Publicystyka - ngo.pl

Ideą powstawania Zespołów ds. ekonomii społecznej na terenie województwa warmińsko-mazurskiego jest współpraca dla dobra i rozwoju podmiotów ekonomii społecznej i tworzenia tzw. „dobrego klimatu” przyszłym i obecnym inicjatywom związanym z ekonomizacją trzeciego sektora, spółdzielczością socjalną, walką z bezrobociem i rozwojem społeczno-gospodarczym w czasach globalnego kryzysu. To cel bardzo ambitny, choć przez niektórych uważany za zbyt wygórowany, zwłaszcza na poziomie lokalnym.

Jest co najmniej kilka powodów, dla których powoływanie zespołów, partnerstw działających na rzecz ekonomii społecznej jest zasadnie. Pierwszym i najważniejszym jest ich interdyscyplinarność. W skład owych grup wchodzić mogą przedstawiciele: jednostek samorządu terytorialnego wszystkich szczebli, instytucji pomocy społecznej oraz rynku pracy, organizacji pozarządowych, podmiotów ekonomii społecznej (m.in. spółdzielni socjalnych), lokalnych przedsiębiorców, których z tego miejsca gorąco zachęcam do czynnego udziału w budowaniu systemu wsparcia i rozwoju gospodarczo-społecznego, jakim jest ekonomia społeczna w Polsce.

Po drugie – Zespoły mogą tworzyć programy strategiczne, których zapisy mogą pozytywnie wpłynąć na wspomniany powyżej rozwój. Programy te zawierają główne założenia, pomysły, plany pomocowe służące wciąż rozwijającemu się rynkowi ekonomii społecznej na danym terenie.

Ponadto Zespoły, jako przedstawicielstwo większości instytucji działających na terenie swojej gminy, powiatu bądź województwa, stają się ciałem konsultacyjnym – wiarygodnym i mającym siłę przebicia na arenie nieustających zmian przepisów, zapisów i dyskusji na szczeblu krajowym, dotyczącym przyszłego kształtu pomocy społecznej, działalności instytucji rynku pracy, walki z bezrobociem i wykluczeniem społecznym. Jednym z głównych działań Zespołów jest również szeroko zakrojona promocja i upowszechnianie wiedzy na temat ekonomii społecznej na ich terenie. Członkowie Zespołów biorą czynny udział w różnych akcjach promocyjnych, konferencjach, działaniach lokalnych i ponadlokalnych, których celem jest rozpowszechnianie idei ekonomii społecznej. Warto tu wspomnieć o corocznych Dniach Ekonomii Społecznej na Warmii i Mazurach, które zwyczajowo odbywają się w maju na olsztyńskiej starówce.

Jak to wygląda w praktyce? Po krótce zatem o Zespołach działających już na terenie Warmii i Mazur.

10 listopada 2009 roku, na mocy uchwały Zarządu Województwa, rozpoczął swoją działalność Zespół ds. wdrażania i promocji ekonomii społecznej w województwie warmińsko-mazurskim. Inicjatorką jego powołania była Wiesława Przybysz – Dyrektor Regionalnego Ośrodka Pomocy Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińska-Mazurskiego w Olsztynie. W skład Zespołu wchodzą przedstawiciele: najważniejszych organizacji pozarządowych działających na terenie województwa (którym temat ekonomii społecznej jest szczególnie bliski), instytucji rynku pracy działających na szczeblu wojewódzkim, oświaty (zarówno na poziomie edukacji powszechnej, jak i wyższej), Związku gmin, pracodawców prywatnych, a także Pełnomocnik Marszałka ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz szereg zaproszonych do współpracy gości.

Do zadań Zespołu należy przede wszystkim: ocena stanu rozwoju ekonomii społecznej w województwie, jej promowanie, tworzenie przyjaznego klimatu dla jej rozwoju w regionie, opiniowanie aktów prawnych dotyczących ekonomii społecznej, wypracowywanie i proponowanie nowych rozwiązań w zakresie wdrażania ekonomii społecznej w województwie, upowszechnianie dobrych praktyk, inicjowanie i wspieranie współpracy pomiędzy jednostkami sektora publicznego, prywatnego, organizacjami pozarządowymi i ośrodkami badawczymi na rzecz promocji i rozwoju ekonomii społecznej.

W ramach pracy Zespołu w 2011 roku wypracowany i przyjęty do realizacji został Regionalny Plan Działań na rzecz Promocji i Upowszechniania Ekonomii Społecznej w Województwie Warmińsko-Mazurskim na lata 2011-2015, którego głównym celem jest: „zwiększenie udziału ekonomii społecznej w rozwoju społeczno-gospodarczym województwa warmińsko-mazurskiego, ze szczególnym uwzględnieniem aktywizacji zawodowej i społecznej grup zagrożonych wykluczeniem”. Cel ten będzie realizowany w następujących priorytetowych obszarach:

• spójny system wsparcia ekonomii społecznej w regionie;
• wzrost świadomości na temat ekonomii społecznej;
• poprawa efektywności ekonomicznej podmiotów ekonomii społecznej.

Natomiast głównymi wskaźnikami oddziaływania Planu będzie określenie:

• liczby podmiotów ekonomii społecznej (PES) w województwie;
• liczby osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach społecznych na podstawie umowy o pracę;
• liczby gmin/powiatów, które uwzględniły problematykę ekonomii społecznej w swoich dokumentach programowych;
• liczby gmin/powiatów, które określiły możliwość zlecania usług społecznych PES w rocznych lub wieloletnich programach współpracy z organizacjami pozarządowymi;
• liczby organizacji pozarządowych, które na skutek wsparcia OWES rozpoczęły działalność gospodarczą.

W czasie ponad rocznej pracy Zespołu wyznaczono wiele celów, innowacyjnych pomysłów, idei przyświecających rozwojowi ekonomii społecznej. Dzięki pracy całego sztabu specjalistów z różnych dziedzin powstał plan realnego wsparcia podmiotów ekonomii społecznej w województwie warmińsko-mazurskim.

W Elblągu, mieście na prawach powiatu, decyzją Prezydenta Miasta w dniu 29 października 2009 roku powołano Zespół ds. ekonomii społecznej, którego głównym celem działania jest opracowanie programu rozwoju ekonomii społecznej w mieście, bieżące opracowywanie propozycji rozwiązań prawno-instytucjonalnych oraz finansowych w obszarze funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej, wspieranie spółdzielczości socjalnej, przygotowanie założeń i realizacja systemu edukacji w obszarze ekonomii społecznej, a także stały monitoring i przygotowywanie rekomendacji w zakresie promocji działań związanych z ekonomią społeczną.

Ciekawym z punktu widzenia ekonomii społecznej jest fakt, że przewodniczącym Zespołu jest wiceprezydent miasta Elbląg, zajmujący się sprawami gospodarczymi w mieście. To bardzo dobra informacja dla podmiotów ekonomii społecznej, które przeważnie są klasyfikowane jako słabo rozwinięte i traktuje się je bardzo stereotypowo, jako „przechowalnie pracy”, bez możliwości prawdziwego finansowego rozwoju, wysokiej rentowności. Dzięki podejściu gospodarczemu, perspektywa postrzegania np. spółdzielczości socjalnej może ulec zmianie. Pozostawiając najważniejszy cel społeczno-zawodowej integracji osób znajdujących się w szczególnie ciężkiej sytuacji na rynku pracy, jednocześnie wykształtować mogą się dzięki temu podmioty sprawne ekonomicznie, stanowiące prawdziwą konkurencję dla komercyjnego rynku.

Powiat lidzbarski to – w mojej ocenie – miejsce wyróżniające się spośród wszystkich, które jako animatorka OWIES Olsztyn odwiedziłam. Przygoda z ekonomią społeczną na terenie tego powiatu rozpoczęła się ponad rok temu. Po rozmowach z władzami powiatu, które początkowo przeprowadził Arkadiusz Jachimowicz – prezes Stowarzyszenia ESWIP, rozpoczęłam pracę z grupą przedstawicieli jednostek samorządu, Starostwa Powiatowego, jednostek pomocy społecznej, powiatowego urzędu pracy, organizacji pozarządowych, spółdzielni mieszkaniowej, spółdzielni socjalnej. Wyklarował się stały, 12-osoby skład. Podczas szeregu spotkań członkowie grupy rozważali różne formy pracy przyszłego Zespołu, jego umocowania prawnego na poziomie powiatu. Odbyły się wielogodzinne dyskusje na temat dobrych, realnych działań Zespołu.

Po roku grupa wypracowała już wszystkie istotne kwestie, przygotowany został zarys przyszłego programu oraz metody współpracy, wymiany informacji i płynnego przekazywania sobie klienta, określone zostały główne cele. W tym samym czasie rozpoczęły się rozmowy dotyczące powstania Inkubatora Przedsiębiorczości Społecznej w Lidzbarku Warmińskim. I taka oto 29 listopada 2012 roku Zarząd Powiatu podjął uchwałę o powołaniu Zespołu ds. ekonomii społecznej w powiecie lidzbarskim, w skład którego weszli wszyscy członkowie grupy inicjatywnej. Przewodniczącym Zespołu został Jarosław Kogut – wicestarosta powiatu lidzbarskiego, który swoją charyzmą i zaangażowaniem w proces wsparcia ekonomii społecznej może obdarować niejednego człowieka. Wiceprzewodniczącą Zespołu została Henryka Wołodźko, Dyrektor Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ornecie, która wspiera wszystkie inicjatywy ekonomiczne swoich klientów. Dowodem może być ornecka Spółdzielnia Socjalna „ARKA” bądź nowo założona Spółdzielnia Socjalna „Babiniec”, również z Ornety.

Po przyjęciu uchwały o powołaniu Zespołu, prace rozpoczęły się bardzo dynamicznie. Powstała ostateczna wersja „Programu rozwoju ekonomii społecznej w powiecie lidzbarskim na lata 2013-2020” (zaakceptowanego przez Zarząd Powiatu w marcu 2013 r. i przyjętego przez Zespół w kwietniu br. do realizacji). Głównym celem tego dokumentu jest „zwiększenie poziomu wiedzy w zakresie ekonomii społecznej, stanowiącej istotny element rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu lidzbarskiego”. Cel ten wskazuje, jaką rolę widzą w pracy Zespołu sami jego członkowie – to tworzenie dobrego klimatu dla ekonomii społecznej. Siebie samych natomiast postrzegają jako „siewców” nowiny o możliwościach rozwoju w inny sposób, niż zatrudnienie w korporacjach lub innych przedsiębiorstwach komercyjnych.

Do głównych działań w zakresie rozwoju ekonomii społecznej na terenie powiatu wyznaczono m.in.: organizowanie akcji promocyjno-informacyjnych; prowadzenie działań animacyjnych, doradczych i informacyjnych dotyczących ekonomii społecznej (w urzędach, szkołach i na różnego rodzaju wydarzeniach powiatowych i w gminach powiatu); zwiększenie kompetencji przyszłych i obecnych pracowników podmiotów ekonomii społecznej (z kadrą kierowniczą włącznie); dalszy rozwój i wzmocnienie pozycji Zespołu ds. ekonomii społecznej w powiecie; uwzględnienie zagadnień związanych z tematyką ekonomii społecznej w dokumentach strategicznych powiatu itp.

Jednocześnie opracowany i przyjęty został dokument dotyczący współpracy między jednostkami, noszący nazwę „Ścieżka wsparcia klienta znajdującego się w szczególnej sytuacji na rynku pracy”. W większości instytucji wchodzących w skład Zespołu wyznaczeni zostali Pełnomocnicy ds. ekonomii społecznej, którzy mają być źródłem pierwszej informacji o ekonomii społecznej dla swoich klientów oraz mają kierować zainteresowanych do Inkubatora Przedsiębiorczości Społecznej w Lidzbarku Warmińskim.

W najbliższym czasie prace Zespołu koncentrować się będą na działaniach edukacyjnych, których bezpośrednim wykonawcą jest tutejszy Inkubator Przedsiębiorczości Społecznej.

W powiecie braniewskim również powołano (z dniem 28 listopada 2012) Zespół ds. wdrażania i promocji ekonomii społecznej, którego głównymi zadaniami są: ocena stanu rozwoju ekonomii społecznej w powiecie; promowanie ekonomii społecznej i tworzenie przyjaznego klimatu dla jej rozwoju w powiecie; opiniowanie aktów prawnych dotyczących ekonomii społecznej; wypracowywanie i promowanie nowych rozwiązań w zakresie wdrażania ekonomii społecznej w powiecie; upowszechnianie dobrych praktyk w obszarze ekonomii społecznej; inicjowanie i wspieranie współpracy pomiędzy jednostkami sektora publicznego, prywatnego, organizacjami pozarządowymi i ośrodkami badawczymi na rzecz promocji i rozwoju ekonomii społecznej; inicjowanie działań wspierających funkcjonowanie podmiotów ekonomii społecznej itp. Przewodniczącą Zespołu została Małgorzata Wojtas, członek Zarządu Powiatu Braniewskiego. Warto zauważyć, że w skład Zespołu weszli również przedstawiciele: Powiatowej Rady Organizacji Pozarządowych oraz Lokalnej Grupy Działania.

Zespół jest na etapie tworzenia „Programu na rzecz rozwoju ekonomii społecznej w powiecie”.

Idea i zasadność prac poszczególnych Zespołów jest bezsprzeczna, widać to wyraźnie na tle całego województwa i poszczególnych gmin bądź powiatów. W miejscach, w których powstają Zespoły, rozwój ekonomii społecznej jest dynamiczny. Przedstawiciele podmiotów ekonomii społecznej mają swobodną możliwość korzystania ze wsparcie Zespołów, co daje poczucie bezpieczeństwa w tak niespokojnych czasach globalnego kryzysu. I to właśnie z potrzeby ścisłej współpracy i pracy na rzecz rozwoju ekonomii społecznej w niedługim czasie powstaną nowe Zespoły, m.in. w powiecie olsztyńskim, ostródzkim i bartoszyckim.

1. Wyjście z inicjatywą powołania Zespołu, np. od władz powiatu po zasięgnięciu opinii ekspertów zewnętrznych, np. przedstawiciela Ośrodka Wspierania Inicjatyw Ekonomii Społecznej bądź Inkubatora Przedsiębiorczości Społecznej.
2. Pierwsze spotkanie zaproszonych przez Starostwo gości, potencjalnie zainteresowanych tematyką ekonomii społecznej.
3. Określenie przyszłego kształtu Zespołu.
4. Wyznaczenie składu Zespołu.
5. Podjęcie uchwały o powołaniu Zespołu.
6. Podjęcie prac nad Programem/Planem rozwoju ekonomii społecznej w danym powiecie przez prawnie umocniony Zespół.

We wszystkich etapach powstawania i późniejszym funkcjonowaniu Zespołu swoją pomoc oferują Ośrodki Wspierania Inicjatyw Ekonomii Społecznej bądź Inkubatory Przedsiębiorczości Społecznej. Warto przypomnieć, że wszystkie usługi świadczone przez wymienione powyżej podmioty są bezpłatne.