Zespół Ekspertów Prawnych przy Fundacji Batorego: Zmiany ustawy o KRS podporządkowują sądownictwo władzy politycznej
Rządowy projekt nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa wprowadza rozwiązania, które naruszają konstytucyjne zasady niezawisłości i niezależności sędziowskiej oraz podziału i równoważenia władzy. Zespół Ekspertów krytykuje nowy „upolityczniony” tryb wyboru sędziów do KRS, pozbawiający środowisko sędziowskie prawa do wyłonienia własnej reprezentacji, bezprawne wygaszenie kadencji obecnego składu Rady oraz przejęcie konstytucyjnych kompetencji Rady jako całości przez jej organy wewnętrzne.
Grafika: Grzegorz Laszuk
Zdaniem ekspertów „wiodącym celem nowelizacji jest wzmocnienie wpływu władzy ustawodawczej na funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, w tym przede wszystkim na proces powoływania sędziów, i uczynienie tego obszaru podatnym na ingerencję polityczną ze strony rządzącej większości parlamentarnej”.
Zdecydowany sprzeciw Zespołu budzi projektowana zmiana trybu wyboru sędziów do składu KRS, w myśl której kandydatów mają zgłaszać i wybierać posłowie. Tym samym środowisko sędziowskie nie tylko nie będzie mogło wybrać przedstawicieli do KRS, ale także nie będzie miało możliwości wysunięcia swoich kandydatur. O tym, którzy sędziowie powinni zostać powołani do KRS jako przedstawiciele środowiska, decydować będzie władza ustawodawcza. W tym zakresie projekt narusza zasadę niezawisłości i niezależności sędziego oraz zasadę trójpodziału władzy i jest niezgodny z art. 187 ust. 1 pkt 2, a także z art. 10 i art. 173 Konstytucji.
Eksperci wskazują na niekonstytucyjność art. 5 projektu ustawy, który przesądza o wygaszeniu mandatów sędziów wybranych do obecnego składu KRS. Ich zdaniem przepis ten narusza rażąco art. 187 ust. 4 Konstytucji, zgodnie z którym kadencja wybranych członków Krajowej Rady Sądownictwa trwa cztery lata. Polski system konstytucyjny nie przewiduje możliwości wygaszenia mandatu sędziego KRS na mocy specjalnie wydanej ustawy.
Zastrzeżenia Zespołu budzi utworzenie dwóch autonomicznych Zgromadzeń Rady, które przejmują konstytucyjne uprawnienia KRS do przedstawiania Prezydentowi wniosków o powołanie sędziów w Sądzie Najwyższym, sądach powszechnych, sądach administracyjnych i sądach wojskowych. Tymczasem, zgodnie z art. 179 Konstytucji organem uprawnionym do wnioskowania o powołanie sędziego przez Prezydenta RP jest wyłącznie KRS. Projektowane rozwiązanie wzmacnia pozycję zdominowanego przez polityków Pierwszego Zgromadzenia Rady (w skład którego wchodzą Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Minister Sprawiedliwości, przedstawiciel Prezydenta oraz czterech posłów i dwóch senatorów) nad Drugim Zgromadzeniem, składającym się z 15 sędziów wybranych przez Sejm.
„Krajowa Rada Sądownictwa to konstytucyjny organ państwa, którego celem jest ochrona niezależności i niezawisłości sędziów. W intencji ustrojodawcy konstytucyjny status miał gwarantować KRS stabilizację sprawnego funkcjonowania oraz zapobiegać upolitycznieniu jej rozstrzygnięć. Tymczasem projekt ustawy zakłada, że organy państwa, przed których nadmierną ingerencją KRS miał sędziów chronić, w znacznej części przejmą kontrolę nad KRS. Nowe zasady wyborcze oraz zmiana organizacji wewnętrznej KRS naruszają równowagę instytucjonalną tego organu i podważają zaufanie do jego rzetelności i obiektywizmu” – pisze w swoim stanowisku Zespół Ekspertów Prawnych Fundacji im. Stefana Batorego.
Skład Zespołu Ekspertów Prawnych:
Źródło: Fundacja im. Stefana Batorego
