„Mapa psychozdrowia w szkołach” to efekt debaty przedstawicieli samorządów i organizacji społecznych z całej Polski. Prace zostały zainicjowane przez Dorotę Łobodę, przewodniczącą Komisji Edukacji Rady m.st. Warszawy i fundację GrowSpace. Uczestnicy debaty rozmawiali dzisiaj o opiece psychologicznej w szkołach, brakach kadrowych i potrzebie systemowego wsparcia ze strony MEiN. Efektem rozmów jest zbiór rozwiązań i postulatów dotyczących wzmocnienia opieki psychologicznej dla uczniów.
Postulaty do Mapy psychozdrowia w Polsce
Dramatyczne dane z Polski
Według raportu dotyczącego opieki psychologicznej w szkole opracowanego przez fundację GrowSpace, w Polsce pozostaje nieobsadzonych ponad 27 proc. stanowisk psychologów/psycholożek szkolnych. Z danych fundacji wynika, że aż w 450 gminach nie ma ani jednej osoby zatrudnionej na stanowisku psychologa szkolnego. W niektórych z nich na jeden etat psychologa przypada 785 dzieci. Cały raport jest dostępny na stronie fundacji GrowSpace.
Trudną sytuację w systemie opieki psychologicznej w szkołach potwierdzają przedstawiciele samorządów z całej Polski oraz licznych organizacji społecznych, którzy wzięli udział w debacie. Przede wszystkim zwracali uwagę na narastający kryzys zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, wakaty pedagogów szkolnych, braku zajęć o zdrowiu psychicznym w szkołach czy dostępie do specjalistów.
– Pomoc młodym osobom w kryzysie psychicznym to najważniejsze wyzwanie, przed jakim stoi obecnie polski system oświaty. Warszawa oraz wiele samorządów robi mnóstwo na rzecz wsparcia uczniów oraz wzmacniania systemu opieki psychologicznej w szkołach, ale widzimy że potrzeba również systemowych rozwiązań w tym zakresie. Z dzisiejszej debaty sporządzimy raport – mapę psychozdrowia w szkołach, który przekażemy Ministerstwu Edukacji i Nauki – mówiła Dorota Łoboda, przewodnicząca Komisji Edukacji Rady m.st. Warszawy.
Magdalena Roguska, wiceprzewodnicząca Rady m.st. Warszawy zaznaczyła: – Dzięki takim spotkaniom jak dziś, mamy przede wszystkim szansę na rozmowy o zdrowiu psychicznym dzieci i młodzieży bez lęku i wstydu, na wyprowadzenie tego tematu z obszaru tabu. Dzisiaj musimy mówić o zdrowiu psychicznym, jako elemencie zdrowia człowieka. Tak, jak dbamy o zdrowe odżywanie czy badania profilaktyczne, tak samo powinniśmy kłaść duży nacisk na profilaktykę zdrowia psychicznego.
Pomoc dla dzieci i młodzieży w Warszawie
– Działania na rzecz zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży to jeden z naszych absolutnych priorytetów, a warszawska oferta pomocowa to rozbudowany system wsparcia na wielu płaszczyznach – podkreślała Renata Kaznowska, zastępczyni prezydenta m.st. Warszawy podczas debaty. – Aby być najbliżej potrzeb uczniów i uczennic, w każdej miejskiej szkole zapewniamy opiekę psychologa lub pedagoga. Stworzyliśmy system blisko 30 poradni psychologiczno-pedagogicznych, szkolimy nauczycieli i organizujemy warsztaty oraz grupy dla rodziców. Współpracujemy również z organizacjami pozarządowymi, których programy uzupełniają naszą miejską ofertę pomocy.
Jak dodała wiceprezydentka, porady psychologów, lekarzy psychiatrów i psychoterapeutów dla dzieci i nastolatków mają też w swojej ofercie miejskie placówki lecznicze. Podmioty te zapewniają konsultacje zgodnie ze współczesnymi standardami diagnozy i terapii.
Wsparcie w szkołach
W każdej miejskiej szkole uczniowie mają zapewnioną opiekę psychologa lub pedagoga, a w zależności od potrzeb, placówki oferują również pomoc innych specjalistów: logopedów, terapeutów pedagogicznych oraz pedagogów specjalnych.
Od 2009 r. na terenie Warszawy działa również grupa interwentów kryzysowych, którzy udzielają specjalistycznej pomocy psychologicznej pomagają w sytuacjach trudnych, konfliktowych, po nagłych wypadach w szkołach, przedszkolach i placówkach oświatowych prowadzonych przez miasto.
Uczniowie, rodzice oraz nauczyciele mogą korzystać też z pomocy Psychologicznego Centrum Wsparcia. Specjaliści z poradni psychologiczno-pedagogicznych pełnią dyżury telefoniczne i udzielają doraźnych konsultacji.
System poradni psychologiczno-pedagogicznych
W stolicy znajduje się 28 poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym 4 specjalistyczne, które zapewniają pomoc psychologów (w tym psychoterapeutów), pedagogów (również pedagogów specjalnych), terapeutów integracji sensorycznej, logopedów. Specjaliści zajmują się m.in. diagnozą poziomu rozwoju czy potrzeb dzieci i młodzieży, pomagają w efektywnym uczeniu się, w rozwoju umiejętności komunikacyjnych, społecznych, rozwiązywania konfliktów i problemów. Ze wsparcia poradni mogą korzystać również rodzice i nauczyciele.
Szkoła dobrostanu psychicznego
Po okresie izolacji społecznej w czasie pandemii i ponownym uruchomieniem zajęć stacjonarnych, w trosce o kondycję psychiczną społeczności szkolnych, Warszawa przygotowała projekt „Szkoła dobrostanu psychicznego”.
To autorskiprogram wsparcia uczniów, nauczycieli i rodziców, który od chwili uruchomienia obejmuje różnorodne formy wsparcia, szkolenia, warsztaty i konsultacje z terapeutami rodzinnymi, dietetykami, psychiatrami. Pomoc odbywa się na terenie miejskich przedszkoli, szkół i poradni.
W 2023 r. decyzją prezydenta Rafała Trzaskowskiego z budżetu miasta przekazano 1 mln zł na działania z zakresu szeroko pojętego dobrostanu psychicznego młodych warszawiaków.
Podsumowanie debaty
Uczestnicy debaty przygotowali w trakcie spotkania 10 najpilniejszych postulatów dot. opieki psychologicznej w szkołach, w tym m.in.:
– aby w każdej szkole, 5 dni w tygodniu był obecny psycholog;
– aby wsparcie otrzymywali również rodzice i bliscy uczniów, a także nauczyciele (w tym w formie superwizji). Zwrócono także uwagę na szczególną rolę wychowawców oraz potrzebę wzmacniania ich kompetencji w zakresie psychoedukacji. Ważnym postulatem, który pojawił się w czasie dyskusji była również wymóg odpowiedniego przygotowania do pracy na stanowisku pedagoga szkolnego. Jednym z równie istotnych aspektów, na który zwrócono uwagę podczas debaty, był postulat powszechnej psychoedukacji w szkołach i troska o cyfrową higienę uczniów oraz rolę mediów w kształtowaniu dyskursu na temat dobrostanu psychicznego.
