Piętnaście lat temu Polska ostatecznie zerwała z rosyjską strefą wpływów i weszła w skład Unii Europejskiej. Przez ten czas nasz kraj zmienił się nie do poznania, m.in. ponad 50% wzrost PKB, nowe autostrady, lotniska, budynki użyteczności publicznej, a co najważniejsze możliwość pracy, edukacji, podróżowania bez żadnych kontroli i problemów na granicach państw UE.
Wejście w dniu 1 maja 2004r. Polski do UE było zwieńczeniem kilkunastoletnich starań, które zapoczątkowane zostały jeszcze w 1988 roku poprzez nawiązanie stosunków dyplomatycznych z zachodnią Europą. Trzy lata później w grudniu w Brukseli podpisano Układ Europejski będący umową stowarzyszeniową pomiędzy Rzeczpospolita Polską, a ówczesną Wspólnotą Europejską.
Jaki jest bilans kosztów i korzyści członkostwa w Unii Europejskiej? Pytanie to może wydawać się proste, bo bilans praktycznie można określić jako bardzo korzystny dla naszego kraju. Najlepszym dowodem na to, jest blisko 80% poparcie Polaków dla członkostwa w UE.
Jednak warto się skupić na kilku wybranych danych pokazujących ogromną zmianę w przeciągu piętnastu ostatnich lat. Chyba jeden z najważniejszych wskaźników to zmiana Produktu Krajowego Brutto (PKB), skumulowany wzrost PKB w okresie 2004-2018 dla Polski wyniósł ponad 50%. W wyniku czego Polska osiągnęła blisko 70% PKB per capita całej UE, w 2004 roku było to niecałe 50%. Ważne przypomnienia jest to, że tzw. „próg ubóstwa” UE to 75%, po jego osiągnięciu będziemy otrzymywać mniej funduszy niż obecnie. Pewien wpływ na te dobre wyniki ma ilość środków jakie Polska otrzymała z budżetu UE, jak podaje Ministerstwo Finansów RP na koniec marca 2019 roku było to blisko 163 mld euro. Po odliczeniu wpłat do europejskiego budżetu, dodatnie saldo naszego członkostwa wyniosło blisko 110 mld euro. Należy również zauważyć, że obecnie jesteśmy największym beneficjentem funduszy unijnych ze wszystkich krajów Wspólnoty.
Zastanawiając się nad bilansem członkostwa warto również przyglądnąć się eksportowi polskich towarów, gdzie blisko 80% przypada na kraje Unii Europejskiej. Największym partnerem Polski są Niemcy do których trafia ponad 1/4 naszych towarów. Co ważne w zakresie wymiany handlowej z krajami UE mamy ogromną nadwyżkę wynoszącą kilkanaście mld euro.
Polacy w szczególny sposób doceniają inwestycje w ramach tzw. Funduszy Europejskich, czyli m.in. w: infrastrukturę drogową, kolejową, modernizację i budowę budynków użyteczności publicznej czy obiektów sakralnych, ale także wsparcie kształcenia Polaków, dofinansowanie do powstania nowych, jak i funkcjonujących firm. Kwota ogólna inwestycji w ramach Funduszy Europejskich wyniosła ponad 110 mld euro (Fundusz Spójności plus Fundusze Strukturalne), co np. pozwoliło zwiększyć sieć autostrad z 405 km do około 2000 km.
Nie można również zapomnieć o możliwościach jakie Unia Europejska dała w zakresie edukacji czy podejmowania pracy poza granicami Polski. W zakresie edukacji to z roku na rok coraz więcej osób wyjeżdża na studia czy dodatkowe dokształcanie w ramach unijnego programu Erasmus. W zakresie rynku pracy ocenia się, że z kraju na stałe wyjechało ponad 2 mln ludzi, ale jednocześnie od 2004 roku stworzono ok. 3 mln nowych miejsc pracy w Polsce, a stopa bezrobocia spadło z blisko 20% do zaledwie ok. 6% obecnie (wg danych GUS).
Polska przez te ostatnie lata zmieniła się niewiarygodnie. Powyżej przybliżone zostały tylko wybrane twarde fakty, gdyż one najbardziej przemawiają do naszej wyobraźni. Jednak nie zapominajmy, że Wspólnota Europejska zmienia również mentalność mieszkańców Polski, powoduje większą tolerancję i otwartość na inne narodowości czy kultury. Polki i Polacy mają m.in. nieograniczoną możliwość podróżowania po krajach Wspólnoty praktycznie bez kontroli na granicach.
Dominik Łazarz,
ekonomista, ekspert Punktu Informacji Europejskiej Europe-Direct przy WSIiZ w Rzeszowie i przy Stowarzyszenia Morena w Gdańsku, a także Regionalnego Ośrodka Debaty Międzynarodowej w Gdańsku. Był m.in. dyrektorem Regionalnego Centrum Informacji Europejskiej w Rzeszowie (2007-13) i Regionalnego Ośrodka Debaty Międzynarodowej (2013-16) oraz trenerem akredytowanym Krajowego Ośrodka Europejskiego Funduszu Społecznego (2008-10).
