II. Skrócenie procedur
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przygotowuje wytyczne,
zarządzenia i zalecenia mające na celu standaryzację procedur
pozyskiwania pieniędzy z UE.
Wprowadzona zostanie standaryzacja sposobu i szybkości realizacji
poszczególnych procesów związanych z wdrażaniem funduszy. Skrócony
i ujednolicony zostanie termin rozpatrywania wniosków beneficjentów
i rozliczania projektów. Dzięki temu zmniejszy się czas pomiędzy
wypłatą środków z budżetu na rzecz projektodawcy, a ich zwrotem z
Komisji Europejskiej. Korzyści osiągnie i beneficjent, i budżet
państwa.
III. Rozliczysz - wnioskuj
Zmieniamy procedurę przekazywania środków na finansowanie programów
unijnych z rezerwy celowej (integracyjnej) budżetu państwa.
Przekazanie kolejnej transzy środków będzie szybsze, ale zależeć
będzie od rozliczenia środków uzyskanych wcześniej, tak aby można
było przedstawić wydane kwoty do odzyskania z KE. Zalety tego
rozwiązania:
Prostsza procedura: rozliczyłeś jedną transzę – automatycznie
dostajesz następne środki.
Ulga dla budżetu: uruchamiając krajowe środki budżetowe, wiemy, że
zostaną wkrótce rozliczone, a my będziemy mogli w szybkim tempie
rozliczyć do KE i uzyskać zwrot do budżetu państwa.
Szybsze rozliczanie transz to więcej środków odzyskanych z
KE.
IV. Przepływy kontrolowane
Zmieniamy sposób przekazywania samorządom dotacji rozwojowej na
Regionalne Programy Operacyjne. Kolejne transze środków budżetowych
udzielane będą dopiero wtedy, kiedy samorządy zwrócą się do KE z
prośbą o poświadczenie już poniesionych wydatków z poprzednich
transz (tzw. certyfikacja).
Dzięki temu z budżetu będą wypływać tylko środki w wielkości
realnie samorządom potrzebnej. Przekazane pieniądze będą zasilać
gospodarkę, a nie „leżeć” na kontach samorządów. MRR będzie mogło
sprawdzić zasadność przekazywanych kwot na podstawie ilości
zawartych umów i złożonych wniosków o płatność.
V. Dodatkowe fundusze dla najlepszych
Wprowadzamy konkurencję pomiędzy programami – najszybciej i
najefektywniej realizowane mogą liczyć w 2011 r. na dodatkowe,
rezerwowe środki liczące ponad 1,3 mld euro. Te środki przeznaczymy
przede wszystkim na działania silnie prorozwojowe, zwiększające
potencjał gospodarczy kraju.
VI. Nagrody za efektywność
Będziemy na bieżąco sprawdzać i oceniać efektywność działania
instytucji zaangażowanych we wdrażanie unijnej pomocy. Wprowadzamy
system mobilizowania i motywowania m.in. poprzez uzależnienie
wysokości wynagrodzeń urzędników, od stopnia skuteczności wdrażania
funduszy i realizacji nałożonych planów.
VII. Duże projekty - szybszy zwrot wydatków
Tzw. „projekty duże” muszą być zatwierdzone przez Komisję
Europejską. Czekanie na decyzję przez wiele miesięcy blokuje unijne
współfinansowanie, a w tym czasie wydatki na te inwestycje idą z
budżetu państwa.
W ślad za ostatnimi zmianami w prawie unijnym wprowadziliśmy
możliwość podpisania umowy z beneficjentem oraz zwrotu poniesionych
wydatków jeszcze przed wydaniem decyzji przez KE. Do zawarcia umowy
wystarczy dobrze przygotowany wniosek o dofinansowanie. W przypadku
dużych projektów realizowanych przez instytucje rządowe (np. budowa
dróg i autostrad), dzięki temu rozwiązaniu budżet państwa uzyska
zwrot dotychczas poniesionych wydatków.
VIII. Pieniądze z Unii muszą pracować
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przygotowało informację o
możliwości wykorzystania powyższej zasady do zastosowania w ramach
poszczególnych programów, która po uzgodnieniach zostanie
przekazana do Instytucji Zarządzających programami.
Dzięki proponowanym rozwiązaniom, można przesunąć w czasie
konieczność przekazywania środków krajowych na realizowane
projekty, udzielając dotacji składających się w całości ze środków
unijnych. Oznacza to m.in. odciążenie dla budżetu państwa, który
nie będzie musiał pożyczać lub wykorzystywać środków własnych już w
pierwszej fazie wielu inwestycji.
I. Zmiany w przepisach środowiskowych
Zakończono proces zmian prawnych w zakresie ochrony środowiska.
Uchwalona ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o
ocenach oddziaływania na środowisko, wprowadza uproszczenia w
postępowaniu administracyjnym skracając o połowę czas trwania
procedur środowiskowych w procesie inwestycyjnym. Znowelizowane
przepisy pozwalają na zgodną z przepisami unijnymi realizację
projektów.
II. Projekty generujące dochód
Do tej pory projekty, które przynosiły dochody w wielu przypadkach
nie mogły otrzymać pełnego dofinansowania unijnego. Do wyliczenia
kwoty dotacji stosowano tzw. mechanizm luki w finansowaniu, którego
zastosowanie powodowało obniżenie poziomu dotacji.
Obecnie mechanizm tego nie muszą stosować beneficjenci, którzy
zamierzają realizować inwestycje o wartości do 1 mln euro. Ponadto,
całkowicie z tego obowiązku zwolniono beneficjentów starających się
o środki z Europejskiego Funduszu Społecznego. Oznacza to, że
otrzymają oni dofinansowanie projektów w pełnym możliwym wymiarze
(max. 85 proc.).
III. Zamówienia publiczne - ułatwienia dla
przedsiębiorców
W 2008 r. zmieniono Prawo zamówień publicznych, w celu zapewnienia
pełnej zgodności regulacji krajowych z dyrektywami UE, a także
dalszego uelastycznienia procedur.
Po pierwsze rozszerzono możliwość poprawiania omyłek przez
startującego w przetargu. Do tej pory nawet błąd nie mający
znaczenia dla treści oferty oznaczał wyeliminowanie przedsiębiorcy
z przetargu (np. błąd w wycenie kloszy do lamp w jednaj z ofert na
realizację inwestycji drogowej spowodował konieczność wyboru oferty
znacząco droższej). Po drugie, wprowadzono nieograniczoną możliwość
zlecania podwykonawcom wykonania zamówienia. Po trzecie, o
zamówienie mogą się ubiegać także przedsiębiorcy, którzy w chwili
składania oferty nie dysponują odpowiednim potencjałem
technicznym.
Zmiany oznaczają większy dostęp przedsiębiorców do zamówień
publicznych, także tych, w które zaangażowane są pieniądze unijne
oraz sprawiają, że wzrasta konkurencja w ubieganiu się o
zamówienia. Realizacja projektu może zatem przebiegać sprawniej i
taniej.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zainicjowało w 2008 roku akcję „Proste Fundusze”. Celem tego przedsięwzięcia jest wprowadzanie zmian w procedurach dotyczących realizacji projektów służących ich maksymalnemu uproszczeniu oraz uczynienie starań o dofinansowanie procesem przyjaznym dla projektodawców. Wspomniana inicjatywa jest również przejawem otwartości administracji na sygnały płynące od obywateli albowiem większość wprowadzanych zmian jest wynikiem analizy postulatów zgłaszanych bezpośrednio przez osoby zajmujące się praktycznymi aspektami realizacji projektów dofinansowywanych ze środków Unii Europejskiej. Powyższe propozycje są przedmiotem prac działającego pod przewodnictwem Ministra Rozwoju Regionalnego Zespołu ds. uproszczeń systemu wykorzystania środków funduszy Unii Europejskiej.
Więcej informacji na Portalu Funduszy Europejskich.
V. Przyjazne prawo
Wprowadziliśmy zmiany do ustawy o zasadach prowadzenia polityki
rozwoju. Dotyczą m.in. procedury odwoławczej i dają potencjalnym
beneficjentom możliwość podważania wyników oceny ich wniosków,
włącznie z odwołaniami do sądu administracyjnego. Wzmacnia to
przejrzystość i obiektywizm procesu wyboru projektów.
Nowe przepisy precyzują też zakaz wprowadzania jakichkolwiek zmian
w regułach konkursów w trakcie ich trwania, które szkodziłyby
uczestniczącym w nich potencjalnym beneficjentom.
VI. Koordynacja i planowanie na rzecz większej
efektywności
Począwszy od 2009 r. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego – w
porozumieniu z właściwymi instytucjami – wyznacza cele wydatkowania
środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności na dany rok –
w 2009 r. 16,8 mld zł. Koncepcja ta zakłada określanie docelowego
poziomu wydatków certyfikowanych do KE który pozwoli uniknąć
kumulacji wydatków w 2013 roku, co jest szczególnie ważne w
kontekście stabilności budżetu państwa. Kwoty wyznaczone w ten
sposób na każdy rok, będą przyjmowane jako cele przez Radę
Ministrów, która będzie miała także nadzór nad ich
realizacją.
VII. Pomoc publiczna - przejrzyściej i mniej
rygorystycznie
Jedna z najistotniejszych zmian polega na tym, że przedsiębiorca
może rozpocząć prace związane z realizacją projektu już po złożeniu
do właściwej instytucji wniosku o przyznanie pomocy (do tej pory
prace mogły rozpocząć się dopiero po uzyskaniu przez przedsiębiorcę
potwierdzenia o uzyskaniu wsparcia).
