Publicystyka - ngo.pl

Trzeci sektor potrzebuje zmian, stałego dopływu nowych osób. Niedostatek partnerskich relacji międzypokoleniowych to zaledwie wierzchołek góry lodowej. Potrzebna jest zmiana sposobu przywództwa, która otworzy organizacje na osoby nowe i różnorodne, także wiekowo. Jeśli tego nie zrobimy, wpadniemy w błędne koło. Jadąc na oparach i coraz bardziej wypaleni, będziemy co chwila nerwowo szukać nowej energii.

WUJEC: UCZMY SIĘ OD SIEBIE NAWZAJEM!

Duże wrażenie zrobiło na mnie majowe spotkanie ze szwajcarską aktywistką, dwudziestosiedmioletnią Flavią Kleiner, zorganizowane przez Fundację Bölla. Flavia jest jedną ze współzałożycielek i liderek obywatelskiego ruchu Operation Libero. W 2016 roku jako pierwszy zatrzymał on ksenofobiczną ofensywę referendalną populistycznej SVP – Szwajcarskiej Partii Ludowej, chcącej między innymi przeforsować w referendum automatyczne deportowanie cudzoziemców, którzy popełnili w Szwajcarii pospolite przestępstwo. Po tym sukcesie Operation Libero przeprowadziło cztery zwycięskie kampanie, skutecznie budując poparcie dla spraw takich jak praworządność, istnienie publicznych mediów czy prawo do zawierania małżeństw przez pary tej samej płci. Ich podstawowa strategia, to mobilizowanie cyber-wojowników w sieci (między innymi w działaniach fact-checkingowych i trollowaniu trolli).

Na spotkaniu Flavia z energią opowiadała o sukcesie ruchu, odwołując się do frajdy i radości ze wspólnego działania, tworzenia wspólnoty i mówiąc wręcz o „poczuciu braku grawitacji”.

Podkreślała, że kluczem do sukcesu jest opieranie się na sieci, oddawanie pola innym ludziom, bezpośrednia i zrozumiała komunikacja, a także znalezienie żywych i poruszających wartości. Na stronie Operation Libero czytamy, że „My, młode osoby o podobnym stanie ducha, zebraliśmy się i zdecydowaliśmy, by zmobilizować się dla Szwajcarii: dla jej kontaktów międzynarodowych, wolności, rozwoju i państwa prawa. Co wieczór rozmawiamy do późna w nocy, nie zapominając o tym, żeby przewietrzyć nasze głowy tańcząc”.

Gdzie szukać polskiej analogii? Przecież i u nas funkcjonują organizacje i grupy tworzone przez młode osoby, które opierają się na podobnych założeniach.

Duriasz-Bułhak: Brakuje nam dobrych wzorców

W tym roku przez polskie miasta przeszła tanecznym krokiem rekordowa liczba tęczowych marszów i parad równości. Przeszła, pomimo wrogiej narracji mediów i władz centralnych, a nierzadko również samorządowych, a także pomimo niebezpieczeństwa konfrontacji z agresywnymi przeciwnikami. Marszów na rzecz praw osób LGBT+ odbyło się aż 15 – dwa raz więcej niż w 2017 roku. W prawie każdym mieście pobito rekord frekwencji. Byłam na kilku z nich, za każdym razem uderzała mnie liczba młodych osób – nasto- i dwudziestolatków, którzy po raz pierwszy wyszli na ulicę. Wiele z marszów – na przykład w Warszawie, Poznaniu, Lublinie, czy Koninie – organizowali ich rówieśnicy.

Ale to nie wszystko. Najbardziej spektakularną akcję w obronie sądów, „Łańcuch światła”, rozkręciła Akcja Demokracja, tworzona przez ludzi koło trzydziestki. Pomimo tego, że „Łańcuch” powstał jako ruch sprzeciwu, udało się, przynajmniej na jakiś czas, stworzyć w wielu miejscach w Polsce pozytywną wspólnotę wartości i zaangażowania w sprawę. Coraz większego rozpędu nabiera także Fundusz Feministyczny, rozwijany przez trzydziestolatki, których celem jest budowanie wspólnoty opartej na bezpośredniej komunikacji, zaufaniu i wspólnych wartościach, poprzez partycypacyjne rozdawanie pieniędzy. Przykłady podobnych działań można by mnożyć.

Mamy zatem od kogo czerpać inspirację. Organizacje i ruchy z energią tworzą młode osoby. Pytanie, jak ją w nich utrzymać i jak przenieść ją do organizacji z wyższą średnią wieku.

Ma to szansę wydarzyć się tylko, jeśli będziemy w stanie zmienić dominujący w organizacjach styl przywództwa, a z nim sposób ich funkcjonowania.

BATKO-TOŁUĆ: BEZ ODMŁODZENIA SEKTORA POZOSTANIEMY W TYLE!

Jak pokazują ostatnie opublikowane badania Klon/Jawor (2016), zarządy polskich organizacji raczej się nie zmieniają – około połowy członków zarządu zasiada w nim od momentu założenia organizacji. Aż 39% respondentów wskazało, że brak następców obecnych liderów jest dla organizacji dużym problemem.

Dlaczego tak jest? Zróbmy rachunek sumienia, czy my, jako twórcy i twórczynie organizacji, wizjonerzy i wizjonerki:

• Świadomie wychowujemy swoich następców?
• Tworzymy przestrzeń, żeby wspólnie rewidować misję i wizję organizacji?
• Dajemy potencjalnym następcom przestrzeń do brania współodpowiedzialności, popełniania błędów i uczenia się na nich?
• Poświęcamy czas, żeby delegować zadania, czujnie wspierać w ich realizacji i nie wykonujemy wszystkiego samodzielnie?
• Budujemy środowisko pracy oparte na dialogu i tworzeniu wspólnoty?
• Czy mówimy zrozumiałym językiem o tym, co jest ważne?

Moja intuicja i doświadczenie mówią, że często tak nie jest. Na dłuższą metę wypala to liderów i liderki, zniechęcając jednocześnie innych do przejęcia pałeczki. Źle rozumiane „męczennictwo za sprawę” wyniszcza ich, drenując z radości działania, a w efekcie szkodzi całym organizacjom.

Zapominamy, że wizja i misja, z którą założyciele i założycielki budowali organizacje, nie rozprzestrzenia się samoistnie. Że trudno wymagać od nowych (nie tylko młodych wiekiem) osób w zespole, że od razu je zinternalizują i bez rozmów, pytań i zmian przyjmą je za swoje, że tak samo jak my, „za starych, dobrych czasów”, będą z oddaniem kontynuować „mit założycielski”.

Czas, żeby wizjonerskie, silne przywództwo zastąpić otwartym przywództwem włączającym, opartym na budowaniu współodpowiedzialności i relacji, działaniu z ludźmi, a nie tylko dla ludzi. Przywództwem, wynikającym z założenia, że siłą zespołu jest jego różnorodność – nie tylko ze względu na wiek, ale także pochodzenie, orientację seksualną, płeć, osobowość, stan zdrowia czy styl pracy (więcej na ten temat na stronie współtworzonej przez Szkołę Liderów).

Bez zmiany sposobu przewodzenia i bez zrównoważonego rozwoju, włączanie do organizacji nowego pokolenia zadziała na krótką metę. Taka zmiana wymaga zaś nie tylko odwagi, by zmienić przyzwyczajenia, lecz przede wszystkim świadomej refleksji każdego i każdej z nas.

Jestem bardzo ciekawa, jak tę sprawę widzą osoby młodsze ode mnie – nasto i dwudziestolatki. Dajcie znać, brakuje Waszej perspektywy!

PS Dziękuję Mariannie Wybieralskiej i Hubertowi Sobeckiemu za przegadanie tematu!

MASZ ZDANIE? CZEKAMY NA WASZE GŁOSY (MAKS. 4500 ZNAKÓW) PLUS ZDJĘCIE NA ADRES: REDAKCJA@PORTAL.NGO.PL

Agata Urbanik – facylitatorka, trenerka i badaczka społeczna. Prowadzi Pogotowie Facylitacyjne. Od lat związana z trzecim sektorem. Działaczka Stowarzyszenia Miłość Nie Wyklucza, współzałożycielka Fundacji Pole Dialogu, której zarząd niebawem opuści. W swoich działaniach kładzie nacisk na diagnozę potrzeb, tworzenie przestrzeni do konstruktywnej rozmowy i partycypację. Wierzy w rower i planszówki.

Mamy od kogo czerpać inspirację. Organizacje i ruchy z energią tworzą młode osoby. Pytanie, jak ją w nich utrzymać.