Publicystyka - ngo.pl

Dwie trzecie organizacji zajmujących się „zdrowiem” prowadzi działania w zakresie promocji zdrowia, profilaktyki i edukacji zdrowotnej, 41% zajmuje się rehabilitacją, terapią lub prowadzeniem sanatoriów, zakładów opiekuńczo-leczniczych czy ośrodków rehabilitacyjnych, zaś badania medyczne, opiekę szpitalną lub ambulatoryjną prowadzi 13% organizacji z tej branży. Jednocześnie jedna trzecia (33%) organizacji łączy działania z zakresu ochrony zdrowia z działaniami edukacyjnymi, zaś niewiele mniej (29%) – z działaniami w dziedzinie usług socjalnych i pomocy społecznej.

Organizacje ochrony zdrowia działają przede wszystkim w dużych miastach: blisko połowa (45%) ma siedziby w miastach wojewódzkich (w tym aż 18% – w Warszawie), a zaledwie 6% – na wsi. Lokalizacja w dużych miastach często wiąże się z szeroką skalą działania: prawie połowa (46%) organizacji ochrony zdrowia działa na skalę ogólnopolską lub ponadnarodową, podczas gdy w całym sektorze pozarządowym odsetek ten jest na poziomie 38%.

Zdecydowana ich większość ma formę prawną stowarzyszeń. Jednak w porównaniu do innych branż sektora pozarządowego jest wśród nich stosunkowo wiele fundacji – bo aż 28%.

W działania tych organizacji angażuje się wiele osób – zarówno członków stowarzyszeń, jak i wolontariuszy zewnętrznych oraz płatnych pracowników. Aż 40% stowarzyszeń z tej branży zrzesza więcej niż 50 członków (w całym sektorze analogiczny odsetek to zaledwie 34%), zaś do trzech czwartych z nich w ciągu ostatniego roku zapisały się nowe osoby. Duża część y tych organizacji korzysta też ze wsparcia osób niebędących członkami: 61% współpracuje z wolontariuszami zewnętrznymi, zaś ponad połowa angażuje pracowników płatnych: 36% zatrudnia na stałe, a kolejne 19% współpracuje z płatnym personelem na zasadzie jednorazowych umów.

Organizacje zajmujące się ochroną zdrowia mają do dyspozycji stosunkowo duże środki finansowe: przeciętna organizacja z tej branży dysponowała w 2009 roku budżetem wysokości 40 tys. zł, czyli dwukrotnie wyższym niż przeciętna w całym sektorze pozarządowym.  W 16% przypadków budżet przekroczył pół miliona złotych.

Podobnie jak w innych branżach, widoczne są duże różnice przychodów w zależności od miejsca funkcjonowania, co wiąże się w dużej mierze ze skalą i zasięgiem działania. W przypadku organizacji ochrony zdrowia widzimy, iż przychody stowarzyszeń i fundacji z miast wojewódzkich wynosiły przeciętnie 75 tys. zł.

Skąd pochodzą środki wykorzystywane przez organizacje ochrony zdrowia? W przypadku 41% z nich najważniejszym składnikiem budżetu (większym niż fundusze pochodzące z innych źródeł) są datki, darowizny i wpływy z 1%. To znacznie więcej niż w przypadku innych branż. Porównajmy rozkład różnych typów finansowania (niezależnie od wielkości pozyskiwanych w ten sposób kwot): aż 54% organizacji ochrony zdrowia jest wspieranych darowiznami od osób fizycznych (analogiczny odsetek w całym sektorze to 37%), 52% korzysta z darowizn od instytucji lub firm (w całym sektorze – 34%), a 41% uzyskuje jakieś środki z 1% podatku (w sektorze – 17%).

Jednak gdy spojrzymy na budżet całej branży (sumując budżety pojedynczych organizacji), okazuje się, że największą jego część stanowią środki publiczne, przede wszystkim te pochodzące ze źródeł rządowych, zasilające często organizacje dysponujące dużymi budżetami.

Organizacje ochrony zdrowia podtrzymują relacje z wieloma różnymi partnerami. Najwięcej z nich (około 75%-80%) kontaktuje się z lokalną społecznością, innymi organizacjami pozarządowymi oraz mediami lokalnymi. Z samorządem lokalnym i instytucjami użyteczności publicznej relacje ma nieco mniej organizacji (65%-70% z każdym z tych partnerów), jednak w wielu przypadkach są to kontakty częste i regularne. Tymczasem z innymi organizacjami kontaktuje się 79% organizacji, to tylko 17% robi to często i regularnie.

Na tle całego sektora rzadkie są powiązane personalne zarządów organizacji z sektorem publicznym: tylko w 16% organizacji ochrony zdrowia we władzach zasiadają osoby, które piastują jednocześnie jakieś funkcje w instytucjach administracji publicznej (analogiczny wskaźnik w całym sektorze to 27%).

Pomimo opisanej wyżej dobrej kondycji finansowej, organizacje ochrony zdrowia oceniają bieżące warunki funkcjonowania nieco gorzej niż organizacje z innych branż, mniej optymistycznie patrzą też w przyszłość. Tylko 27% uznaje obecne warunki za lepsze niż w latach poprzednich, podczas gdy wśród organizacji sportowych czy pomocy społecznej odsetek ten jest na poziomie ok. 35%. 44% oczekuje w przyszłości warunków lepszych niż obecnie (w całym sektorze odsetek ten wynosi 48%). Rzadziej niż inne organizacje planują też rozwój działalności (42%, zaś 51% planuje utrzymywać działalność na tym samym poziomie).

Jakich zatem trudności doświadczają w swoim codziennym funkcjonowaniu? Ponad dwie trzecie (69%) odczuwa problemy związane ze zdobywaniem funduszy i sprzętu, nieco mniej (59%) wskazuje na brak osób gotowych bezinteresownie angażować się w działania, niemal tyle samo (57%) mówi o nadmiernie rozbudowanej biurokracji administracji publicznej. Wszystkie te trzy problemy są dla organizacji ochrony zdrowia odczuwalne bardziej niż dla organizacji z innych branż.

Gdy z kolei przedstawicieli władz organizacji zapytano o potrzebne szkolenia, na pierwszym miejscu – tym razem podobnie jak działacze z innych branż – wskazali oni te związane z pozyskiwaniem funduszy (60%). Na kolejnych miejscach – wskazywane przez znacznie mniejszy odsetek organizacji – pojawiają się szkolenia związane z dziedziną działania organizacji (35%) i zagadnienia formalnoprawne (32%).

Dodatkowe fundusze organizacje najchętniej wydałyby na wkład własny do projektów (taką odpowiedź wskazało 30% organizacji ochrony zdrowia), promocję (27%) i zakup sprzętu związanego z obszarem działania (27%).